💠وَ قَالَ (علیه السلام): لَا يَصْدُقُ إِيمَانُ عَبْدٍ، حَتَّى يَكُونَ بِمَا فِي يَدِ اللَّهِ، أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِه.
هيچكس در ادعاى ايمان، صادق نيست مگر اينكه به آنچه نزد خداست مطمئن تر باشد، تا نسبت به آنچه که نزد خودش است.

*⃣ حضرت در این حکمت به این مطلب اشاره می فرماید که حقیقت ایمان به ادعا و لفظ نیست بلکه ایمان یک حقیقت است که باید در زندگی انسان نمود خارجی داشته باشد.
یکی از دغدغه های مهمی که در زندگی همگان وجود دارد مباحث اقتصادی است. حضرت میفرماید تشخیص میزان و معیار ایمان د ر اینجا ممکن است. ایمان وقتی واقعی باشد اطمینان به خدا که رازق است وجود دارد ولی ایمان ظاهری و صوری اینگونه است که شخص خدا پرست است ولی به جیب و کیف خود و حساب بانکی خودش و حقوق ماهیانه اش بیشتر از خدا اطمینان دارد.

⏪شان صدور حکمت ۳۱۰ :
«مسعودى» در مروج الذهب نقل مى كند :
اَنَّ سَائِلاً وَقَفَ عَلَی بَابِ عَلِیٍ عليه السَّلاَمُ
شخص سائلى نزد امام اميرمؤمنان عليه السلام آمد و تقاضايى كرد.
فَقَالَ لِلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قُلْ لاُمِّك تَدْفَعُ اليهِ دُرهماً.
حضرت به فرزندش امام حسن عليه السلام فرمود: به مادرت بگو يك درهم به او بدهد.
فَقال انما عِنْدَنَا سِتُّهُ دَراهِمُ لِلدَّقِيقِ
امام حسن عليه السلام عرض كرد: ما شش درهم داريم كه براى خريد آرد گذاشته ايم.
فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ لَايَكُونُ الْمُومِنُ مَوْمِنا حَتِّي يَكُونُ بِمَا فِي يَدِ اَللَّهِ اِوْثَقْ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِهِ.
هيچكس در ادعاى ايمان، صادق نيست مگر اينكه به آنچه نزد خداست مطمئن تر باشد، تا نسبت به آنچه که نزد خودش است.
ثُمَّ اَمْرٌ لِلسَّائِلِ بالسِّتَهِ اَلدَّرَاهِمِ كُلُّهَا
سپس دستور داد هر شش درهم را به آن سائل بدهند.
فَمَا بَرِحَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ حُتِّي مَرَّ بِهِ رَجُلٌ يَقُودُ بَعِيراً
اندكى بعد اميرمؤمنان عليه السلام از كنار مردى مى گذشت كه شترى را در معرض فروش گذاشته بود.
فَاشْتَرَاهُ مِنْهُ بِمَائِهِ وَ ارْبَعِينَ دِرْهَماً وَ انسا اجْلَه ثَمَانِيَهُ اِيَّامَ
امام عليه السلام آن را به صد وچهل درهم خريد و فرمود: بعد از هشت روز وجه آن را مى پردازم وفروشنده قبول كرد
هنوز حضرت طناب آن حيوان را باز نكرده بود كه مردى از آنجا گذشت در حالى كه شتر، عقال شده بود و نشسته بود. به امام عليه السلام عرض كرد: اين شتر را چند مى فروشى؟
امام عليه السلام فرمود: دويست درهم. عرض كرد: خريدم. وقيمت آن را نقدآ پرداخت.
امام عليه السلام صد و چهل درهم را به فروشنده اولى داد وشصت درهم باقى مانده را به فاطمه سلام الله عليها سپرد. فاطمه سلام الله عليها عرض كرد: از كجا اين شصت درهم فراهم شد؟
حضرت فرمود:
هَذِهِ تَصْدِيقٌ لِمَا جَاءَ بِهِ ابوك صَلَّي اَللَّهُ عَلَيْهِ و آلِهِ مَنْ جَاءَ بِالحُسنِهْ فَلَهُ عشر اَمثالها
اين تصديق چيزى است كه پدرت از سوى خدا آورده است. كسى كه حسنه اى انجام دهد خداوند ده برابر به او مى دهد.

↙️اگر میخواهید ثروتمند باشید، به دارایی خدا تکیه کنید.
سید عبدالزهرا حسینی خطیب نویسنده کتاب مصادر نهج البلاغه میفرماید: این حکمت برگرفته از حدیث نبوی است:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَكُونَ أَتْقَى النَّاسِ فَلْيَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ
كسى كه دوست دارد پرهيزكارترين مردم باشد توكل بر خدا كند.
  وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَكُونَ أَغْنَى النَّاسِ فَلْيَكُنْ بِمَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِهِ و كسى كه دوست دارد غنى ترين مردم باشد، به آنچه نزد خداى متعال است مطمئن تر باشد، تا نسبت به آنچه در دست خودش است.

↙️کسی که به رزاقیت خدا اعتماد داشته باشد، درمانده نمیشود.
ابن ابی الحدید از قول برخی علما میگوید: مَتِّي رَضِيتَ بِاللَّهِ وَكِيلاً وَجَدْتَ الی کلِّ خَیرٍ سبیلا
اگر به خدا تکیه کرده باشی و امورت را به او سپرده باشی هیچ گاه درمانده نمی شوی و راه را پیدا میکنی.

🌀فقر وعده شیطان است.
قرآن کریم میفرماید:
《 الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللهُ يَعِدُكُمْ مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلا وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ بقره – ۲۶۸》
شيطان، شما را به هنگام انفاق، وعده فقر وتهيدستى مى دهد؛ و به فحشا و زشتى ها امر مى كند؛ ولى خدا وعده «آمرزش» و «فزونى» به شما مى دهد؛ و خدا قدرتش وسيع، و به هرچيز داناست. به همين دليل، به وعده هاى خود، وفا مى كند.

*⃣رزق ما مشخص است به خدا اطمینان کنیم و روزی را از راه حرام طلب نکنیم.پیامبر خدا ( ص) فرمود:
ألا وإنّ الرُّوحَ الأمينَ نَفَثَ في رُوعِي أنّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّى تَستَكمِلَ رِزقَها
همانا روح الامين در دلم چنين افكند كه هيچ كسی نمی ميرد تا روزى اش را به طور كامل دريافت كند،
فاتَّقُوا اللّه َ وأجمِلُوا في الطَّلَبِ ،
پس، از خدا بترسيد و در طلب روزى آرام باشيد.
ولا يَحمِلْ أحَدَكُم استِبطاءُ شَيءٍ مِنَ الرِّزقِ أن يَطلُبَهُ بغَيرِ حِلِّهِ
و دير رسيدن روزى شما را وادارنكند كه آن را از راه غير حلال بجوييد،
فإنّهُ لا يُدرَكُ ما عِندَ اللّه ِ إلّا بطاعَتِهِ
زيرا آنچه نزد خداست جز با طاعت او به دست نمى آيد .

🌀 به تعبیر حضرت در حکمت ۳۹۳ :
خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ
از دنيا همان قدر را بگير كه به سراغ تو مى آيد و از آنچه از تو روى گردانده روى بگردان و به دنبال آن مشتاب.  
فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ
و اگر چنين نمى كنى لااقل در طلب دنيا به صورت معقول تلاش كن و دنبال حرام نرو.

💠لَا يَصْدُقُ إِيمَانُ عَبْدٍ، حَتَّى يَكُونَ بِمَا فِي يَدِ اللَّهِ، أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِه

⏪ایمان، امنیت و آرامش است
در معنای ایمان، امنیت و آرامش نیز نهفته است. ایمان آن چیزی است که به انسان آرامش و دلگرمی بدهد.
حضرت در این حکمت به این نکته نیز اشاره میکند که “پول” نمی تواند پشتوانه ی خوبی برای آرامش انسان باشد.
مهمترین دلیل ما نیز پولدارهایی هستند که با قرص آرام بخش می خوابند.
در طرف مقابل افراد زیادی هم هستند که از جهت مالی در حد متوسط و پایین تر هستند ولی در عین حال زندگی همراه با آرامشی دارند.

↙️حد کفاف برای انسان لازم است، بیشتر نه.
شَكَا رَجُلٌ إِلَى أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ يَطْلُبُ فَيُصِيبُ وَ لاَ يَقْنَعُ
مردى به امام صادق شكايت كرد كه هر چه روزى به دست می آورد قانع نمى‌شود
وَ تُنَازِعُهُ نَفْسُهُ إِلَى مَا هُوَ أَكْثَرُ مِنْهُ
و نفسش او را به اندازۀ بيشترى مى‌كشاند.
 وَ قَالَ عَلِّمْنِي شَيْئاً أَنْتَفِعْ بِهِ
چيزى به من بیآموزيد كه از آن سود ببرم.
 فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ كَانَ مَا يَكْفِيكَ يُغْنِيكَ فَأَدْنَى مَا فِيهَا يُغْنِيكَ
امام صادق به او فرمود: اگر حد کفاف _یعنی آن مقداری که نمیگذارد دستت جلوی دیگران دراز باشد_ به تو احساس بى‌نيازی مى‌دهد، تو با کمترین دارایی نیز بی نیاز میشوی.
وَ إِنْ كَانَ مَا يَكْفِيكَ لاَ يُغْنِيكَ فَكُلُّ مَا فِيهَا لاَ يُغْنِيكَ .
و اگر حد کفاف تو را بی نیاز نمی کند و باز دنبال بیشتر شدن هستی بدان هر آنچه در جهان است بى‌نيازت نسازد.

*⃣ مهمتر از اینکه انسان کم داشته باشد یا زیاد، این است که انسان روحیه خودش را اصلاح کند.
اگر انسان روحیه قناعت و رضایت داشته باشد به داشته ها راضی است و در امنیت و آرامش است ولی اگر این روحیه درست نشد هر چه هم به دست بیاورد باز به دنبال بیشتر است و دلش آرامش ندارد.

↙️اگر به مال خودمان متکی باشیم ترس از دست دادن داریم.
حضرت در حکمت ۳۳۵ فرمود: 
لِكُلِّ امْرِئٍ فِي مَالِهِ شَرِيكَانِ، الْوَارِثُ وَ الْحَوَادِث.
هر انسانى در اموالش دو شريك دارد:  بعد از مرگ وارثان و در زمان زندگی حوادث!

⏺حضرت در غرر الحکم فرمود:
بَشِّرْ مَالَ الْبَخِيلِ بِحَادِثٍ أَوْ وَارِثٍ.
انسانی که به مال خودش متکی باشد، چون مال او در معرض خطر است مدام نگران است ولی اگر کسی به خدا متکی باشد چون ثروت او تمام شدنی نیست، جای هیچ نگرانی هم نیست.

⬇️نکته ۱:
به ثواب و پاداش الهی مطمئن باشید.

 📘مرحوم مغنیه از شارحان شیعی نهج البلاغه و محمد عبده از شارحان اهل سنت نهج البلاغه میگویند شاید مقصود امام از جمله،
” لَا يَصْدُقُ إِيمَانُ عَبْدٍ، حَتَّى يَكُونَ بِمَا فِي يَدِ اللَّهِ، أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِه” مربوط به آخرت باشد.
یعنی اگر در دنیا کار خیری کردید، انفاق کردید و برای رضای خداوند از گناهی دست کشیدید در دنیا دنبال نتیجه و ثمره اش نباشید زیرا این گونه دین داری، دینداری تاجرانه است. ایمان وقتی ایمان است که حتی اگر در دنیا هم بهره و سهم دنیایی ما داده نشد نگران نباشیم و بدانیم کار خیر از دید خدا پنهان نمی ماند و در قیامت به ما باز خواهد گشت.

⬇️نکته ۲:
چه کنیم ایمانمان واقعی باشد؟

📘در کتاب کافی، بَابُ الْمُؤْمِنِ وَ عَلَامَاتِهِ وَ صِفَاتِه‏ آمده است.
مومن واقعی و پرده پوشی، مدارا با مردم، صبر لازم دارد.
 امام رضا علیه السلام فرمود :
لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى يَكُونَ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ،
تا سه خصلت در مؤمن نباشد مؤمن واقعى نگردد.
سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِيِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِيِّهِ
يك راه و روش از پروردگارش،
و يك روش از پيغمبرش،
و يك روش از امامش.
 فَأَمَّا السُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ فَكِتْمَانُ سِرِّهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ-
روش الهى راز پوشيدن است كه خداوند فرموده است؛
عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‏ غَيْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‏ مِنْ رَسُولٍ
خدا داناى غيب است و كسى را بر آن آگاه نگرداند مگر از پيغمبران، آن کس را كه از وى راضى باشد.
وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِيِّهِ فَمُدَارَاةُ النَّاسِ فَإِنَّ اللَّهَ‏ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ نَبِيَّهُ ص بِمُدَارَاةِ النَّاسِ
و اما روشى كه از پيغمبرش بايد داشته باشد مدارا كردن با مردم است كه خداوند عز و جل پيغمبر خود را بمدارا با مردم مأمور كرد.
فَقَالَ خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ  
و فرمود:گذشت داشته باش و مردم را به نيكى وادار و از نادانان روى بگردان.
وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِيِّهِ فَالصَّبْرُ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ.
و اما روشى كه از امام‌ش بايد داشته باشد شكيبائى در گرفتارى و سختى است كه خداى عز و جل ميفرمايد آنان كه در گرفتارى‌ها و سختى‌ها شكيبا هستند .

⏺مومن واقعی و ایمان به قضا و قدر:
در روایت داریم:
لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَقّاً حَتَّى يَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَهُ لَمْ يَكُنْ‏ لِيُخْطِئَهُ
مومن به ایمان نمیرسد مگر اینکه یقین کند آنچه به او رسیده ممکن نیست به او برسد،
وَ مَا أَخْطَأَهُ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيب
و آنچه بنا نیست به او برسد، هرگز به او نمیرسد. 

↙️ایمان واقعی و ابراز هم دردی با مومن. امام صادق علیه السلام فرمود:
 لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ‏ مُؤْمِناً أَبَداً
نه، سوگند به خدا! هرگز مؤمن به مرحلۀ ايمان نمى‌رسد
حَتَّى يَكُونَ لِأَخِيهِ مِثْلَ الْجَسَدِ إِذَا ضَرَبَ عَلَيْهِ عِرْقٌ وَاحِدٌ تَدَاعَتْ لَهُ سَائِرُ عُرُوقِهِ نه، سوگند به خدا! هرگز مؤمن به مرحلۀ ايمان نمى‌رسد مگر آن كه نسبت به برادرش همچون جسمى باشد كه چنانچه آسيبى بر يكى از رگها و اعضاى او وارد آيد،همۀ رگها و اعضا با آن هم‌نوا مى‌گردد.

🌀با توجه به این حدیث، میتوان گفت شعر جناب سعدی دقیق نیست:
بنی آدم اعضایِ یکدیگرند / 
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار / 
دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنتِ دیگران بی‌غمی /
نشاید که نامت نهند آدمی
بنی آدم اعضای یک پیگر نیستند بلکه مومنان واقعی اینگونه اند.

⬇️ نکته۳ :
ایمان بی مزه به درد نمی خورد، ایمان باید شیرین باشد.
_برخی ایمان ها ایمان عادی هستند و بی مزه اند. شخص یک عمر اهل نماز و روزه و عبادت بوده ولی هیچ لذتی از اعمالش و دینداری اش نبرده است. حضرت میفرماید باید ایمان خود را با مزه کنید.

↩️مزه ایمان را در زهد پیدا کنید.
پیامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود :
لَا يَجِدُ الرَّجُلُ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ فِي قَلْبِهِ حَتَّى لَا يُبَالِيَ مَنْ أَكَلَ الدُّنْيَا
آدمى حلاوت ايمان را در قلب خود نمى يابد، مگر زمانى كه برايش مهم نباشد چه كسى دنيا را بُرد و خورد.
ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حَرَامٌ عَلَى قُلُوبِكُمْ أَنْ تَعْرِفَ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى تَزْهَدَ فِي الدُّنیا
چشیدن شیرینی ایمان بر شما حرام شده مگر زمانی که زهد به خرج دهید.

⤵️مزه ایمان را در حفظ چشم پیدا کنیم.
امام صادق سلام الله علیه در این باره فرمودند :
مَن نَظَرَ إلَى امرأةٍ فَرَفَعَ بَصَرَهُ إلَى السَّماءِ أو غَمّضَ بَصَرَهُ لَمْ يَرْتَدَّ إِلَيْهِ طَرْفُهُ
هر كه نگاهش به زنى بيفتد و چشم خود را به طرف آسمان كند يا آن را بر هم نهد،
حَتَّى يُعْقِبَهُ اَللَّهُ إِيمَاناً يَجِدُ طَعْمَهُ
هنوز چشم برهم نزده که خداوند مزه ایمان را به او می چشاند.

⤵️امام صادق علیه السلام فرمود : النَّظرَةُ سَهمٌ مِن سِهامِ إبليسَ مَسمومٌ ،
نگاه حرام، تيرى زهرآلود از تيرهاى شيطان است .
مَن تَرَكَها لِلّهِ عز و جل لا لِغَيرِهِ أعقَبَهُ اللّه ُ إيمانا يَجِدُ طَعمَهُ
هر كس از اين نگاه به خاطر خداوند ، بگذرد ، خداوند ، به وى ايمانى مى بخشد كه لذّتش را بچشد .

 اللهم اَمتعنا باَبصارتا و اَسماعنا