بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۸/۱ – ۷ربیع الثانی
💢 نامه ۵۵💢
وَمِن کتابٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
إلى مُعاوِيَةَ
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ قَدْ جَعَلَ الدُّنْيَا لِمَا بَعْدَهَا، وَابْتَلَى فِيهَا أَهْلَهَا، لِيَعْلَمَ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً، وَلَسْنَا لِلدُّنْيَا خُلِقْنَا، وَلا بِالسَّعْيِ فِيهَا أُمِرْنَا، وَإِنَّمَا وُضِعْنَا فِيهَا لِنُبْتَلَى بِهَا، وَقَدِ ابْتَلانِي اللهُ بِکَ وَابْتَلاکَ بِي : فَجَعَلَ أَحَدَنَا حُجَّةً عَلَى الاْخَرِ، فَعَدَوْتَ عَلَى الدُّنْيَا بِتَأْوِيلِ الْقُرْآنِ، فَطَلَبْتَنِي بِمَا لَمْ تَجْنِ يَدِي وَلا لِسَانِي، وَعَصَيْتَهُ أَنْتَ وَأَهْلُ الشَّامِ بِي، وَأَلَّبَ عَالِمُکُمْ جَاهِلَکُمْ، وَقَائِمُکُمْ قَاعِدَکُمْ؛ فَاتَّقِ اللهَ فِي نَفْسِکَ، وَنَازِعِ الشَّيْطَانَ قِيَادَکَ، وَاصْرِفْ إِلَى الآْخِرَةِ وَجْهَکَ، فَهِيَ طَرِيقُنَا وَطَرِيقُکَ. وَاحْذَرْ أَنْ يُصِيبَکَ اللهُ مِنْهُ بِعَاجِلِ قَارِعَةٍ تَمَسُّ الْأَصْلَ، وَتَقْطَعُ الدَّابِرَ، فَإِنِّي أُولِي لَکَ بِاللهِ أَلِيَّةً غَيْرَ فَاجِرَةٍ، لَئِنْ جَمَعَتْنِي وَإِيَّاکَ جَوَامِعُ الْأَقْدَارِ لا أَزَالُ بِبَاحَتِکَ حَتّى يَحْکُمَ اللهُ بَيْنَنا وَهُوَ خَيْرُ الْحاکِمِينَ.
نامه اى از آن حضرت (ع) به معاويه:
اما بعد، خداى سبحان دنيا را براى آخرت، كه پس از آن مى آيد، آفريده است. و مردمش را مى آزمايد تا معلوم شود كدام يك به عمل نيكوترند. ما براى دنيا آفريده نشده ايم و ما را به كوشش در كار دنيا امر نفرموده اند. ما را به دنيا آورده اند تا بيازمايندمان.
خداوند مرا به تو آزموده است و تو را به من. و يكى از ما را حجت آن ديگر قرار داده. پس تو در پى دنيا تاختى و به تأويل قرآن پرداختى و مرا به جنايتى متهم ساختى، كه دست و زبان من در آن دخالتى نداشته اند. تو و مردم شام اين بهتان را برساختيد. عالم شما جاهلتان را برانگيخت و ايستادگانتان، نشستگانتان را. پس در باره خود از خداى بترس و زمام خود از دست شيطان به در كن و روى به آخرت نه كه راه آخرت راه ما و راه توست. و بترس كه بزودى تو را حادثه اى رسد كه ريشه ات را بركند و نسلت را براندازد. براى تو سوگند مى خورم، سوگندى عارى از هر دروغ، كه اگر دست تقدير مرا و تو را به هم رساند، همچنان در برابر تو خواهم بود. «تا خداوند ميان ما داورى كند كه او بهترين داوران است.».
نامه به معاویه
⭕️در نهج البلاغه نامه های متعددی بین امام علی(ع) و معاویه رد و بدل شده است که یکی از نامه ها نامه ۵۵ است.
یک بخش آن اخلاقی است که امیرالمومنین معاویه را به مباحث اخلاقی دعوت می کند.
و بخش دوم که حضرت نسبت به دشمن خود یعنی معاویه حالت خیرخواهی و اصلاح دارد.
🔶أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدْ جَعَلَ الدُّنْیَا لِمَا بَعْدَهَا
دنیا اصالت ندارد، هدف نیست، بلکه دنیا جایی است که باید در آن برای قیامت آماده شد، دنیا برای آخرت خلق شده است.
در خطبه ۲۸ فرمود:
أَلَا وَ إِنَّ الْیَوْمَ الْمِضْمَارَ وَ غَداً السِّبَاق
دنیا میدان تمرین و آماده شدن هست برای جای دیگری.
🔶 وَ ابْتَلَى فِیهَا أَهْلَهَا لِیَعْلَمَ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
و اهل دنیا را در دنیا مورد امتحان قرار میدهد تا بداند کدام یک با عمل بهتری در مقابل مشکلات خودشان را نشان می دهند.
هدف از خلقت رشد است و ابتلا به مشکلات باعث رشد می شود.
_ در آیات متعددی از قرآن به این مطلب اشاره شده است که:
إِنّا جَعَلْنا ما عَلَى الاَرْضِ زینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً
ما آنچه را روى زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنها را بیازماییم که کدام یک داراى بهترین عمل هستند.
🔴 امتحانات الهی برای کشف نیست، برای اتمام حجت است. انسان اگر امتحان میگیرد برای آن است که طرف مقابل را محک بزند و میزان یادگیری او را بسنجد ولی خدای متعال عالم است، و هدف از امتحان اولا اتمام حجت و ثانیا ساخته شدن انسان است.
حکمت ۹۳:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ “وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ”،
خداوند سبحان مى فرماید: «بدانید اموال و اولاد شما وسیله آزمایش شماست».
وَ مَعْنَى ذَلِکَ أَنَّهُ سُبْحَانَهُ یَخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ، لِیَتَبَیَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ وَ الرَّاضِیَ بِقِسْمِهِ،
معناى این سخن آن است که خداوند مردم را با اموال و اولادشان آزمایش مى کند تا آن کسی که از روزى اش خشمگین است از آن که شاکر و راضى است عمل آشکار گردد.
وَ إِنْ کَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَ لَکِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِی بِهَا یُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ
اگر چه خداوند سبحان از خود آنها بآنها داناتر است، ولى آزمایش براى آنست که کردارهایى که شایسته پاداش و کیفر است به خودشان آشکار گردد.
🔶وَ لَسْنَا لِلدُّنْیَا خُلِقْنَا وَ لَا بِالسَّعْیِ فِیهَا أُمِرْنَا، وَ إِنَّمَا وُضِعْنَا فِیهَا لِنُبْتَلَی بِهَا؛
ما برای دنیا خلق نشدیم بلکه باید با سعی و تلاش خود را آماده کنیم و اعمالمان را هم آخرتی کنیم و دنیا جای ابتلاء و امتحان است.
🔶وَ قَدِ ابْتَلَانِی اللَّهُ بِکَ وَ ابْتَلَاکَ بِی،
دنیا دار امتحان است، امیرالمومنین را با معاویه امتحان میکند، امتحان صبر و شجاعت و ایستادگی بر اصول. معاویه را با حضرت امتحان میکند تا او دست از خطاهایش بردارد و تسلیم امام شود.
🔶فَجَعَلَ أَحَدَنَا حُجَّةً عَلَى الْآخَرِ؛
لشکر امیرالمومنین امتحان میشوند با لشکر معاویه،
امتحان میشوند به اینکه شماحق ندارید در مواجهه با دشمن از روش های غیر الهی استفاده کنید،
از سلاح های ممنوعه استفاده کنید، مُثله کنید و …
به عنوان مثال وقتی معاویه آب را بر حضرت بست، حضرت نباید آب را ببندد.
🟠یا در خطبه ۲۰۶ که عده ای یاران حضرت شروع به فحاشی کردند فرمود این روش اشتباه است:
إِنِّی أَکْرَهُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا سَبَّابِینَ
کراهت دارم کا شما از فحاشین باشید
⭕️ ابن ابی الحدید میگوید تعجب نکنید که امیرالمومنین به معاویه آزمایش میشود؛ چرا که :
و ذلک کابتلاء آدم بإبلیس و إبلیس بآدم (آدم هم به ابلیس آزمایش شد) در واقع ابن ابی الحدید معاویه را تشبیه میکند به شیطان. همانگونه که در نهج البلاغه نیز این تشبیه در مورد معاویه آمده است.
معاویه حجت بر حضرت نیست بلکه امام حجت بر معاویه است
🔶 فَعَدَوْتَ عَلَى طَلَبِ الدُّنْیَا بِتَأْوِیلِ الْقُرْآنِ
یعنی تو برای رسیدن به دنیا و پریدن بر شتر خلافت به تاویل آیات قرآن متوسل شدی.
با توجه به معنای عداوت که دشمنی است معنای جمله میشود: تو دشمنی کردی با دنیا و کل بشریت.
(تاویل نابجای قرآن_این معنا را ابن ابی الحدید انتخاب کرده است)
_ طبق این تعبیر معاویه به بشریت ظلم کرده است چرا که بعد از انحراف خلفا، امیرالمومنین تا حد مقبولی توانست انحرافات را اصلاح کند ولی بعد از امیرالمومنین معاویه همه اصلاحات حضرت را نابود کرد و چون بعد از معاویه هم ائمه حکومت به دست نگرفتند، عملا این انحرافات در جهان باقی ماند و معاویه با استناد کردن نابجا به قرآن، به بشریت ظلم کرد.
↕️ ابن ابی الحدید میگوید یکی از آیاتی که معاویه تاویل کرد، آیه
” وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطانا” بود، گفت:
این آیه در مذمت امیرالمومنین است.قاتل علی است، مقتول مظلوم عثمان و ولیّ دم هم معاویه.
🛑 معاویه که خوب میدانست جریان قتل عثمان ربطی به حضرت ندارد ولی جاهلان را تحریک میکرد به شورش:
وقعه صفین:
فَلَمَّا بَلَغَ مُعَاوِیَةَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ مَکَانُ عَلِیٍّ بِالنُّخَیْلَةِ وَ مُعَسْکَرُهُ بِهَا وَ مُعَاوِیَةُ بِدِمَشْقَ قَدْ أَلْبَسَ مِنْبَرَ دِمَشْقَ
وقتی که علی علیه السلام در مسیر خود به سمت شام در نخیله توقف کرد و خبر وی به معاویه در دمشق رسید،
قَمِیصَ عُثْمَانَ وَ هُوَ مُخَضَّبٌ بِالدَّمِ وَ حَوْلَ الْمِنْبَرِ سَبْعُونَ أَلْفَ شَیْخٍ یَبْکُونَ حَوْلَهُ لَا تَجِفُّ دُمُوعُهُمْ عَلَى عُثْمَانَ
وی بر منبر رفت و پیراهن خونین عثمان را بر منبر آویخت. در اطراف منبر هفتاد هزار کهنسال حاضر بودند که میگریستند.
خَطَبَ مُعَاوِیَةُ أَهْلَ الشَّامِ فَقَالَ یَا أَهْلَ الشَّامِ قَدْ کُنْتُمْ تُکَذِّبُونِّی فِی عَلِیٍّ وَ قَدِ اسْتَبَانَ لَکُمْ أَمْرُهُ وَ اللَّهِ مَا قَتَلَ خَلِیفَتَکُمْ غَیْرُهُ وَ هُوَ أَمَرَ بِقَتْلِهِ
معاویه با خواندن خطبه ای آنان را به جنگ با علی علیه السلام تحریک کرد.
گفت لشکر علی به سمت شما می آید تا شهر و دیار شما را نابود کند.
یَا أَهْلَ الشَّامِ اللَّهَ اللَّهَ فِی عُثْمَانَ فَأَنَا وَلِیُّ عُثْمَانَ وَ أَحَقُّ مَنْ طَلَبَ بِدَمِهِ
ای اهل شام خدا را خدا را درمورد خون عثمان ،که من خونخواه او هستم.
وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِوَلِیِّ الْمَظْلُومِ سُلْطَاناً فَانْصُرُوا خَلِیفَتَکُمُ الْمَظْلُوم
اینکه خلیفه مظلوم را یاری کنید. و آنان نیز اطاعت و فرمانبرداری خود را اعلام کرده و بر گرد وی جمع شدند و آماده قتال با علی علیه السلام شدند.
⭕️ وقعه صفین، دعوت کردن معاویه از عمروعاص برای جنگ باحضرت:
قَالَ مُعَاوِیَةُ لِعَمْرٍو یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی أَدْعُوکَ إِلَى جِهَادِ هَذَا الرَّجُلِ الَّذِی عَصَى رَبَّهُ وَ قَتَلَ الْخَلِیفَةَ وَ أَظْهَرَ الْفِتْنَةَ وَ فَرَّقَ الْجَمَاعَةَ وَ قَطَعَ الرَّحِمَ
معاویه به عمرو عاص گفت : تو را به جنگ با کسی دعوت می کنم که حدا را عصیان ، خلیفه را کشته ،فتنه را ظاهر ، جماعت را متفرق و صله ارحام را متقطع کرده
قَالَ عَمْرٌو إِلَى مَنْ؟
پرسید چه کسی؟
قَالَ إِلَى جِهَادِ عَلِیٍّ
جواب داد : جهاد با علی
قَالَ فَقَالَ عَمْرٌو وَ اللَّهِ یَا مُعَاوِیَةُ مَا أَنْتَ وَ عَلِیٌّ بِعِکْمَیْ بَعِیرٍ
عاص گفت : شما دو نفر هم طراز نیستید. ای معاویه تو با علی، همانند دو بار شتر برابر نیستی.
(دو طرف خورجین مساوی نیست)
مَا لَکَ هِجْرَتُه وَ لَا سَابِقُتُهُ وَ لَا صُحْبَتُهُ وَ لَا جِهَادُهُ وَ لَا فِقْهُهُ وَ عِلْمُهُ.
نه سابقه هجرت او را داری و نه سابقه پیشگامی در اسلام. نه هم صحبتی با پیامبر و نه جهاد وی و نه فقه و دانش او در دین را داری.
وَ اللَّهِ إِنَّ لَهُ مَعَ ذَلِکَ حَدّاً وَ جَدّاً وَ حَظّاً وَ حُظْوَةَ وَ بَلَاءً مِنَ اللَّهِ حَسَناً
به خدا سوگند که بر سر این همه، او دارای جدّیت و سرعت و پویایی و ثبات قدم و بهره و آزمایشی نیکو از جانب خداست.
فَمَا تَجْعَلُ لِی إِنْ شَایَعْتُکَ عَلَى حَرْبِهِ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ مَا فِیهِ مِنَ الْغَرَرِ وَ الْخَطَرِ
اگر در جنگ با او، تو را همراهی کنم در مقابل چه چیزی به من خواهی داد؟
قَالَ حُکْمَکَ
معاویه گفت: حکومت.
قَالَ مِصْرَ طُعْمَةً
عمرو گفت: مصر لقمه خوبی است.
🛑جریان شُرحبیل نیز در همین موضوع است: شرحبیل شخصیتی بود در شامات که به زهد و وارستگی معروف بود. معاویه به تحریک عمر و عاص او را به میدان آورد. شرحبیل فتوای جنگ و جهاد بر علیه امیرالمونین را صادر کرد.
( بهج الصباغه ج۹، ص۳۹۰)
🔶 فَطَلَبْتَنِی بِمَا لَمْ تَجْنِ یَدِی وَ لَا لِسَانِی
معاویه تو مرا متهم به جنایت می کنی، جنایتی که دست و زبانم در آن کاری نکردند.
🔶وَ [عَصَبْتَهُ] عَصَیْتَهُ أَنْتَ وَ أَهْلُ الشَّامِ بِی وَ أَلَّبَ عَالِمُکُمْ جَاهِلَکُمْ وَ قَائِمُکُمْ قَاعِدَکُمْ.
معاویه اتهام و قتل خود و هم اطرافیانت را به من نسبت دادی و دچار اشتباه شدید و این یکی از روش های متداول فتنه است. که عاقلان شما، جاهلان را بر علیه من تحریک می کنند.
🔶فَاتَّقِ اللَّهَ فِی نَفْسِکَ
تقوا را در مورد شخصیت خودت رعایت کن. بر مبنای کلام حضرت، بی تقوایی بی شخصیتی است. گناه باید کسر شان انسان باشد.
🔶وَ نَازِعِ الشَّیْطَانَ قِیَادَکَ وَ اصْرِفْ إِلَى الْآخِرَةِ وَجْهَکَ، فَهِیَ طَرِیقُنَا وَ طَرِیقُکَ؛
افسارت را از دست شیطان بیرون بکش [نَازِعِ]و توجه و روی خودت را که به سمت دنیا است به سمت و سوی آخرت کن .
راه ما و راه تو قیامت است چه بخواهی چه نخواهی.
🔶وَ احْذَرْ أَنْ یُصِیبَکَ اللَّهُ مِنْهُ بِعَاجِلِ قَارِعَةٍ
بترس از اینکه به زودی خداوند تو را به بلایی کوبنده [قَارِعَةٍ] گرفتار کند.
🔶تَمَسُّ الْأَصْلَ وَ تَقْطَعُ الدَّابِرَ
که ریشه ات را لمس کند(_ریشه تو را بکند) و نسل[الدَّابِرَ] تو را قطع کند.
_ قرآن کریم درخطاب بظالمان می فرماید: 《فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذینَ ظَلَمُوا وَالْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ؛ انعام – ۴۵ 》
به این ترتیب ریشه گروهى که ستم کرده بودند قطع شد و ستایش مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است.
🔶فَإِنِّی أُولِی لَکَ بِاللَّهِ أَلِیَّةً غَیْرَ فَاجِرَةٍ
اولی ایلاء_ من قسم می خورم[اولی ایلاء] به خدا قسمی که هیچ تخلفی در آن نباشد.
🔶لَئِنْ جَمَعَتْنِی وَ إِیَّاکَ جَوَامِعُ الْأَقْدَارِ (اضافه صفت به موصوف: قدرهای فراگیر) اگر دست قضا و قدر من و تو را روبروی یکدیگر قرار دهد
🔶 لَا أَزَالُ بِبَاحَتِکَ
من پیوسته جنگ را به فضای وسیع و حیاط خانه تو[بِبَاحَتِکَ] می کشم.
🔶”حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ بَیْنَنا وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ”.
تا خدای متعال حکم و داوری کند بین ما و او بهترین حاکمین است.
باید جنگ را به خانه دشمن کشاند
🛑 خطبه ۲۷:
فَوَاللَّهِ مَا غُزِیَ قَوْمٌ قَطُّ فِی عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّو
به خدا قسم هیچ کسی در خانه خود مورد هجوم واقع نشد مگر اینکه ذلیل شد.
اللهم اشغَل الظالمین بالظالمین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۸/۱ – ۷ربیع الثانی
💢 نامه ۵۵💢
وَمِن کتابٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
إلى مُعاوِيَةَ
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ قَدْ جَعَلَ الدُّنْيَا لِمَا بَعْدَهَا، وَابْتَلَى فِيهَا أَهْلَهَا، لِيَعْلَمَ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً، وَلَسْنَا لِلدُّنْيَا خُلِقْنَا، وَلا بِالسَّعْيِ فِيهَا أُمِرْنَا، وَإِنَّمَا وُضِعْنَا فِيهَا لِنُبْتَلَى بِهَا، وَقَدِ ابْتَلانِي اللهُ بِکَ وَابْتَلاکَ بِي : فَجَعَلَ أَحَدَنَا حُجَّةً عَلَى الاْخَرِ، فَعَدَوْتَ عَلَى الدُّنْيَا بِتَأْوِيلِ الْقُرْآنِ، فَطَلَبْتَنِي بِمَا لَمْ تَجْنِ يَدِي وَلا لِسَانِي، وَعَصَيْتَهُ أَنْتَ وَأَهْلُ الشَّامِ بِي، وَأَلَّبَ عَالِمُکُمْ جَاهِلَکُمْ، وَقَائِمُکُمْ قَاعِدَکُمْ؛ فَاتَّقِ اللهَ فِي نَفْسِکَ، وَنَازِعِ الشَّيْطَانَ قِيَادَکَ، وَاصْرِفْ إِلَى الآْخِرَةِ وَجْهَکَ، فَهِيَ طَرِيقُنَا وَطَرِيقُکَ. وَاحْذَرْ أَنْ يُصِيبَکَ اللهُ مِنْهُ بِعَاجِلِ قَارِعَةٍ تَمَسُّ الْأَصْلَ، وَتَقْطَعُ الدَّابِرَ، فَإِنِّي أُولِي لَکَ بِاللهِ أَلِيَّةً غَيْرَ فَاجِرَةٍ، لَئِنْ جَمَعَتْنِي وَإِيَّاکَ جَوَامِعُ الْأَقْدَارِ لا أَزَالُ بِبَاحَتِکَ حَتّى يَحْکُمَ اللهُ بَيْنَنا وَهُوَ خَيْرُ الْحاکِمِينَ.
نامه اى از آن حضرت (ع) به معاويه:
اما بعد، خداى سبحان دنيا را براى آخرت، كه پس از آن مى آيد، آفريده است. و مردمش را مى آزمايد تا معلوم شود كدام يك به عمل نيكوترند. ما براى دنيا آفريده نشده ايم و ما را به كوشش در كار دنيا امر نفرموده اند. ما را به دنيا آورده اند تا بيازمايندمان.
خداوند مرا به تو آزموده است و تو را به من. و يكى از ما را حجت آن ديگر قرار داده. پس تو در پى دنيا تاختى و به تأويل قرآن پرداختى و مرا به جنايتى متهم ساختى، كه دست و زبان من در آن دخالتى نداشته اند. تو و مردم شام اين بهتان را برساختيد. عالم شما جاهلتان را برانگيخت و ايستادگانتان، نشستگانتان را. پس در باره خود از خداى بترس و زمام خود از دست شيطان به در كن و روى به آخرت نه كه راه آخرت راه ما و راه توست. و بترس كه بزودى تو را حادثه اى رسد كه ريشه ات را بركند و نسلت را براندازد. براى تو سوگند مى خورم، سوگندى عارى از هر دروغ، كه اگر دست تقدير مرا و تو را به هم رساند، همچنان در برابر تو خواهم بود. «تا خداوند ميان ما داورى كند كه او بهترين داوران است.».
نامه به معاویه
⭕️در نهج البلاغه نامه های متعددی بین امام علی(ع) و معاویه رد و بدل شده است که یکی از نامه ها نامه ۵۵ است.
یک بخش آن اخلاقی است که امیرالمومنین معاویه را به مباحث اخلاقی دعوت می کند.
و بخش دوم که حضرت نسبت به دشمن خود یعنی معاویه حالت خیرخواهی و اصلاح دارد.
🔶أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدْ جَعَلَ الدُّنْیَا لِمَا بَعْدَهَا
دنیا اصالت ندارد، هدف نیست، بلکه دنیا جایی است که باید در آن برای قیامت آماده شد، دنیا برای آخرت خلق شده است.
در خطبه ۲۸ فرمود:
أَلَا وَ إِنَّ الْیَوْمَ الْمِضْمَارَ وَ غَداً السِّبَاق
دنیا میدان تمرین و آماده شدن هست برای جای دیگری.
🔶 وَ ابْتَلَى فِیهَا أَهْلَهَا لِیَعْلَمَ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
و اهل دنیا را در دنیا مورد امتحان قرار میدهد تا بداند کدام یک با عمل بهتری در مقابل مشکلات خودشان را نشان می دهند.
هدف از خلقت رشد است و ابتلا به مشکلات باعث رشد می شود.
_ در آیات متعددی از قرآن به این مطلب اشاره شده است که:
إِنّا جَعَلْنا ما عَلَى الاَرْضِ زینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً
ما آنچه را روى زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنها را بیازماییم که کدام یک داراى بهترین عمل هستند.
🔴 امتحانات الهی برای کشف نیست، برای اتمام حجت است. انسان اگر امتحان میگیرد برای آن است که طرف مقابل را محک بزند و میزان یادگیری او را بسنجد ولی خدای متعال عالم است، و هدف از امتحان اولا اتمام حجت و ثانیا ساخته شدن انسان است.
حکمت ۹۳:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ “وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ”،
خداوند سبحان مى فرماید: «بدانید اموال و اولاد شما وسیله آزمایش شماست».
وَ مَعْنَى ذَلِکَ أَنَّهُ سُبْحَانَهُ یَخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ، لِیَتَبَیَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ وَ الرَّاضِیَ بِقِسْمِهِ،
معناى این سخن آن است که خداوند مردم را با اموال و اولادشان آزمایش مى کند تا آن کسی که از روزى اش خشمگین است از آن که شاکر و راضى است عمل آشکار گردد.
وَ إِنْ کَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَ لَکِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِی بِهَا یُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ
اگر چه خداوند سبحان از خود آنها بآنها داناتر است، ولى آزمایش براى آنست که کردارهایى که شایسته پاداش و کیفر است به خودشان آشکار گردد.
🔶وَ لَسْنَا لِلدُّنْیَا خُلِقْنَا وَ لَا بِالسَّعْیِ فِیهَا أُمِرْنَا، وَ إِنَّمَا وُضِعْنَا فِیهَا لِنُبْتَلَی بِهَا؛
ما برای دنیا خلق نشدیم بلکه باید با سعی و تلاش خود را آماده کنیم و اعمالمان را هم آخرتی کنیم و دنیا جای ابتلاء و امتحان است.
🔶وَ قَدِ ابْتَلَانِی اللَّهُ بِکَ وَ ابْتَلَاکَ بِی،
دنیا دار امتحان است، امیرالمومنین را با معاویه امتحان میکند، امتحان صبر و شجاعت و ایستادگی بر اصول. معاویه را با حضرت امتحان میکند تا او دست از خطاهایش بردارد و تسلیم امام شود.
🔶فَجَعَلَ أَحَدَنَا حُجَّةً عَلَى الْآخَرِ؛
لشکر امیرالمومنین امتحان میشوند با لشکر معاویه،
امتحان میشوند به اینکه شماحق ندارید در مواجهه با دشمن از روش های غیر الهی استفاده کنید،
از سلاح های ممنوعه استفاده کنید، مُثله کنید و …
به عنوان مثال وقتی معاویه آب را بر حضرت بست، حضرت نباید آب را ببندد.
🟠یا در خطبه ۲۰۶ که عده ای یاران حضرت شروع به فحاشی کردند فرمود این روش اشتباه است:
إِنِّی أَکْرَهُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا سَبَّابِینَ
کراهت دارم کا شما از فحاشین باشید
⭕️ ابن ابی الحدید میگوید تعجب نکنید که امیرالمومنین به معاویه آزمایش میشود؛ چرا که :
و ذلک کابتلاء آدم بإبلیس و إبلیس بآدم (آدم هم به ابلیس آزمایش شد) در واقع ابن ابی الحدید معاویه را تشبیه میکند به شیطان. همانگونه که در نهج البلاغه نیز این تشبیه در مورد معاویه آمده است.
معاویه حجت بر حضرت نیست بلکه امام حجت بر معاویه است
🔶 فَعَدَوْتَ عَلَى طَلَبِ الدُّنْیَا بِتَأْوِیلِ الْقُرْآنِ
یعنی تو برای رسیدن به دنیا و پریدن بر شتر خلافت به تاویل آیات قرآن متوسل شدی.
با توجه به معنای عداوت که دشمنی است معنای جمله میشود: تو دشمنی کردی با دنیا و کل بشریت.
(تاویل نابجای قرآن_این معنا را ابن ابی الحدید انتخاب کرده است)
_ طبق این تعبیر معاویه به بشریت ظلم کرده است چرا که بعد از انحراف خلفا، امیرالمومنین تا حد مقبولی توانست انحرافات را اصلاح کند ولی بعد از امیرالمومنین معاویه همه اصلاحات حضرت را نابود کرد و چون بعد از معاویه هم ائمه حکومت به دست نگرفتند، عملا این انحرافات در جهان باقی ماند و معاویه با استناد کردن نابجا به قرآن، به بشریت ظلم کرد.
↕️ ابن ابی الحدید میگوید یکی از آیاتی که معاویه تاویل کرد، آیه
” وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطانا” بود، گفت:
این آیه در مذمت امیرالمومنین است.قاتل علی است، مقتول مظلوم عثمان و ولیّ دم هم معاویه.
🛑 معاویه که خوب میدانست جریان قتل عثمان ربطی به حضرت ندارد ولی جاهلان را تحریک میکرد به شورش:
وقعه صفین:
فَلَمَّا بَلَغَ مُعَاوِیَةَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ مَکَانُ عَلِیٍّ بِالنُّخَیْلَةِ وَ مُعَسْکَرُهُ بِهَا وَ مُعَاوِیَةُ بِدِمَشْقَ قَدْ أَلْبَسَ مِنْبَرَ دِمَشْقَ
وقتی که علی علیه السلام در مسیر خود به سمت شام در نخیله توقف کرد و خبر وی به معاویه در دمشق رسید،
قَمِیصَ عُثْمَانَ وَ هُوَ مُخَضَّبٌ بِالدَّمِ وَ حَوْلَ الْمِنْبَرِ سَبْعُونَ أَلْفَ شَیْخٍ یَبْکُونَ حَوْلَهُ لَا تَجِفُّ دُمُوعُهُمْ عَلَى عُثْمَانَ
وی بر منبر رفت و پیراهن خونین عثمان را بر منبر آویخت. در اطراف منبر هفتاد هزار کهنسال حاضر بودند که میگریستند.
خَطَبَ مُعَاوِیَةُ أَهْلَ الشَّامِ فَقَالَ یَا أَهْلَ الشَّامِ قَدْ کُنْتُمْ تُکَذِّبُونِّی فِی عَلِیٍّ وَ قَدِ اسْتَبَانَ لَکُمْ أَمْرُهُ وَ اللَّهِ مَا قَتَلَ خَلِیفَتَکُمْ غَیْرُهُ وَ هُوَ أَمَرَ بِقَتْلِهِ
معاویه با خواندن خطبه ای آنان را به جنگ با علی علیه السلام تحریک کرد.
گفت لشکر علی به سمت شما می آید تا شهر و دیار شما را نابود کند.
یَا أَهْلَ الشَّامِ اللَّهَ اللَّهَ فِی عُثْمَانَ فَأَنَا وَلِیُّ عُثْمَانَ وَ أَحَقُّ مَنْ طَلَبَ بِدَمِهِ
ای اهل شام خدا را خدا را درمورد خون عثمان ،که من خونخواه او هستم.
وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِوَلِیِّ الْمَظْلُومِ سُلْطَاناً فَانْصُرُوا خَلِیفَتَکُمُ الْمَظْلُوم
اینکه خلیفه مظلوم را یاری کنید. و آنان نیز اطاعت و فرمانبرداری خود را اعلام کرده و بر گرد وی جمع شدند و آماده قتال با علی علیه السلام شدند.
⭕️ وقعه صفین، دعوت کردن معاویه از عمروعاص برای جنگ باحضرت:
قَالَ مُعَاوِیَةُ لِعَمْرٍو یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی أَدْعُوکَ إِلَى جِهَادِ هَذَا الرَّجُلِ الَّذِی عَصَى رَبَّهُ وَ قَتَلَ الْخَلِیفَةَ وَ أَظْهَرَ الْفِتْنَةَ وَ فَرَّقَ الْجَمَاعَةَ وَ قَطَعَ الرَّحِمَ
معاویه به عمرو عاص گفت : تو را به جنگ با کسی دعوت می کنم که حدا را عصیان ، خلیفه را کشته ،فتنه را ظاهر ، جماعت را متفرق و صله ارحام را متقطع کرده
قَالَ عَمْرٌو إِلَى مَنْ؟
پرسید چه کسی؟
قَالَ إِلَى جِهَادِ عَلِیٍّ
جواب داد : جهاد با علی
قَالَ فَقَالَ عَمْرٌو وَ اللَّهِ یَا مُعَاوِیَةُ مَا أَنْتَ وَ عَلِیٌّ بِعِکْمَیْ بَعِیرٍ
عاص گفت : شما دو نفر هم طراز نیستید. ای معاویه تو با علی، همانند دو بار شتر برابر نیستی.
(دو طرف خورجین مساوی نیست)
مَا لَکَ هِجْرَتُه وَ لَا سَابِقُتُهُ وَ لَا صُحْبَتُهُ وَ لَا جِهَادُهُ وَ لَا فِقْهُهُ وَ عِلْمُهُ.
نه سابقه هجرت او را داری و نه سابقه پیشگامی در اسلام. نه هم صحبتی با پیامبر و نه جهاد وی و نه فقه و دانش او در دین را داری.
وَ اللَّهِ إِنَّ لَهُ مَعَ ذَلِکَ حَدّاً وَ جَدّاً وَ حَظّاً وَ حُظْوَةَ وَ بَلَاءً مِنَ اللَّهِ حَسَناً
به خدا سوگند که بر سر این همه، او دارای جدّیت و سرعت و پویایی و ثبات قدم و بهره و آزمایشی نیکو از جانب خداست.
فَمَا تَجْعَلُ لِی إِنْ شَایَعْتُکَ عَلَى حَرْبِهِ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ مَا فِیهِ مِنَ الْغَرَرِ وَ الْخَطَرِ
اگر در جنگ با او، تو را همراهی کنم در مقابل چه چیزی به من خواهی داد؟
قَالَ حُکْمَکَ
معاویه گفت: حکومت.
قَالَ مِصْرَ طُعْمَةً
عمرو گفت: مصر لقمه خوبی است.
🛑جریان شُرحبیل نیز در همین موضوع است: شرحبیل شخصیتی بود در شامات که به زهد و وارستگی معروف بود. معاویه به تحریک عمر و عاص او را به میدان آورد. شرحبیل فتوای جنگ و جهاد بر علیه امیرالمونین را صادر کرد.
( بهج الصباغه ج۹، ص۳۹۰)
🔶 فَطَلَبْتَنِی بِمَا لَمْ تَجْنِ یَدِی وَ لَا لِسَانِی
معاویه تو مرا متهم به جنایت می کنی، جنایتی که دست و زبانم در آن کاری نکردند.
🔶وَ [عَصَبْتَهُ] عَصَیْتَهُ أَنْتَ وَ أَهْلُ الشَّامِ بِی وَ أَلَّبَ عَالِمُکُمْ جَاهِلَکُمْ وَ قَائِمُکُمْ قَاعِدَکُمْ.
معاویه اتهام و قتل خود و هم اطرافیانت را به من نسبت دادی و دچار اشتباه شدید و این یکی از روش های متداول فتنه است. که عاقلان شما، جاهلان را بر علیه من تحریک می کنند.
🔶فَاتَّقِ اللَّهَ فِی نَفْسِکَ
تقوا را در مورد شخصیت خودت رعایت کن. بر مبنای کلام حضرت، بی تقوایی بی شخصیتی است. گناه باید کسر شان انسان باشد.
🔶وَ نَازِعِ الشَّیْطَانَ قِیَادَکَ وَ اصْرِفْ إِلَى الْآخِرَةِ وَجْهَکَ، فَهِیَ طَرِیقُنَا وَ طَرِیقُکَ؛
افسارت را از دست شیطان بیرون بکش [نَازِعِ]و توجه و روی خودت را که به سمت دنیا است به سمت و سوی آخرت کن .
راه ما و راه تو قیامت است چه بخواهی چه نخواهی.
🔶وَ احْذَرْ أَنْ یُصِیبَکَ اللَّهُ مِنْهُ بِعَاجِلِ قَارِعَةٍ
بترس از اینکه به زودی خداوند تو را به بلایی کوبنده [قَارِعَةٍ] گرفتار کند.
🔶تَمَسُّ الْأَصْلَ وَ تَقْطَعُ الدَّابِرَ
که ریشه ات را لمس کند(_ریشه تو را بکند) و نسل[الدَّابِرَ] تو را قطع کند.
_ قرآن کریم درخطاب بظالمان می فرماید: 《فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذینَ ظَلَمُوا وَالْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ؛ انعام – ۴۵ 》
به این ترتیب ریشه گروهى که ستم کرده بودند قطع شد و ستایش مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است.
🔶فَإِنِّی أُولِی لَکَ بِاللَّهِ أَلِیَّةً غَیْرَ فَاجِرَةٍ
اولی ایلاء_ من قسم می خورم[اولی ایلاء] به خدا قسمی که هیچ تخلفی در آن نباشد.
🔶لَئِنْ جَمَعَتْنِی وَ إِیَّاکَ جَوَامِعُ الْأَقْدَارِ (اضافه صفت به موصوف: قدرهای فراگیر) اگر دست قضا و قدر من و تو را روبروی یکدیگر قرار دهد
🔶 لَا أَزَالُ بِبَاحَتِکَ
من پیوسته جنگ را به فضای وسیع و حیاط خانه تو[بِبَاحَتِکَ] می کشم.
🔶”حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ بَیْنَنا وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ”.
تا خدای متعال حکم و داوری کند بین ما و او بهترین حاکمین است.
باید جنگ را به خانه دشمن کشاند
🛑 خطبه ۲۷:
فَوَاللَّهِ مَا غُزِیَ قَوْمٌ قَطُّ فِی عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّو
به خدا قسم هیچ کسی در خانه خود مورد هجوم واقع نشد مگر اینکه ذلیل شد.
اللهم اشغَل الظالمین بالظالمین
