در بخش ابتدایی حضرت راجع به حکمت الهی و هر امری که از خدا صادر می شود هدفمند است و البته هدف رشد  خدا نیست چون کمال مطلق است بلکه غرض رشد  انسان است.

🔷یدعی بزعمه انه یرجو الله
‌ انسان ادعا می‌کند به ظن و گمان خود، این که امیدوار به خداست.
 این بخش مربوط به خوف و رجاست.
 یک نفر زعم و گمان دارد که امیدوار به خداست.

🔷کذب والعظیم 
قسم به خدای بزرگ که دروغ میگوید اینطور نیست که رجا ادعایی باشد.
《 البینه علی المدعی 》هرکس ادعای کاری را دارد باید دلیل بیاورد

🔷ما باله لایتبین رجاوه فی عمله؟
این شخص را چه شده است؟ چرا این رجا و امیدواری در عملش آشکار نیست؟ وقتی ادعای رجاء میکند در عمل باید چیزی مشخص باشد.

🔷فکل من رجاعرف رجاوه فی عمله الا رجاء الله تعالی فانه مدخول
هرکس ادعای رجا و امیدواری دارد باید در عمل مشخص باشد به تعبیر قرآن
《فمن کان یرجوالقاء ربه فلیعمل عملا صالحا  کهف 》اگر کسی امید به لقاء پروردگار دارد باید عمل صالح انجام دهد ادعا کافی نیست  دلیل برای ادعا چیست؟ امیدوار بخدا باید در عمل مشخص باشد ولی ما در عمل چیزی از رجا و امیدواری نداریم.

 تعبیر حضرت این است اگر واقعاً دنبال رسیدن به رجاهستید باید نشانه داشته باشد در کافی ج۲ ص۶۸باب خوف ورجا آمده
《قلت له قوم یعملون بالمعاصی و یقولون نرجو  》 خدمت امام معصوم میگویند عده‌ای هستند گناه می کند میگویند ما به خدا امیدواریم.
دست از ادعا بر نمی دارند تا اینکه مرگ می رسد. امام می فرمایند: آنها قومی هستند که ادعای رجادارند. دنبال امید واهی هستند. امیدوار نیستند انسان اگر واقعا امیدوار باشد عمل صالح انجام می دهد این گونه نیست که اهل بیت سپر وساتر برای گناه ما باشند ما پیوسته گناه کنیم و پیوسته درخواست بخشش داشته باشیم.
اثر ذاتی توسل و اشک بر اهل بیت پاک کردن گناهان است ولی از طرفی نباید پیوسته گناه کرد تا امام حسین ما را ببخشد این امیدواری نیست، امید واهی است.
 اگر انسان از چیزی بترسد از آن فرار میکند چطور از گناه میترسیم از آن فرار نمی کنیم یا عملی که مورد رضایت خدا باشد انجام نمی دهیم.

🔷فکل من رجا عرف رجاوءه فی عمله الا رجاء الله تعالی فانه مدخول
هرکس ادعای امید به خدا دارد باید امیدواری در عملش نشان داده شود هررجاء و امیدواری بدون امید به خدا نابجا  [مدخول] است. به هر کس غیر خدا امید داشته باشید. این امید باطل واشتباه است.

 کسی که قدرت وعلم کامل دارد خداست وخدا معرفی کرده .توسل جستن به چهارده نور مقدس، تا کار راه بیفتد. امید باید بخدا باشد، به هرکس غیر خدا، به خود، علم ، قدرت ، جوانی امید باشد، بخطا رفتن است. 

🔷وکل خوفِِ محقِقِِ الا خوف الله فانه معلول
 هر خوفی که به مرتبه تحقق برسد غیر از خوف و ترس از خدا مریض[معلولُ] است است. به هر کسی غیر خدا امیدباشد این امید مردود و امید واهی است.

 از هر کس غیر خدا ترس باشد این ترس واهی است. در مباحث دشمن شناسی اهل بیت میگویند دشمن را ببینید و برآورد کنید و و برنامه ریزی اورا مهندسی معکوس کنید دشمن را ببینید ولی از دشمن نترسید حضرت فرمود ترس از هر کس غیر خدا اشتباه است.

 آرامش در توحید و تکیه به خداست امام صادق فرمود :طلب فتنه کنید از فتنه ها نترسید در فتنه شهید و جانباز و گرفتاری هست ولی همه اینها خیر و رحمت است تعبیر حضرت در حکمت ۸۹ 
پنج توصیه به شما دارم  که اگر روزهای طولانی بدون توقف حرکت کنید و سختی بکشید برای این پنج مورد جا دارد.
  لا یرجون احد منکم الا ربه 
به هیچ کس جز خدا امید نداشته باشید.
ولا یخافن الا ذنبه
از هیچ کس جزاز گناه خود نترسید از گناه خود بترسید.

🔷یرجو الله فی الکبیر ویرجو العباد فی الصغیر
بعضی راه را اشتباه می روند به جای ترس و امید به خدا به دیگران امیدوارند.
در تذکر دوم می گوید انها یک امیدواری به خدا دارند ولی امیدواری تام و کامل ندارند در بعضی امور به‌خدا امیدوارن، در بعضی امور دیگر به پدر و رئیس توجه دارند.
 برخی افراد  در امور بزرگ به خدا امید دارند جهنم یا بهشت، در گرفتاری ها به خدا امید دارند و در امور کوچک، به مردم ، به پول تو جیبی ، به دوست، امید به غیر خداست.

🔷فیعطی العبد ما لا یعطی الرب
فروتنی می‌کند [یعطی]نسبت به بندگان ، به گونه‌ای که،  در مقابل خدا تواضع و فروتنی نمیکند.  در کار کوچک  در مقابل مردم بگونه ای عبد میشود که در مقابل تمام نعمت های خدا این گونه تواضع ندارد.
 اولاً : شرک دارد چون امید به غیر خداست دوما: نسبت به مخلوقات تواضع بیشتری دارد تا نسبت به خدا.

🔷فما بال الله جل ثناوه یقصر به عما یصنع به لعباده
چگونه است که حق خداوند کمتر از حق بندگان رعایت می شود چرا از خدا کم می گذاریم و از مردم کم نمی گذاریم چه شده که خدا را آن آنقدر کوچک  می بینیم که حاضر نیستیم  در مقابل، تواضع و انجام وظیفه کنیم.

🔷اَتَخافُ ان تکون فی رجائک له کاذبا؟
آیا می ترسید که امیدواری شما نسبت به خدا دروغ باشد. (این جمله دو معنا دارد.)
 آیا می ترسید که خدا امید شما را دروغ بشمارد و دست رد به سینه شما بزند.
معنای دوم : شاید خدا را رحمان و رحیم نمیدانید. مشکل اعتقادی ست. شاید خدا را  فقط منتقم می دانید.
 در هر صورت فکر اشتباه است  باید امید به خدا باشد، در مقابل الطاف او فروتن باشید.

🔷او تکون لا تراه للرجاء موضعا؟
یا خدا را شایسته رجا و امیدواری نمیدانید یا فکر می کنید خدا صلاحیت امیدواری ندارد. قدرت، علم ، رحمت،  همه چیز در اختیار اوست و باید از او بخواهیم.

🔷وکذلک ان هو خاف عبداًمن عبیده اعطاه من خوفه ما لا یعطی ربه
در باب خوف، اگر از بنده ای ترسید طوری نسبت به او می ترسد و تواضع و کرنش می کند که هیچ گاه نسبت به خدا این‌گونه تواضع و کرنش نکرده . چقدر  ترس از مردم، و کوتاه آمدن در برابر حق،  در حالی که این ترس از خدا نیست که در همان حال مال و جان را بگیرد وبه جهنم ببرد.

🔷فجعل خوفه من العباد نقداً و خوفه من خالقه ضماراً و وعداً
چون ترس از مردم نقد است میترسد همین الان مردم از او انتقام بگیرند و ترس از خدا مانند پول نسیه ای است که هیچگاه امید به وصول آن ندارد[ضمارا و وعدا] 
تاکید حضرت اینست که مرگ را هیچ گاه دور نبینید حضرت فرمود  صور دوم به صدا درآمده و وارد قیامت شده اید آنقدر نزدیک که گویا رسیده ولی ما فراموش کرده ایم.

🔷وکذلک من عظمت الدنیا فی عینه و کبر موقعها من قلبه
کسی که دنیا در نگاه او بزرگ و جایگاه[موقعها] دنیا در قلب او بزرگ شود.

🔷آثَرَها علیَ اللهِ تَعالی
 اولویت داده [آثر] دنیا را بر خدا مقدم کرده. چون دنیا در چشم او بزرگ‌ بود.
 در جایی فرمود : در گذشته برادری داشتم که در چشم من بزرگ شده بود چون دنیا در چشم او کوچک شده بود مومنین واقعی دنیا را کوچک و حقیر می بینند قرآن می‌گوید
 دنیا متاع قلیل است ولی این افراد، ادعای رجا دارند و در مقابل مردم کرنش می کنند کسانی هستند که دنیا را بزرگ می بینند.

🔷فانقطع الیها وصار عبداً لها
نسبت بدنیا انقطاع حاصل میکند. 
ما نسبت به دنیا  《الهی هب لی کمال انقطاع الیک》را از خدا خواهانیم. خدابه ماهبه کند انقطاع ما به سمت خدا باشد. 

در تاریخ امثال عمر سعد بینش دنیایی داشتند و همه دغدغه آنها دنیا شده بر سر شهادت حسین بن علی یا ملک ری.
 ملک ری رامقدم میدارند اشعاری است از عمرسعد در دوراهی می گفت :
دنیا نقد ودم دست است کدام عاقل نقد را به نسیه می فروشد ؟ بهشت کو ؟ وقتی غم دنیا باشد حسین را می کشد تا به دنیا برسد ولی مکتب پیامبر می گوید :《 الدنیا دار من لا دار له دنیا خانه بی خانمانهاست 》
 《ولها یجمع من لاعقل لهکسی که عقل ندارد برای دنیا جمع می کند 
این دو مکتب ، با نگاه دنیایی حسین را می کشد تا به دنیا برسد. وبا نگاه رسول الهی گپیامبر اسوه زاهدان می شود. 

🔷ولقد کان فی رسول الله صلی الله علیه وآله کاف لک فی الاسوه
مسلمان ، ناچار به اسوه پذیری هست حتی رسول الله هم اسوه دارد جبرئیل اسوه اوست از طریق وحی با خدا ارتباط دارد و نیاز به اسوه و الگو دارد. پیامبر کفایت می کند تو را در اسوه بودن نگاه تو به پیامبر باشد

🔷ودلیل لک علی ذم الدنیا و عیبها
پیامبر دلیل و راهنمای  همگانست  برای اینکه دنیا مذمت شود به پیامبر نگاه کنید تا مذمت دنیا در نگاه شما بزرگ شود.
 فرق اسوه و دلیل در این است اسوه کسی است  که ما باید به سمت او برویم ودلیل کسی است که ما را به سمت خود می خواند پیامبراسوه است ما باید به سمت او برویم پیامبر دلیل است مدام ما را دعوت می کند پیامبر ما را میخواند و ما باید به سمت او برویم . 

🔷وکثره مخازیها ومساویها
و ببینید که دنیا چقدر رسوایی[مَخازی] و چقدر بدی[مَساوی] دارد

🔷اذ قبضت عنه اطرافها  و وطئت لغیره اکنافها
نگاه کنید که اطراف و اکناف دنیا از پیامبر گرفته شده سفره دنیا از مقابل پیامبر جمع شد.  و دنیا رام شد[ وطئت]و مهیا شد برای غیر پیامبر. چون خدا پیامبر را دوست داشت دنیا را از جلوی پیامبر برداشت

🔷وفطم  عن رضاعها و زوی عن زخارفها
پیامبر را از شیر این دنیا گرفت[فطم] 
دنیا برای یک عده بمنزله  ی مادر که به او شیر میدهد و رشد جسمی و روحی میدهد.  ولی برای پیامبر تمام زر وزیور[زخارف] دنیا دور شد.

🔷وان شئت ثنیت بموسی کلیم الله صلی الله علیه 
اگر میخواهید مثال دوم بزنم در زهد و بی توجهی دنیا جناب موسی کلیم الله هست.

🔷حیث یقول “رب انی لما انزلت الی من خیر فقیر”
در جایی گفت خدایا به آنچه که تو بر من نازل کنی فقیر هستم.
 موسی کلیم با طرفداران فرعون درگیر شد  به شخصی مشتی زد و او مرد.
 موسی را تعقیب کردند جناب موسی از مصر بدون معرفی خود فرار کرد در مسیر  از گیاهان صحرایی می خورد، از مصر به شام تا به مدین رسید. جریان دختران شعیب پیش آمد وقتی برای آنها آب کشید گفت خدایا من فقیر و گرفتار تو هستم میدانی زهد موسی کجا بود؟

🔷والله ما ساله الا خبزاً یاکله
به خدا قسم وقتی موسی این درخواست را از خدا کرد فقط یک قرص نان [خُبزاً]می خواست تا آن وعده را سیر شود با همه رنج ها یک وعده خواست این زهد موسی بود.

🔷لانه کان یَاکُل بَقلَهُ الارض 
برای اینکه در این چند روز گیاهان زمین را می خورد

🔷ولقد کانت خضره البقل تری من شفیف صفاق بطنه لهزاله وتشذب لحمه
آنقدر گیاهان بیابانی خورده بود که سبزی گیاهان از زیر لایه های پوست شکم
[صِفاقِ بطنه] پیدا بود چون به شدت لاغر[هَزال] و آب شده بود[تَشذُبُ لَحمِه]
وقتی موسی این را گفت که من فقیرم حق فرمود《 یا موسی الفقیر من لیس مثلی کفیل》فقیر کسی است که کفیلی مثل من نداشته باشد.

🔷وان شئت ثَلثت بداود صلی الله علیه صاحب المزامیر و قاری اهل الجنه
 سومین مثال شخص داوود نبی صاحب مزامیر (کتاب دعای داوود )در روایات آمده وقتی داوود مزامیر را می خواند همه پرندگان و موجودات جمع می شدند .
در بهشت هم مداح اهل بهشت است معلوم است صدای زیبا داشتند زهد او در کجا بود؟

🔷فلقد کان یَعمَلُ سفائف الخوص بیده
جناب داوود با دست خود زنبیل هایی می بافت و کاراو  همین بود. قرآن در مورد داوود می‌گوید:
《 و شَدَدنا مُلکَهُ و آتیناهُ الحِکمهَ و فَصلَ الخِطاب  ص – ۲۰ 》 حضرت داوود حکومت داشت قبل از حکومت هم باز از طریق بافتن حصیر ها ارتزاق می کرد حضرت برای خود چیزی نمی خواست ولی به خدا گفت مردم از من درخواست هایی دارند و فقرا از من نیازهایی دارند.《 و اَلَنا لهُ الحَدید 》 آهن در دست او نرم و سرد شد.
 حضرت زره می بافت و آنها را می فروخت و به فقرا می داد

🔷ویقول لجلسائه : اَیُکُم یَکفِینِی بِبَیعِها؟
و هر بار که حصیری می بافت می گفت کدام یک از جانب من حاضر است این حصیرها را بفروشد.
(ایکم یکفینی بیعها)
این جمله دو معنا دارد.
یک : حضرت داوود دنبال کارآفرینی بود هم در مورد بافتن حصیرو هم زره را برای   فروش به دیگران می سپرد.  انبیا کارآفرینی می کردند.
 دو: جناب داوود هیچ گاه به بازار نمی رفت چون حاکم بود و مردم به قیمت خوب از او می خریدند. روز بعد از او انتظاراتی داشتند برای برداشتن شبهه بیعدالتی ، شیوه انبیا بود که دیگران را می فرستاد.

🔷ویاکل قرص الشعیر من ثمنها 
و یک نان جو از حاصل فروش حصیر تهیه می کرد واز دسترنج خود می خورد.

🔷وان شئت قلت فی عیسی بن مریم علیه السلام
چهارمین اسوه والگو جناب عیسی بن مریم را معرفی میکنم.

🔷فلقد کان یتوسد الحجر 
عیسی بن مریم  بالش زیر سر [یَتَوَسَد] او سنگ بود 

🔷ویَلبَسُ الخَشِن ویَاکُلُ الجَشِب 
لباسهای خشن وزبر می پوشید و نان خشک می خورد.
عبدالله بن عباس می گوید حضرت علی ( ع) نانی با خود بهمراه داشت که با دست بسختی شکسته میشد چه برسد به دندان. حضرت هم در سیر زهد است.

🔷وکانَ اِدامُهُ الجُوع و سِراجهُ باللیل القمر 
خورش[ اِدامُ] جناب عیسی گرسنگی بود بعضی گفته اند آنقدر دیر به دیر غذا میخورد که حسابی گرسنه وهر چه برای او می گذاشتند بهترین غذا بود.
 معنای دوم: خورش وغذای لذیذ او گرسنگی بود از گرسنگی لذت میبرد چراغ راهش در شبها ماه بود

🔷وظلاله فی الشتاء مشارق الارض ومغاربها
سرپناه او [ظِلال] در زمستانها در مشرق رو به خورشید می ایستاد و هنگام عصر به سمت مغرب رو به خورشید می ایستاد.

🔷وفاکهَتُهَ ورَیحانُهُ ما تُنبِتُ الارض لِلبَهائِم
میوه و سبزیجات او چیزهایی بود که از زمین برای حیوانات می رویید.

🔷ولم تکن له زوجه تَفتِنُهُ ولا ولدُ یَحزُنُه
عیسی همسری نداشت تا اورا بفریبد[تَفتِن] واورا بخود مشغول کند و فرزندی نداشت که اورا محزون کند 

🔷ولا مال یَلفِتُه ولا طمع یَذُلُه
مالی نداشت که اورا بخود ملتفت ومتوجه کند[یلفت]  و طمعی نداشت که او را به ذلت بکشاند.
داشتنی ها بارنج همراه است اگر نداشتید غصه نخورید. عیسی به درجه ای از زهد رسیده بود که هیچ طمعی نداشت.   ‌.

🔷دابَتُهُ رِجلاهُ وخادِمُهُ یَداهُ
مرکب او [دابته] پا و خادم او دستهای او  بودند. همه کارها را خود انجام میداد.
حضرت علی(ع) فرمود《 اشرف الغنی ترک المنی》بالاترین بی نیازی ترک آرزوها ونیازهاست عیسی به بالاترین درجه غنی رسیده بود ( معنوی)
 گاهی شخص غنی ولی فقیر است زهد با غنی وبی نیازی خوب است.
پس خوف ورجا داشته باشید وسپس بی توجه  به دنیا باشید چون الگو داریم .

اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا