🔻حدیث ششم:
💠سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ:
از امام صادق علیه السلام شنیدم که حضرت میفرمود:
💠إِنَّ رُوَاةَ اَلْكِتَابِ كَثِيرٌ
راویان کتاب(قرآن) زیادند،
💠وَ إِنَّ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ
اما کسانی که اهل رعایت آن(عمل به آن) باشند، اندکند.
💠وَ كَمْ مِنْ مُسْتَنْصِحٍ لِلْحَدِيثِ
چه بسیار کسانی که خیر خواه حدیث هستند. [مُسْتَنْصِحٍ]
💠مُسْتَغِشُّ لِلْكِتَابِ
ولی نسبت به قرآن اهل دغل بازی هستند. [مُسْتَغِشُّ]
💠فَالْعُلَمَاءُ يَحْزُنُهُمْ تَرْكُ اَلرِّعَايَةِ
اگر کسی عالم واقعی باشد از این که قرآن و حدیث را رعایت نکرد (عمل نکرد) ناراحت میشود.
💠وَ اَلْجُهَّالُ يَحْزُنُهُمْ حِفْظُ اَلرِّوَايَةِ
و نادان ها دغدغه‌شان فقط حفظ روایت است.
💠فَرَاعٍ يَرْعَى حَيَاتَهُ
عده ای دنبال حفظ حیاتشان هستند.
💠وَ رَاعٍ يَرْعَى هَلَكَتَهُ
و عده ای دنبال هلاکتشان هستند.
💠فَعِنْدَ ذَلِكَ اِخْتَلَفَ اَلرَّاعِيَانِ
در این جاست که رعایت کنندگان دو دسته میشوند
💠وَ تَغَايَرَ اَلْفَرِيقَانِ
و دوگروه جدا میشوند(عده ای دنبال حیات و عده ای دنبال هلاکت)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔰شرح حدیث🔰

💠إِنَّ رُوَاةَ اَلْكِتَابِ كَثِيرٌ
راویان کتاب(قرآن) زیادند،
💠وَ إِنَّ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ
اما کسانی که اهل رعایت آن(عمل به آن) باشند، اندکند.

✅عرب به چوپان و ساروان که امر هدایت کاروان را به عهده دارند “راع” میگوید، همچنین “مراعات کردن” به معنای برنامه ریزی و پیشبرد کارها و امور به نحوی است که موجب رسیدن به هدف و مقصود شود. [وَ إِنَّ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ ]

✅ عده‌ی زیادی اهل روایت کتاب قرآن هستند در حالی که عده‌ی کمی اهل عمل به آن هستند.

✅مقصود از روات قرآن در این حدیث چه کسانی هستند؟ کسانی که بیش از هر چیز به ظاهر قرآن( صوت و لحن و نحوه‌ی قرائت قرآن) اهمیت میدهند ولی نسبت به باطن قرآن اهمیتی قائل نیستند.
🔺 در روایت است از امام باقر علیه السلام :
أقاموا حُروفَهُ و حَرَّفُوا حُدودَهُ
عده‌ای حروف و كلمات قرآن را بر پا داشتند و معانى اش را تحريف كردند.

حضرت روات قرآن را زیاد می‌دانند و رعات قرآن را اندک.

✅اما رعات قرآن چه کسانی هستند؟
مرحوم مجلسی در شرح این حدیث می‌فرمایند :
“و رعایته بتفهمه و تدبره “
رعایت قرآن در تفهم و تدبر در آن است و
“ و باستعلام ما ارید به من اهله “ است،

قرآن کتابی جاودانه است و تک تک آیات آن تا ابد دارای محتوا است چرا که کتابی که جاودانه است، مضمون و محتوایش هم جاویدان است.

اما عده‌ی زیادی از این مسئله غافلند و از روات قرآن به شمار میروند و نه رعات قرآن.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
💠وَ كَمْ مِنْ مُسْتَنْصِحٍ لِلْحَدِيثِ
چه بسیار کسانی که خیر خواه حدیث هستند. [مُسْتَنْصِحٍ]
💠مُسْتَغِشُّ لِلْكِتَابِ
ولی نسبت به قرآن اهل دغل بازی هستند. [مُسْتَغِشُّ]

✅چه می‌شود که عده‌ای اهل نصیحت، خیرخواهی و عمل  به حدیث هستند ولی در مورد قرآن کم‌فروشی و دغل بازی دارند؟
بعضی اوقات ما هم اهل حدیث و اخباری میشویم، قرآن را کنار گذاشته و فقط به متن احادیث اکتفا میکنیم.

باید به این نکته توجه داشت که این قرآن است که ما را با آیه
«وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوه / آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید) » به مراجعه به احادیث و روایات امر کرده، مبادا با اکتفا به احادیث از قرآن غافل شویم.

✅همانگونه که عده‌ای بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گفتند “كَفانا كتابُ اللهِ” ما هم گفتیم ” کفانا احادیث”
در معنایی که ذکر شد  مطلق احادیث مدنظر بود  اما گاهی شخص در احادیث دست به انتخاب میزند.

✅ملا خلیل مازندرانی این نظر را دارند که گاهی فرد از بین احاديث، حدیثی که با قرآن در تعارض است را انتخاب میکند و بعد همین را دست آویزی قرار میدهد تا قرآن را کنار گزارد و از حدیث پیروی کند. در حالی که روایتی که انتخاب کرده ضعیف است و سندیت ندارد. چرا که روایات متقن ما بر مراجعه به قرآن تاکید دارند و از ما میخواهند قرآن را معیار سنجش احدیث قرار دهیم اگر حدیثی مخالف قرآن بود آن را نپذیریم و اگر موافق بود از آن پیروی کنیم چرا که قرآن ثقل اکبر است و امامان هیچگاه مخالف قرآن سخنی بر زبان نمی‌آورند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
💠فَالْعُلَمَاءُ يَحْزُنُهُمْ تَرْكُ اَلرِّعَايَةِ
اگر کسی عالم واقعی باشد از این که قرآن و حدیث را رعایت نکرد (عمل نکرد) ناراحت میشود.
💠وَ اَلْجُهَّالُ يَحْزُنُهُمْ حِفْظُ اَلرِّوَايَةِ
و نادان ها دغدغه‌شان فقط حفظ روایت است.

✅منظور از علما کسانی است که برای باطن قرآن اهمیت قائلند و اگر موفق به عمل به باطن قرآن نشوند ناراحت میشوند و جاهلان کسانی هستند تنها عمل به ظاهر قرآن برایشان مهم است و به عنوان مثال اگر در قرائت قرآن دچار مشکل شوند ناراحت میشوند ولی عمل به باطن قرآن را نادیده میگیرند.

✅ملاصدرای شیرازی معتقد است شاید به جای کلمه “يَحْزُنُهُمْ”  کلمه‌ی “یُخزیهِم” بوده است، چرا که در ابتدای کتابت نقطه نبوده و کلمات بدون نقطه شبیه هم نوشته میشدند در این صورت معنای جملات میشود :عالمان بدون رعایت نکردن قرآن خوار میشوند و جاهلان به خاطر حفظ نکردن ظاهر قرآن خوار و ذلیل میشوند.
این به این معنا است که جاهلان که نسبت به باطن قرآن علم ندارند مکلف به رعایت ظاهر قرآن هستند و عالمان به خاطر عمل نکردن به باطن قرآن خوار و ذلیل میشوند.

این برداشت ملاصدرا نشان از تسلط ایشان بر احادیث و علوم مربوط به آن است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
💠فَرَاعٍ يَرْعَى حَيَاتَهُ
عده ای دنبال حفظ حیاتشان هستند.
💠وَ رَاعٍ يَرْعَى هَلَكَتَهُ
و عده ای دنبال هلاکتشان هستند.

✅در این بخش از حدیث حصرت مردم را به دو دسته تقسیم میکنند، عده‌ای به دنبال حیات ابدی هستند، و عده‌ای به دنبال هلاکتند.

✅قرآن کریم میفرماید ما حیات و مرگ را خلق کردیم به این معنا که هر دو خلقت خداوندند، عده‌ای به دنبال حیات معنوی (عمل به باطن قرآن) هستند و عده‌ای میکوشند تا هلاکت خود را حفظ کنند، هر چه تلاش کنی این ددسته را نمیتوانی به وادی قرآن و حدیث وارد کنی هرچند متوجه خوبی عمل به روایات میشود ولی بر عمل نکردن مقاومت میکند.

✅حدیث بسیار مهم است چرا که هم بر توجه به قرآن  و هم بر جدا نکردن قرآن و حدیث تاکید دارد
بنابر حدیث ثقلین “إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي” این دو از هم جداشدنی نیستند و این روایت هم بر همین امر تاکید دارد.
ونکته مهم این که به دنبال حیات معنوی باشیم نه حفظ هلاکت که همان عذاب جهنم است.

⚜️بسم الله الرحمن الرحیم⚜️
شرح اصول کافی_جلسه بیست و هفتم
١۴٠٢/١٠/١٠- ١٧جمادی الثانی

⚜️بَابُ النَّوَادِرِ⚜️
شامل متفرقات هر بابی است که به جهت تعداد قابل باب بندی نیستند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔻حدیث هفتم:
💠عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ:
امام صادق علیه السلام فرمودند:
💠مَنْ حَفِظَ مِنْ أَحَادِيثِنَا أَرْبَعِينَ حَدِيثاً
کسی که چهل حدیث از احادیث ما را حفظ کند
💠بَعَثَهُ اَللَّهُ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ عَالِماً فَقِيهاً .
خداوند متعال در روز قیامت او را عالم و فقیه مبعوث میکند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔰شرح حدیث🔰

✅برخی از احادیث تواتر لفظی دارند یعنی عین این حدیث توسط راویان مختلف، نقل شده برخی دیگر تواتر معنوی دارند یعنی احادیث فراوانی با این معنا و مفهوم در کتب روایی آمده است. این حدیث تواتر معنایی دارد. احادیث بسیاری در رابطه با اجر حفظ چهل حدیث از معصومین به دست ما رسیده است.
از جمله:
🔺در خصال شیخ صدوق از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که فرمودند:
مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً مِنَ اَلسُّنَّةِ كُنْتُ لَهُ شَفِيعاً يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ
کسی که چهل حدیث از سنت حفظ کند روز قیامت شفیع او میشوم.

پس خیال ما از این روایت راحت است چرا که تواتر دارد.

✅این حدیث از این جهت اهمیت دارد که سیر و روشی را در بین علمای ما گشود، به جهت وجود این احادیث علمای ما در طول تاریخ شروع به نوشتن “الاربعین حدیث” کردند، ده ها عنوان کتاب چهل حدیث نوشته شده که معروف‌ترین آن‌ها کتاب چهل حدیث امام خمینی رحمه الله علیه است.
کتب چهل حدیث از ابتدا تاریخ اسلام در بین علما باب بوده است، مثلا شهید اول کتابی دارد با نام”الاربعون حدیثاً”
همچنین مرحوم شیخ بهایی نیز الاربعون حدیثا داشته، مرحوم مجلسی صاحب بهار هم کتاب “الاربعین” داشته. قاضی سعید قمی هم کتاب چهل حدیث داشته است و…..

این کتب چهل حدیث نشانه اهمیت این روایت است که موجب شده علما چنین کتبی را تألیف کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅حفظ قرآن و حدیث در این روایات به چه معناست؟
آیا مقصود از حفظ قرآن و احادیث به ذهن سپردن آن‌ها است؟
بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و در دوران خلفا با دستور منع کتابت حدیث روبرو میشویم، تا مدتها کسی حق نوشتن احادیث نبوی را نداشته و خلفا هزینه سنگین این کار را پذیرفتند تا بتوانند در آینده کلمات و احادیثی را به نفع خودشان جعل کنند و تا حد زیادی هم موفق شدند و تا توانستند برای عیش و نوش خودشان حدیث جعل کردند، در چنین شرایطی این دستور از سوی ائمه صادر میشود که هر کسی چهل حدیث را حفظ کند تا جلوی فراموشی و جعل احادیث نبوی گرفته شود و پاداش آن را شفاعت در روز قیامت قرار دادند.
این کار حفظ اصل حدیث است که با به خاطر سپردن و کتابت آن صورت میپزیرد، که البته در باب نوشتن احادیث هم روایات زیادی داریم.
امروزه الحمدلله چیزی به نام از دست رفتن اصل احادیث نیست چرا که این احادیثی که به ما رسیده در کتابخانه ها و نرم افزارها و…. به خوبی ثبت شده و امکان از دست رفتن و فراموشی آنان کمتر از هر زمانی است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅حفظ مضمون حدیث هم از اهمیت بالایی برخوردار است متاسفانه کتب روایی ما مهجور مانده‌اند و کمتر توجهی به محتوا و مفهوم روایات این کتب میشود.
در مورد هشت جلد اصول کافی با وجود شرح هایی که نوشته شده ولی کار زیادی انجام نشده و شرح‌های همه فهم و قابل استفاده برای عموم نوشته نشده است، البته این کم‌کاری در مورد بهار ١١٠ جلدی هم صادق است، علاوه بر این کتب روایی، کتب سیره و روش ائمه هم از این بی توجهی در امان نمانده‌اند.

✅منظور از حفظ احادیث در این حدیث علاوه بر حفظ اصل حدیث حفظ محتوای احادیث است، در این روایت دستور داده شده که با محتوای حدیث کلنجار برویم و مضامین حدیث را بفهمیم،

✅اگر هر کدام از طلاب به دنبال تحقیق در مورد چهل حدیث از یک باب باشند محتوای آن را بررسی و شرحی همه فهم را در یک کتاب جمع آوری کنند در این صورت حفظ حدیث اتفاق می‌افتد.
وقتی کتب ما در کتابخانه ها خاک میخورند و ما از وجود خیلی از احادیث بی خبریم و در مجامع حوزوی و دانشگاهی از آنها استفاده نمیشود، این به معنای ازبین رفتن احادیث است.

این کتب در کتابخانه ها موجود است، متن احادیث هستند ولی شرح و اعرابگذاری آنها صورت نگرفته.
علامه حسن زاده آملی اولین نفری بود که اصول کافی را اعراب گذاری کرد و این کار باعث شد فهم حدیث برای ما آسان‌تر شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅مهمترین مفهوم حفظ در این حدیث عمل به این روایات است،
اینکه ما در جامعه اسلامی به نشر احادیث بپردازیم و آنها را به کتاب و تصویر تبدیل کنیم ولی به آنها عمل نکنیم در اصل در حفظ احادیث کوتاهی کردیم.

✅وقتی سخن از حفظ حدیث به میان می‌آید راحت ترین کار به حافظه سپردن حدیث است. اگر مضمون احادیث را از انها بیرون بکشیم و به جامعه ارائه دهیم و از طرفی مسئولیت عمل به این احادیث در جامعه را به عهده بگیریم آن زمان به قطع میتوان گفت مشمول شفاعت اهل بیت و پیامبر علیهم السلام هستیم.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅عالم فقیه کیست؟
در روایات گذشته در مورد عالم بی عمل صحبت شد و گفته شد علم بی عمل مثل زنبور بی عسل است، یا جهنمیان از بوی تعفن چنین شخصی در عذابند.
وقتی معصومین علیهم السلام به کسی که تنها چهل حدیث را حفظ نماید چنین اجری میدهند که شفاعتشان را پیامبر به عهده بگیرد و یا در روز قیامت عالم و فقیه مبعوث شود، پاداش علامه مجلسی ها با چنین کتب روایی که هر کدام روایات فراوانی را در خود جای داده و هر کس بخواهد ائمه رابشناسد باید بهار بخواند، چیست؟
بی شک چنین عالمانی جیگاهشان در بهشت در کنار ائمه و پیامبر اکرم صلوات الله علیهم اجمعین است.

اینکه بهشت برویم یک چیز است، این که در بهشت در کنار امیرالمؤمنين باشیم چیز دیگر است.
آیت الله جوادی آملی میفرمودند استاد ما مرحوم الهی قمشه‌ای همیشه در اوقاتی که حال خوشی داشت می‌فرمودند :خدایا توفیق بده نهج‌البلاغه را در بهشت از امیرالمؤمنين بیاموزم.
ایشان همنشینی با امیرالمؤمنین را ارزشمند میدانستند.

فرق است بین کسی که چهل حدیث بنویسد و بخواند وحفظ کند و بهشتی شود، با کسی که چهارصد هزار حدیث را به جامعه علمی شیعه تقدیم کند و محشور با امیرالمؤمنين و اهل بیت شود.

✅در پایان همه ما بکوشیم در طول عمرمان دست کم یک جزوه از چهل حدیث تهیه کنیم و آن را به خاطر بسپاریم و به آن عمل کنیم.