بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمت ها
۱۴۰۲/۹/۹. ۱۶جمادی الاول
💢حکمت ۶💢
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ، وَ الإِحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوبِ.
امام (عليه السلام) فرمود:
سينه عاقل گنجينه اسرار اوست، خوش رويى و بشاشت، دام محبت است و تحمل ناراحتى ها گور عيب هاست.
مرحوم سيّد رضى به دنبال اين سه جمله حکمت آميز اضافه مى کند که در روايت ديگرى از امام (عليه السلام) تعبير ديگرى دراين باره ديده مى شود، مى فرمايد: «مسالمت جويى وسيله پوشاندن عيب هاست و آن کس که از خود راضى باشد افراد خشمگين از او بسيار خواهند بود»؛ (وَ رُوِيَ أَنَّهُ قَالَ فِي الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَيْضاً: الْمَسْأَلَةُ خِبَاءُ الْعُيُوبِ، وَ مَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطُ عَلَيْهِ).
💠صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّه
سینه عاقل گنجینه اسرار اوست.
🌀 تعبیر به صندوق برای آن است که انسان وسائل قیمتی رادرصندوق نگهداری میکنند
رازهای انسان چه شخصی و چه اجتماعی از با ارزشترین داشته های انسان است که باید از آن محافظت کند.
راز داری از صفات انسان عاقل است
🌐 چند نکته:
1⃣ انسان نباید کار خلافی انجام دهد که نیاز به پنهان کردن آن یا عذرخواهی از آن پیدا کند.اصل ،مرتکب خلاف نشدن است ،اشتباه نکردن است .
مثل اینکه در حکمت ۳۲۹ فرمود:
الاستِغناءُ عَنِ العُذرِ أعَزُّ مِنَ الصِّدقِ بِهِ
شرایط خطا نکردن و عذرخواهی نکردن، مهیا کردن آن بهتر از اینست که بخواهی آن خطا را بپوشانی یا عذرخواهی کنی .
2⃣.اگر احیانا خطایی کردی یا جوانی ،خطا کرد سعی کن آن را بپوشانی، در برخی موارد نیز بحث خطا نیست بلکه رازهایی است که امنیت روانی یک خانواده یا جامعه به آن وابسته است و اگر لو برود امنیت از بین میرود.
🌐ضرورت حفظ اسرار در غررالحکم :
سِرُّکَ أسیرُکَ وَ إنْ أفْشَیْتَهُ صِرْتَ أسیرَهُ
اسرار تو اسیر تو هستند و هنگامى که آن ها را افشا کنى تو اسیر آن ها خواهى شد.افشای راز باعث ضربه خوردن میشود.
امام صادق فرمودند :
إِظْهَارُ الشَّیْءِ قَبْلَ أَنْ یُسْتَحْکَمَ مَفْسَدَةٌ لَهُ
آشکار کردن چیزى پیش از استوار شدن و مستحکم شدن آن،
سبب تباهى آن مى گردد.
گاهی حتی برخی رازها در نزد نزدیکترین نزدیکان یا دوستان هم نباید فاش شوند.
3⃣ اسرار علاوه بر معنای یاد شده، میتواند به معنای توفیقات و کراماتی باشد که نصیب انسان شده است.
خواب شیرینی دیده، عظمت ،توفیق بزرگی کسب کرده است که اگر آن را افشا کند، آن توفیق از او سلب میشود .
🛗 اگر کسی مدام دنبال اظهار باشد خداوند اورا از آن کرامت محروم می کند. پس بهتر است این راز را در دل نگه دارد.
عمران بن الحصین أنَّهُ قالَ لِرَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله:
عمران بن الحصین به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت :
یا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ رِجالاً کانوا یَأتونَنی ،
یا رسول الله مدتها بود که مردانی خوش بو با معنویت نزد من می آمدند.
لَم أرَ أحسَنَ وُجوهاً ولا أطیَبَ أرواحاً مِنهُم ،
زیباتر و طیبتر از آنها ندیده بودم
ثُمَّ انقَطَعوا عَنّی !
مدتی است از اینها خبری نیست.
فَقالَ رَسولُ اللّهِ ص : أصابَکَ جُرحٌ فَکُنتَ تَکتُمُهُ؟
قبلاً جراحتی در جنگها بر تو وارد شده بود به کسی عنوان نکرده بودی ؟
فَقالَ : أجَل .
گفت بله
قال: ثُمَّ أظهَرتَهُ؟
حضرت فرمود سپس ان را عنوان نمودی
قالَ : کانَ ذاکَ .
گفت: بله
قالَ : أما لَو أقَمتَ عَلى کِتمانِهِ
حضرت فرمود اگر آن سری را که داشتی کتمان می کردی
لَزارَتکَ المَلائِکَةُ إلى أن تَموتَ .
آن ملائکه به دیدار تو همچنان می آمدند تا از دنیا بروی .
در مسائل عرفانی و معنوی هم باید مسائل را مخفی کرد.
🌀عمان سامانی:
هر که را اسرار حق آموختند/
مهر کردند و دهانش دوختند
🔅پیامبر صلی الله علیه و آله شاگردان را طوری تربیت کرده بود که در عالم رویا هم سر کلاس معرفت بودند .
✳️مرحوم کلینی در کافی نقل می کند ؛
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ لِأَصْحَابِهِ هَلْ مِنْ مُبَشِّرَاتٍ یَعْنِی بِهِ
هنگام صبح حضرت رسول صلی الله علیه و آله به اصحاب خود نظر می کرد و می فرمود آیا خبر جدیدی شده در عالم رویا حرفی به شما زده شده ؟
عظمت هر کس به آن است چیزی هم دیده بیان نکند از آنجا که جذب مردم به خدا باید صورت گیرد نه اینکه هدف خود فرد باشد.
❌ مرحوم مغنیه در فی ضلال نهج البلاغه گلایه میکند ازاوضاع جاسوسی جهان، از افرادی که هرچه صنعت پیشرفته تر شد، زندگی و اسرار مردم آشکار تر شد.
💠وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ
خوشرویی،[حِبَالَةُ] دامی است که مودت دیگران را صید میکند.
〽️شیرینی فروشی که شیرینی را با ترشی بفروشد مشتری اش کم است ولی ترشی فروشی که ترشی را با شیرینی بفروشد مشتری اش زیاد است.
و همین است که در روایات فرموده اند خوشرویی به کسب و کار برکت میدهد.
✳️حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه به مسئولین خطاب نموده اند که :
با صورت گشاده با مردم برخورد کنید.
ثواب خوشرویی در کلام امیرالمومنین:
إِذَا لَقِیتُمْ إِخْوَانَکُمْ فَتَصَافَحُوا
هنگامى که برادران دینى خود را ملاقات مى کنید با هم مصافحه کنید
وَأَظْهِرُوا لَهُمُ الْبَشَاشَةَ وَالْبِشْرَ
بشاشی و مسرت را در برابر آنها اظهار کنید
تَفَرَّقُوا وَمَا عَلَیْکُمْ مِنَ الاَوْزَارِ قَدْ ذَهَبَ
در نتیجه هنگامى که از هم جدا مى شوید گناهان شما بخشوده خواهد شد.
( الاَوْزَارِ به معنای گناهان شاید هم به معنای سنگینی و خستگی باشد،که در این صورت انسان سبک می شود )
✳️ پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :
إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا اَلنَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلاَقِکُمْ
شما نمیتوانید بوسیله اموالتان ،گره از کار همه بر طرف کنید و به آنها بهره برسانید پس بوسیلۀ اخلاقتان ایشان را بهره‌مند سازید.
🔅 راههای جلب محبت و مودت ؛
1⃣ گشاده رویی
2⃣ راه جلب مودت،هدیه دادن.
🌐 پیامبرصلی الله علیه و آله :
الْهَدِیَّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ وَ تُجَدِّدُ الْأُخُوَّةَ وَ تُذْهِبُ الضَّغِینَة
هدیه به هم بدهید که مودت را به ارث می‌گذارد و برادری ها را تازه می کند و کینه ها را از بین می برد
3⃣ راه جذب دوستی، دیدو بازدید.
پیامبر صلی الله علیه و آله :
یا أَهْلَ الْقَرابَةِ تَزاوَروا وَ لَا تَجاوَروا
اى خویشاوندان! به دیدار یکدیگر بروید و همسایگى نکنید.
وَ تَهادَوْا فَإِنَّ الْهَدِیَّةَ
و به یکدیگر هدیه دهید؛
تَسُلُّ السَّخیمَةَ
زیرا هدیه دادن، کینه را ریشه‌کن میکند
وَ الزِّیارَةَ تُثْبِتُ الْمَوَدَّة
و دید و بازدید، دوستی و مودت را پایدار می کند.
💠وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُیُوبِ
تحمل [الِاحْتِمَالُ] ناراحتی ها، قبور عیب هاست.
🔆برای کلام حضرت چند معنا قابل تصور است:
1⃣ مردم و اطرافیان ما اجمالا عیوبی دارند یا میتوان به خاطر آن عیوب و ایرادات دیگران را مواخذه کرد یا میتوان از آن گذشت.
حضرت میفرماید تحمل کردن این امور و گذشتن از آنها باعث دفن شدن عیوب و کینه و دشمنی ها میشود.
در صورتی که می توانست دعوا یا فتنه ای بپا شود .
2⃣ تحمل سختی های زندگی باعث برطرف شدن عیوب و رسیدن به پیروزی میشود. افرادی که همه امکانات زندگی برای آنها فراهم بوده معمولا
تحمل سختی ها را ندارند و هیچ گاه به پیروزی نمی رسند .
ولی افرادی که برای رسیدن به خواسته ها زحمت کشیده اند و سختی تحمل کرده اند ، از همه نقائص و کمبودها و عیب ها می گذرند و به پیروزی میرسند.
3⃣ ابراز شکست و زمین خوردن باعث میشود شخص در نگاه دیگران متهم به ندانم کاری شود ،ولی ابراز نکردن شکست ، تهمت را از انسان پاک میکند و نگاه ها به او مثبت است.
🌀چشم پوشی بهترین یاور است از کلام امیرالمومنین علیه السلام :
وَجَدْتُ الحِلمَ و الاحْتِمالَ أنْصَرَ لی مِن شُجْعانِ الرِّجالِ
من بیش از اعتماد به مردان غیور به حلم ،به تحمل ،اعتقاد دارم.
بردبارى و تحمّل را بیشتر از مردان شجاع، یاور خود یافتم.
💠وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ فِی الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَیْضاً:
مرحوم سید رضی رضوان الله تعالی علیه اینجا می فرماید :«من در روایت دیگری از قول حضرت جمله و الفاظ جدیدی با این معنا دیدم:«
💠الْمُسَالَمَةُ خِبْاءُ الْعُیُوبِ
سازش [الْمُسَالَمَةُ] با دیگران خیمه[خِبْاءُ] عیوب است.
(خیمه یعنی جایی که میتوان چیزی را درون او پنهان کرد)
تعبیر به خیمه که بیشتر مرادف با منزل و خانه است دارای نکته ای است:
🔆دو نفری که زیر یک سقف رفته اند و زندگی مشترکی را شروع کرده اند دو فرهنگ، دو شخصیت و دو اخلاق متفاوت هستند، تنها چیزی که باعث میشود این دوئیت و تفاوت و اختلاف به وحدت و یگانگی منجر شود؛ بحث مسالمت و گذشتن از عیوب است.
🔆در سخن بزرگان (امام خمینی ،مقام معظم رهبری و …)وقتی خطبه عقد می خواندند میفرمودند: بروید با هم بسازید.
🔆 کلام حضرت در غرر الحکم:
احْتَمِلْ مَا یَمُرُّ عَلَیْکَ فَإِنَّ الِاحْتِمَالَ سِتْرُ الْعُیُوبِ،
ناملایمات را تحمّل کن که تحمّل، پوشش عیبهاست،
وَ إِنَّ الْعَاقِلَ نِصْفُهُ احْتِمَالٌ وَ نِصْفُهُ تَغَافُل
نیمی از وجود انسان عاقل ، بردبارى است و نیم دیگرش چشم پوشى است.
💠 وَ مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطُ عَلَیْهِ
کسی که از خودش راضی باشد، دشمنان نسبت به او زیاد خواهند شد.
❌ یکی از عوامل منفور شدن، از خود راضی بودن است.
خود پسندی یا عجب از صفات رذیله است، اینکه انسان خود را بیش از چیزی که هست تصور کند و انتظارات بیجایی از مردم داشته باشد.
انسان باید به خود انتقاد داشته باشد ولی در مقابل از مردم راضی باشد و با این دید به آنها ننگرد .
نوعا مردم هم به این انتظارات بیجا پاسخ نمی دهند و هر کسی را در حدی که هست تحویل میگیرند در این حالت مردم از این شخص ناراحت میشوند و این شخص نیز از مردم کینه به دل میگیرد.
♨️ انسانی که عجب دارد می خواهد خود را بالا ببرد ولی از چشم مردم می افتد
در نامه ۵۳ فرمود :
إِیَّاکَ وَالاِْعْجَابَ بِنَفْسِکَ وَالثِّقَةَ بِمَا یُعْجِبُکَ مِنْهَا وَحُبَّ الاِطْرَاءِ
ای مالک ؛ از خودپسندى و تکیه بر نقاط قوت خویش و علاقه به مبالغه در ستایش (ستایش گویان) شدیداً بپرهیز.
فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَوْثَقِ فُرَصِ الشَّیْطَانِ فِی نَفْسِهِ لِیَمْحَقَ مَا یَکُونُ مِنْ إِحْسَانِ الْمُحْسِنِینَ
زیرا این صفات از مطمئن ترین فرصت هاى شیطان است تا کارهاى نیک نیکوکاران را محو و نابود کند.
✳️غرر الحکم:
ثَمَرَةُ الْعُجْبِ الْبَغْضاءُ
میوه درخت خودپسندى، عداوت و دشمنى است.
🔆 مرحوم کلینی روایتی درباب العجب در کافی آورده که:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَلِمَ أَنَّ الذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ الْعُجْبِ
امام صادق علیه السلام فرمودند:
خدا میداند که مومن گناه کند بهتر از این است که عجب داشته باشد .
وَ لَوْ لَا ذَلِکَ مَا ابْتُلِیَ مُؤْمِنٌ بِذَنْبٍ أَبَداً.
اگر این نبود خدا به مومنین هرگز اجازه گناه نمی‌داد.
〽️مومنی که عجب دارد خود را بالا می بیند، سراغ توبه نمی رود
✳️روایت در کافی شریف آمده که ؛
حضرت موسی علیه السلام از شیطان پرسید:
فَأَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ الَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ ابْنُ آدَمَ اسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ؟
به من بگو کدام گناه هست ؟که فرزندان آدم انجام میدهند تو برآنها مسلط شده ای
قَالَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنِهِ ذَنْبُهُ
گفت: وقتی دچار عجب شود و عمل خود را بزرگ و گناه خود را کوچک ببیند .
(عجب یعنی هر کاری من کنم بزرگ است و هر اشتباهم ،چیزی نیست )
وَ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- لِدَاوُدَ ع
خدا بر داوود ع فرمود :
یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ
ای داوود : به مومنین و صدیقین انذار بده آنها را ترس بده و گنهکاران را بشارت به بخشش من بده .
قَالَ کَیْفَ أُبَشِّرُ الْمُذْنِبِینَ وَ أُنْذِرُ الصِّدِّیقِینَ
داوود ع گفت خدایا بر عکس است !بشارت بر گنهکاران و انذار صدیقان !
قَالَ یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ أَنِّی أَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ أَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ
فرمود: به گنهکاران بگو گناه کردی من توبه را میپذیرم و گناه را می بخشم
وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ أَلَّا یُعْجَبُوا بِأَعْمَالِهِمْ
به صدیقین بگو دچار عجب نشوند.
فَإِنَّهُ لَیْسَ عَبْدٌ أَنْصِبُهُ لِلْحِسَابِ إِلَّا هَلَکَ
هیچ کسی نیست که به پای حساب و کتاب برسد و بتواند از هلاکت نجات یابد.
✳️حکمت ۱۶۷ فرمود :
الْإِعْجَابُ یَمْنَعُ مِنَ الِازْدِیَادِ
عجب باعث میشود انسان به خیال خودش راضی باشد و پیشرفت نکند.
🌀 در خطبه متقین آمده :
إِذَا زُکِّیَ أَحَدٌ مِنْهُمْ خَافَ مِمَّا یُقَالُ لَهُ
متقین اگرکسی از آنها تمجید کرد.
فَیَقُولُ أَنَا عْلَمُ بِنَفْسِی مِنْ غَیْرِی
می گوید من میدانم وضعم چیست
وَ رَبِّی أَعْلَمُ بِی مِنِّی
خدا هم بهتر از من ،من را می شناسند
بِنَفْسِی اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِی بِمَا یَقُولُونَ
خدایا مرا به آنچه اینها میگویند مواخذه نکن .
وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یَظُنُّونَ
من را بالاتر از آنچه میپندارند قرار ده .
وَ اغْفِرْ لِی مَا لَا یَعْلَمُون
آن گناهان که از من سر زد، مردم نمی دانند بر من ببخش.
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمت ها
۱۴۰۲/۹/۹. ۱۶جمادی الاول
💢حکمت ۶💢
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ، وَ الإِحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوبِ.
امام (عليه السلام) فرمود:
سينه عاقل گنجينه اسرار اوست، خوش رويى و بشاشت، دام محبت است و تحمل ناراحتى ها گور عيب هاست.
مرحوم سيّد رضى به دنبال اين سه جمله حکمت آميز اضافه مى کند که در روايت ديگرى از امام (عليه السلام) تعبير ديگرى دراين باره ديده مى شود، مى فرمايد: «مسالمت جويى وسيله پوشاندن عيب هاست و آن کس که از خود راضى باشد افراد خشمگين از او بسيار خواهند بود»؛ (وَ رُوِيَ أَنَّهُ قَالَ فِي الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَيْضاً: الْمَسْأَلَةُ خِبَاءُ الْعُيُوبِ، وَ مَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطُ عَلَيْهِ).
💠صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّه
سینه عاقل گنجینه اسرار اوست.
🌀 تعبیر به صندوق برای آن است که انسان وسائل قیمتی رادرصندوق نگهداری میکنند
رازهای انسان چه شخصی و چه اجتماعی از با ارزشترین داشته های انسان است که باید از آن محافظت کند.
راز داری از صفات انسان عاقل است
🌐 چند نکته:
1⃣ انسان نباید کار خلافی انجام دهد که نیاز به پنهان کردن آن یا عذرخواهی از آن پیدا کند.اصل ،مرتکب خلاف نشدن است ،اشتباه نکردن است .
مثل اینکه در حکمت ۳۲۹ فرمود:
الاستِغناءُ عَنِ العُذرِ أعَزُّ مِنَ الصِّدقِ بِهِ
شرایط خطا نکردن و عذرخواهی نکردن، مهیا کردن آن بهتر از اینست که بخواهی آن خطا را بپوشانی یا عذرخواهی کنی .
2⃣.اگر احیانا خطایی کردی یا جوانی ،خطا کرد سعی کن آن را بپوشانی، در برخی موارد نیز بحث خطا نیست بلکه رازهایی است که امنیت روانی یک خانواده یا جامعه به آن وابسته است و اگر لو برود امنیت از بین میرود.
🌐ضرورت حفظ اسرار در غررالحکم :
سِرُّکَ أسیرُکَ وَ إنْ أفْشَیْتَهُ صِرْتَ أسیرَهُ
اسرار تو اسیر تو هستند و هنگامى که آن ها را افشا کنى تو اسیر آن ها خواهى شد.افشای راز باعث ضربه خوردن میشود.
امام صادق فرمودند :
إِظْهَارُ الشَّیْءِ قَبْلَ أَنْ یُسْتَحْکَمَ مَفْسَدَةٌ لَهُ
آشکار کردن چیزى پیش از استوار شدن و مستحکم شدن آن،
سبب تباهى آن مى گردد.
گاهی حتی برخی رازها در نزد نزدیکترین نزدیکان یا دوستان هم نباید فاش شوند.
3⃣ اسرار علاوه بر معنای یاد شده، میتواند به معنای توفیقات و کراماتی باشد که نصیب انسان شده است.
خواب شیرینی دیده، عظمت ،توفیق بزرگی کسب کرده است که اگر آن را افشا کند، آن توفیق از او سلب میشود .
🛗 اگر کسی مدام دنبال اظهار باشد خداوند اورا از آن کرامت محروم می کند. پس بهتر است این راز را در دل نگه دارد.
عمران بن الحصین أنَّهُ قالَ لِرَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله:
عمران بن الحصین به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت :
یا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ رِجالاً کانوا یَأتونَنی ،
یا رسول الله مدتها بود که مردانی خوش بو با معنویت نزد من می آمدند.
لَم أرَ أحسَنَ وُجوهاً ولا أطیَبَ أرواحاً مِنهُم ،
زیباتر و طیبتر از آنها ندیده بودم
ثُمَّ انقَطَعوا عَنّی !
مدتی است از اینها خبری نیست.
فَقالَ رَسولُ اللّهِ ص : أصابَکَ جُرحٌ فَکُنتَ تَکتُمُهُ؟
قبلاً جراحتی در جنگها بر تو وارد شده بود به کسی عنوان نکرده بودی ؟
فَقالَ : أجَل .
گفت بله
قال: ثُمَّ أظهَرتَهُ؟
حضرت فرمود سپس ان را عنوان نمودی
قالَ : کانَ ذاکَ .
گفت: بله
قالَ : أما لَو أقَمتَ عَلى کِتمانِهِ
حضرت فرمود اگر آن سری را که داشتی کتمان می کردی
لَزارَتکَ المَلائِکَةُ إلى أن تَموتَ .
آن ملائکه به دیدار تو همچنان می آمدند تا از دنیا بروی .
در مسائل عرفانی و معنوی هم باید مسائل را مخفی کرد.
🌀عمان سامانی:
هر که را اسرار حق آموختند/
مهر کردند و دهانش دوختند
🔅پیامبر صلی الله علیه و آله شاگردان را طوری تربیت کرده بود که در عالم رویا هم سر کلاس معرفت بودند .
✳️مرحوم کلینی در کافی نقل می کند ؛
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ لِأَصْحَابِهِ هَلْ مِنْ مُبَشِّرَاتٍ یَعْنِی بِهِ
هنگام صبح حضرت رسول صلی الله علیه و آله به اصحاب خود نظر می کرد و می فرمود آیا خبر جدیدی شده در عالم رویا حرفی به شما زده شده ؟
عظمت هر کس به آن است چیزی هم دیده بیان نکند از آنجا که جذب مردم به خدا باید صورت گیرد نه اینکه هدف خود فرد باشد.
❌ مرحوم مغنیه در فی ضلال نهج البلاغه گلایه میکند ازاوضاع جاسوسی جهان، از افرادی که هرچه صنعت پیشرفته تر شد، زندگی و اسرار مردم آشکار تر شد.
💠وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ
خوشرویی،[حِبَالَةُ] دامی است که مودت دیگران را صید میکند.
〽️شیرینی فروشی که شیرینی را با ترشی بفروشد مشتری اش کم است ولی ترشی فروشی که ترشی را با شیرینی بفروشد مشتری اش زیاد است.
و همین است که در روایات فرموده اند خوشرویی به کسب و کار برکت میدهد.
✳️حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه به مسئولین خطاب نموده اند که :
با صورت گشاده با مردم برخورد کنید.
ثواب خوشرویی در کلام امیرالمومنین:
إِذَا لَقِیتُمْ إِخْوَانَکُمْ فَتَصَافَحُوا
هنگامى که برادران دینى خود را ملاقات مى کنید با هم مصافحه کنید
وَأَظْهِرُوا لَهُمُ الْبَشَاشَةَ وَالْبِشْرَ
بشاشی و مسرت را در برابر آنها اظهار کنید
تَفَرَّقُوا وَمَا عَلَیْکُمْ مِنَ الاَوْزَارِ قَدْ ذَهَبَ
در نتیجه هنگامى که از هم جدا مى شوید گناهان شما بخشوده خواهد شد.
( الاَوْزَارِ به معنای گناهان شاید هم به معنای سنگینی و خستگی باشد،که در این صورت انسان سبک می شود )
✳️ پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :
إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا اَلنَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلاَقِکُمْ
شما نمیتوانید بوسیله اموالتان ،گره از کار همه بر طرف کنید و به آنها بهره برسانید پس بوسیلۀ اخلاقتان ایشان را بهره‌مند سازید.
🔅 راههای جلب محبت و مودت ؛
1⃣ گشاده رویی
2⃣ راه جلب مودت،هدیه دادن.
🌐 پیامبرصلی الله علیه و آله :
الْهَدِیَّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ وَ تُجَدِّدُ الْأُخُوَّةَ وَ تُذْهِبُ الضَّغِینَة
هدیه به هم بدهید که مودت را به ارث می‌گذارد و برادری ها را تازه می کند و کینه ها را از بین می برد
3⃣ راه جذب دوستی، دیدو بازدید.
پیامبر صلی الله علیه و آله :
یا أَهْلَ الْقَرابَةِ تَزاوَروا وَ لَا تَجاوَروا
اى خویشاوندان! به دیدار یکدیگر بروید و همسایگى نکنید.
وَ تَهادَوْا فَإِنَّ الْهَدِیَّةَ
و به یکدیگر هدیه دهید؛
تَسُلُّ السَّخیمَةَ
زیرا هدیه دادن، کینه را ریشه‌کن میکند
وَ الزِّیارَةَ تُثْبِتُ الْمَوَدَّة
و دید و بازدید، دوستی و مودت را پایدار می کند.
💠وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُیُوبِ
تحمل [الِاحْتِمَالُ] ناراحتی ها، قبور عیب هاست.
🔆برای کلام حضرت چند معنا قابل تصور است:
1⃣ مردم و اطرافیان ما اجمالا عیوبی دارند یا میتوان به خاطر آن عیوب و ایرادات دیگران را مواخذه کرد یا میتوان از آن گذشت.
حضرت میفرماید تحمل کردن این امور و گذشتن از آنها باعث دفن شدن عیوب و کینه و دشمنی ها میشود.
در صورتی که می توانست دعوا یا فتنه ای بپا شود .
2⃣ تحمل سختی های زندگی باعث برطرف شدن عیوب و رسیدن به پیروزی میشود. افرادی که همه امکانات زندگی برای آنها فراهم بوده معمولا
تحمل سختی ها را ندارند و هیچ گاه به پیروزی نمی رسند .
ولی افرادی که برای رسیدن به خواسته ها زحمت کشیده اند و سختی تحمل کرده اند ، از همه نقائص و کمبودها و عیب ها می گذرند و به پیروزی میرسند.
3⃣ ابراز شکست و زمین خوردن باعث میشود شخص در نگاه دیگران متهم به ندانم کاری شود ،ولی ابراز نکردن شکست ، تهمت را از انسان پاک میکند و نگاه ها به او مثبت است.
🌀چشم پوشی بهترین یاور است از کلام امیرالمومنین علیه السلام :
وَجَدْتُ الحِلمَ و الاحْتِمالَ أنْصَرَ لی مِن شُجْعانِ الرِّجالِ
من بیش از اعتماد به مردان غیور به حلم ،به تحمل ،اعتقاد دارم.
بردبارى و تحمّل را بیشتر از مردان شجاع، یاور خود یافتم.
💠وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ فِی الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَیْضاً:
مرحوم سید رضی رضوان الله تعالی علیه اینجا می فرماید :«من در روایت دیگری از قول حضرت جمله و الفاظ جدیدی با این معنا دیدم:«
💠الْمُسَالَمَةُ خِبْاءُ الْعُیُوبِ
سازش [الْمُسَالَمَةُ] با دیگران خیمه[خِبْاءُ] عیوب است.
(خیمه یعنی جایی که میتوان چیزی را درون او پنهان کرد)
تعبیر به خیمه که بیشتر مرادف با منزل و خانه است دارای نکته ای است:
🔆دو نفری که زیر یک سقف رفته اند و زندگی مشترکی را شروع کرده اند دو فرهنگ، دو شخصیت و دو اخلاق متفاوت هستند، تنها چیزی که باعث میشود این دوئیت و تفاوت و اختلاف به وحدت و یگانگی منجر شود؛ بحث مسالمت و گذشتن از عیوب است.
🔆در سخن بزرگان (امام خمینی ،مقام معظم رهبری و …)وقتی خطبه عقد می خواندند میفرمودند: بروید با هم بسازید.
🔆 کلام حضرت در غرر الحکم:
احْتَمِلْ مَا یَمُرُّ عَلَیْکَ فَإِنَّ الِاحْتِمَالَ سِتْرُ الْعُیُوبِ،
ناملایمات را تحمّل کن که تحمّل، پوشش عیبهاست،
وَ إِنَّ الْعَاقِلَ نِصْفُهُ احْتِمَالٌ وَ نِصْفُهُ تَغَافُل
نیمی از وجود انسان عاقل ، بردبارى است و نیم دیگرش چشم پوشى است.
💠 وَ مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطُ عَلَیْهِ
کسی که از خودش راضی باشد، دشمنان نسبت به او زیاد خواهند شد.
❌ یکی از عوامل منفور شدن، از خود راضی بودن است.
خود پسندی یا عجب از صفات رذیله است، اینکه انسان خود را بیش از چیزی که هست تصور کند و انتظارات بیجایی از مردم داشته باشد.
انسان باید به خود انتقاد داشته باشد ولی در مقابل از مردم راضی باشد و با این دید به آنها ننگرد .
نوعا مردم هم به این انتظارات بیجا پاسخ نمی دهند و هر کسی را در حدی که هست تحویل میگیرند در این حالت مردم از این شخص ناراحت میشوند و این شخص نیز از مردم کینه به دل میگیرد.
♨️ انسانی که عجب دارد می خواهد خود را بالا ببرد ولی از چشم مردم می افتد
در نامه ۵۳ فرمود :
إِیَّاکَ وَالاِْعْجَابَ بِنَفْسِکَ وَالثِّقَةَ بِمَا یُعْجِبُکَ مِنْهَا وَحُبَّ الاِطْرَاءِ
ای مالک ؛ از خودپسندى و تکیه بر نقاط قوت خویش و علاقه به مبالغه در ستایش (ستایش گویان) شدیداً بپرهیز.
فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَوْثَقِ فُرَصِ الشَّیْطَانِ فِی نَفْسِهِ لِیَمْحَقَ مَا یَکُونُ مِنْ إِحْسَانِ الْمُحْسِنِینَ
زیرا این صفات از مطمئن ترین فرصت هاى شیطان است تا کارهاى نیک نیکوکاران را محو و نابود کند.
✳️غرر الحکم:
ثَمَرَةُ الْعُجْبِ الْبَغْضاءُ
میوه درخت خودپسندى، عداوت و دشمنى است.
🔆 مرحوم کلینی روایتی درباب العجب در کافی آورده که:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَلِمَ أَنَّ الذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ الْعُجْبِ
امام صادق علیه السلام فرمودند:
خدا میداند که مومن گناه کند بهتر از این است که عجب داشته باشد .
وَ لَوْ لَا ذَلِکَ مَا ابْتُلِیَ مُؤْمِنٌ بِذَنْبٍ أَبَداً.
اگر این نبود خدا به مومنین هرگز اجازه گناه نمی‌داد.
〽️مومنی که عجب دارد خود را بالا می بیند، سراغ توبه نمی رود
✳️روایت در کافی شریف آمده که ؛
حضرت موسی علیه السلام از شیطان پرسید:
فَأَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ الَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ ابْنُ آدَمَ اسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ؟
به من بگو کدام گناه هست ؟که فرزندان آدم انجام میدهند تو برآنها مسلط شده ای
قَالَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنِهِ ذَنْبُهُ
گفت: وقتی دچار عجب شود و عمل خود را بزرگ و گناه خود را کوچک ببیند .
(عجب یعنی هر کاری من کنم بزرگ است و هر اشتباهم ،چیزی نیست )
وَ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- لِدَاوُدَ ع
خدا بر داوود ع فرمود :
یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ
ای داوود : به مومنین و صدیقین انذار بده آنها را ترس بده و گنهکاران را بشارت به بخشش من بده .
قَالَ کَیْفَ أُبَشِّرُ الْمُذْنِبِینَ وَ أُنْذِرُ الصِّدِّیقِینَ
داوود ع گفت خدایا بر عکس است !بشارت بر گنهکاران و انذار صدیقان !
قَالَ یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ أَنِّی أَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ أَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ
فرمود: به گنهکاران بگو گناه کردی من توبه را میپذیرم و گناه را می بخشم
وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ أَلَّا یُعْجَبُوا بِأَعْمَالِهِمْ
به صدیقین بگو دچار عجب نشوند.
فَإِنَّهُ لَیْسَ عَبْدٌ أَنْصِبُهُ لِلْحِسَابِ إِلَّا هَلَکَ
هیچ کسی نیست که به پای حساب و کتاب برسد و بتواند از هلاکت نجات یابد.
✳️حکمت ۱۶۷ فرمود :
الْإِعْجَابُ یَمْنَعُ مِنَ الِازْدِیَادِ
عجب باعث میشود انسان به خیال خودش راضی باشد و پیشرفت نکند.
🌀 در خطبه متقین آمده :
إِذَا زُکِّیَ أَحَدٌ مِنْهُمْ خَافَ مِمَّا یُقَالُ لَهُ
متقین اگرکسی از آنها تمجید کرد.
فَیَقُولُ أَنَا عْلَمُ بِنَفْسِی مِنْ غَیْرِی
می گوید من میدانم وضعم چیست
وَ رَبِّی أَعْلَمُ بِی مِنِّی
خدا هم بهتر از من ،من را می شناسند
بِنَفْسِی اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِی بِمَا یَقُولُونَ
خدایا مرا به آنچه اینها میگویند مواخذه نکن .
وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یَظُنُّونَ
من را بالاتر از آنچه میپندارند قرار ده .
وَ اغْفِرْ لِی مَا لَا یَعْلَمُون
آن گناهان که از من سر زد، مردم نمی دانند بر من ببخش.
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
