اتمام حجت با مردم دراولین روز حکومت 

این دو خطبه در اولین روز حکومت حضرت صادر شده.
فضای کلی هر دو خطبه انقلابی ست که در حکومت باید بوجود بیاید.
جامعه انحرافی بعد از خلفا ،در ارکان آن انقلابی صورت بگیرد تا ظالمین به پایین کشیده شوند.

🔻واللهِ لو وجَدتُهُ قد تُزُوَِّجَّ بهِ النساءُ و مُلِکَ بهِ الاِماءُ لرَدَدتُهُ 
بخدا قسم اگر بیابم که از بیت المال مهریه زنانتان قرار دادید از بیت مال تملک کرده کنیزانی گرفته باشید  همه اموال را به بیت المال بر می گردانم.
کسی حق تصرف اموال را نداشت ،حتی چند دست بدست گشته باشد.باید اموال برگردد.

جمله « قد تزُوِجَ به النسا» نکته ظریفی که دارد، 
چون امر ازدواج حسنه است و به آن تشویق و ترغیب می‌کنند کسی فکر نکند با این پول یک امر حسنه ازدواج صورت گرفته ،پس اشکالی ندارد. 
امر مقدس است.  اما همین امر ، اگربا مال باطل همراه باشد هیچ ارزش و جایگاهی که  ندارد، آفت هم دارد.
لذا مورد دیگری را ذکر نکرد و اشاره به امر ازدواج نمود.

🔻 فاِنَّ فی العدلِ سَعَه  ومن ضاق علیهِ العدل ….
در عدالت سعه و گسترش است.
آبادی هر مملکتی به عدالت است.
هرچه در جامعه عدالت بیشتر باشد جامعه پویاتر خواهد بود.
عدالت فقط برای مظلوم خوب نیست  ،بلکه برای ظالم هم خوب است.

اگر عدالت برای کسی سخت[ ضاق] باشد و عدالت او را اذیت کند، ظلم او را بیشتر در مضیقه قرار داده و اذیت می کند.

در جایی فرمود : بین عدالت ،جود ،و بذل و بخشش عدالت افضل است .
عدالت از جود بهتر است چه برسد به ظلم.

توضیح «جمله عدالت برای ظالم هم خوب است»
وقتی در وضعیت عدالت با ظالم برخورد شود، بخشی از اموال که مختص اوست با زحمت و کار ، ارث بدست آورده باشد ، به او برگردانده میشود، عدالت  با آن بخش از اموال شخصی کاری ندارد.
بخش دوم اموال که از راه ظلم کثرت یافته به بیت المال برگردانده میشود.

اما همین ظالم اگر در موضع عدالت با او رفتار نشود ، در حالت ظلم با او برخورد شود ،تمام اموال او تملیکی میشود‌ ،مال شخصی او را هم جدا نمی کنند.. ولی در عدالت یک بخش مال شخصی به خود او برمیگردد.

پولهایی که عثمان بی رویه از بیت المال بذل وبخشش کرده. حال امیرالمومنین برای آن پولها قد علم کرده که انها را برگرداند. 
معلوم است جمل راه می افتد. معاویه قبول نمیکند.از فرط عدالت سر شکافته میشود‌.
« قُتلَ فی المحرابِ عبادته لشدّةِ عدالته» 

امام صادق صلواة الله علیه:
عدالت از شهد عسل شیرین‌تر است ، برای عموم مردم شیرین است اما برای خواص بسیار تلخ است.

نکته: 

« اساس حکومت علی عدالت است.»
این جملاتی که از عدالت خوانده میشود ، عدالت بر حمل اول است .
یک عدالت،  هم به حمل شایع است.

عدالتی که تعریف میکند آرمان و هدف است همان، عدالت حمل اول است.
ویکبار عدالت شایع است که مصداق خارجی آنرا نشان میدهد.

مثال: 
 الف) انسان چیست؟! گویند حیوان ناطق است.
دراین سوال ، انسان راتعریف میکند.
ب) گاه سوال اینست انسان چیست؟!
مصداق خارجی آنرا نشان میدهند .
 اکبر ، علی ، زهرا انسان است.

جملات حضرت در مورد عدالت [ عدالت بر حمل اولی ست] آرمان و اهداف علی ست. باید جامعه ای باشد که در آن دزد ، رانت ، حق خوری نباشد.
عدالت اقتصادی ، فرهنگی، آموزشی ، در همه جوانب عدالت باشد. اینها آرمان علی و انقلاب اسلامی است.

اما، آیا علی توانست از همه کسانی که بیت المال را خورده بودند پس بگیرد.؟! 
در عالم خارج و واقع ، معاویه ای پیدا میشود که نمی‌گذارد.مشکلاتی سر راه ایجاد می کنند که نمیشود.

اگر از انقلاب اسلامی دفاع می کنیم از آرمان دفاع می کنیم وگرنه مشکلات زیاد است.
اما نباید خطبه ۱۵  بر فرق نظام و انقلاب کوبیده شود که علی بن ابیطالب گفت اینگونه برخورد میکنم!!!
چرا شما برخورد نمی کنید؟!
چرا در حکومت شما دزد و اختلاس هست ؟! 

علی آرمان و اهداف خود را بیان کرد ولی تا برسد به اینکه آن آرمان را محقق کند. فرق علی شکافته میشود.
چوب لای چرخ گذاشته ، جنگها تحمیل کردند.
حالت روانی مردم را بهم ریختند که کسی از علی اطاعت نکند

دشمنی ها هست پنج سال دوید اما آنگونه که میخواست باز نتوانست پیاده کند.
باید در مسیر باشیم و بمانیم .تا محقق شدن اهداف ، زحمت‌ها دارد.

عدالت خطبه ۱۵ ، عدالت بر حمل اول است یعنی تعریف عدالت، تعریف آرمان است.
و عدالتی که اجرا کرد با این عدالت متفاوت بود.و باید هر کدام در جای خود مطرح باشد.