♻️وَ قَالَ (علیه السلام): قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِیَّةٌ 
قلب مردان مرد وحشی و رمنده است، 

♻️ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَیْه
هر کسی به آنها انس بگیرد،  به او رو می آورند. 

⤴️ برای حکمت فوق دو معنا گفته شده: 
۱. این جمله عمومی و مربوط به نوع انسانهاست:
انسانها در محیط ها و شرایط جدید احساس غربت میکنند و با کسی صمیمی نمی شوند ولی اگر کسی به آنها لطفی کرد،  با او صمیمی میشوند.  مانند، کسی که تازه وارد کلاس و مدرسه ای میشود،یا وارد محله ای میشود و… 

✅️ رجال در اینجا به معنی مردمان است. به طور کلی راه جذب قلوب،  محبت است.  وقتی کسی محبت دید حتی اگر قلب وحشی داشته باشد نیز،  رام و صمیمی میشود.
 
✳️حضرت در حکمت ۶ نهج البلاغه فرمود: 
وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ 
خوشرویی وابراز محبت، دام دوستی است. 
دوستی و دشمنی دلیل میخواهد، 
حضرت در این حکمت راه کار جذب قلوب را بیان میفرمایند. مانند روایت :
 الاْنْسانُ عَبیدُ الاحْسانِ 
انسان بنده احسان است. 
در حکمت ۲۱۴ فرمود:  
مَنْ لَانَ عُودُهُ، کَثُفَتْ أَغْصَانُهُ. 
کسى که ساقه درخت وجودش نرم است، شاخه هایش فراوان است. 

✅️ کسی که انعطاف پذیر باشد، اهل رفاقت باشد، دور وبریهایش زیاد می شود.شاخ وبرگ او زیاد خواهد شد. 
رسول خدا صلی الله علیه واله فرمود: ثَلاَثٌ یُصْفِینَ وُدَّ الْمَرْءِ لاَخِیهِ الْمُسْلِمِ
سه چیز است که محبت انسان را نسبت به برادر دینى اش صفا مى بخشد:
یَلْقَاهُ بِالْبُشْرِ إِذَا لَقِیَهُ
با چهره گشاده با او روبرو شود.
وَیُوَسِّعُ لَهُ فِی الْمَجْلِسِ إِذَا جَلَسَ إِلَیْهِ
و در مجلس جاى مناسب به او دهد.
وَیَدْعُوهُ بِأَحَبِّ الاَسْمَاءِ إِلَیْهِ 
و او را به محبوب ترین نام هایش صدا بزند. 

🟢((پس معنای اول این شد: مردم با محبت به یکدیگر متصل میشوند.)) 
۲. این جمله مختص به رجال و افراد صاحب منسب است: 
قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِیَّةٌ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَیْه 
برخی شارحین (منهاج البراعه) قائل اند که انسان مدنی بالطبع است نه وحشی و رمنده،  انسان از انس گرفته شده یعنی کسی که تمایل به انس گرفتن دارد،  چگونه میشود وحشی باشد؟!

✅️اجتماعی بودن، در نهاد انسان است.
پس مقصود “ال” در الرجال عهد ذهنی است یعنی عده ی خاصی اینگونه هستند. 
حضرت درخطبه ۲۷  فرمود: 
یَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ 
شما مثل مرد هستید ولی مرد نیستید.
اى به صورت مردان عارى از مردانگى،
حُلُومُ الْأَطْفَالِ وَ عُقُولُ رَبَّاتِ الْحِجَالِ
 با عقل کودکان و خرد زنان به حجله آرمیده اید،
 لَوَدِدْتُ أَنِّی لَمْ أَرَکُمْ وَ لَمْ أَعْرِفْکُمْ مَعْرِفَة
 کاش نه شما را دیده بودم و نه مى شناختمتان.
( این آشنایى براى من، به خدا سوگند، جز پشیمانى و اندوه هیچ ثمره اى نداشت. )

🔰در حکمت ۵۰ هم فرمود:” قلوب الرجال ” در اینجا هم رجال، به معنی مرد بودن، یا انسان بودن نیست ، بلکه یک معنای خاصی دارد. همه مردان مورد توجه نیستند بلکه عده ی خاصی را حضرت میفرماید.

🟢اگر معنای دوم را برای حکمت ۵۰ بگوییم اینطور می شود: 
مردان مرد از صاحبان حکومت و قدرت و ثروت دوری میکنند، هر وقت صاحبان قدرت صلاح و صداقت خودشان را نشان دادند، بعد اجازه ارتباط به خوبان را پیدا میکنند.
(برعکس آنچه که نامردان دارند و برای رسیدن به مطامع دنیا عزت فروشی میکنند تا به جایگاهی برسند)

❇️در نامه ۵۳ هم امیر المومنین خطاب به مالک میفرماید: تو باید سراغ خوبان بروی و آنها را به کار دعوت کنی وگرنه آنها که از این امور فراری اند: 
ثُمَّ الْصَقْ بِذَوِی الْمُرُوءَاتِ وَ الْأَحْسَابِ
سپس به سراغ کسانى برو که داراى شخصیت و اصالتِ خانوادگى دارند.
وَ أَهْلِ الْبُیُوتَاتِ لصَّالِحَةِ وَ السَّوَابِقِ الْحَسَنَةِ 
از خاندان هاى صالح و خوش سابقه،

🔻نتیجه:

1⃣اهل دوستی و محبت و مودت باشیم تا دلها به سمت ما متمایل شوند.

2⃣برای قدرت و ثروت دنبال این و آن راه نیفیم بلکه وقتی مسئولین محبت و صداقت را نشان دادند با آنها همکاری کنیم. به تعبیر روایت: 
الشَّرَفُ فَمَنْ شَرَّفَهُ السُّلْطَان‏ 
شریف کسی است که سلطان دنبال او برود، نه او دنبال سلطان.

اللهم اهدنا سواء الصراط