💠وَ قَالَ (علیه السلام):
امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند:
💠 اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ تُحَسِّنَ فِي لَامِعَةِ الْعُيُونِ عَلَانِيَتِي وَ تُقَبِّحَ فِيمَا أُبْطِنُ لَكَ سَرِيرَتِي
بار پروردگارا! به تو پناه مى برم از اينكه ظاهرم را در چشمها نيكو جلوه دهى و باطنم را در آنچه پنهان مى دارم نزد تو زشت کنی،

✅این حکمت که در واقع بخشی از دعاى نورانى امیرالمومنین در پيشگاه خداوند است طلب حفظ و دوری از رياكارى، نفاق و دوچهره بودن است.
در عبارت:

💠 اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ تُحَسِّنَ فِي لَامِعَةِ الْعُيُونِ عَلَانِيَتِي،
«لامِعَةُ الْعُيُونِ» اضافه صفت به موصوف و به معنى «عيون لامعه» يعنى چشمهاى پرنور است؛ يعنى كار من به جايى نرسد كه حتى افراد تيزبين مرا خوب پندارند در حالى كه در باطن خوب نباشم.

✅ریا دارای ظاهری زیباست ولی باطنی زشت دارد:
امیرالمومنین علی علیه‌السلام میفرمایند:
الْمُرَائِي ظَاهِرُهُ جَمِيلٌ وَ بَاطِنُهُ عَلِيل‏
ریا کار ظاهر عملش زیبا و باطنش زشت و بیمار است!

🔺در غررالحکم از وجود مبارک امام علی علیه‌السلام نقل است:
مَا أَقْبَحَ بِالْإِنْسَانِ بَاطِناً عَلِيلًا وَ ظَاهِراً جَمِيلًا
چه زشت است که باطن انسان خراب و بیمار و ظاهرش زیبا باشد.
مُحَافِظاً عَلَى رِثَاءِ النَّاسِ مِنْ نَفْسِي بِجَمِيعِ مَا أَنْتَ مُطَّلِعٌ عَلَيْهِ مِنِّي،
به تو پناه مى برم از اين كه بخواهم به وسيله اعمالى كه تو از آن خوب آگاهى، خوشبينى و احترام و مدح و ثنای مردم را براى خويش حفظ كنم.
فَأُبْدِيَ لِلنَّاسِ حُسْنَ ظَاهِرِي
پس ظاهر خوبم را براى مردم آشكار سازم
وَ أُفْضِيَ إِلَيْكَ بِسُوءِ عَمَلِي
و اعمال بدم را فقط تو بدان،

✍سرانجام و نتیجه این ریاکاری چیست؟
حضرت در ادامه پاسخ میدهد:
تَقَرُّباً إِلَى عِبَادِكَ وَ تَبَاعُداً مِنْ مَرْضَاتِك
تا به بندگانت نزديك گردم و از رضا و خشنودى تو دور شوم.

✍در این حکمت حضرت به چند نکته اشاره میکنند:

✅ الف)
اینکه انسان اعمال خوبش را به دیگران نشان بدهد به نحوی که همه او را انسان خوبی بدانند ولی باطن آلوده اش را به خدا نمایش بدهد.
خود این تناسب نداشتن ظاهر و باطن ریاکاری و از آلودگی های باطنی است.

🔺حضرت در خطبه۱۳۲ میفرماید:
نَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ غَيْرُهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه وآله) نَجِيبُهُ وَ بَعِيثُهُ، شَهَادَةً يُوَافِقُ فِيهَا السِّرُّ الْإِعْلَانَ وَ الْقَلْبُ اللِّسَانَ‏.
و گواهى مى دهيم که معبودى جز او نيست و محمّد برگزيده و فرستاده اوست گواهى و شهادتى که درون و برون، و قلب و زبان در آن هماهنگ باشد.

✅ ب)
دنبال مدح و ثنای دیگران بودن:
انسان های ریاکار بدی ها را میپوشانند و ظاهری زبا برای خود نمایش میدهند تا دیگران آنها را تصدیق کنند و از آنها تعریف نمایند.

🔺این در حالی است که حضرت در شرح صفات متقین فرمود:
متقین با اینکه واقعا انسان های درستی هستند و اعمال آنها بسیار بالاست:
وَ أَمَّا النَّهَارَ فَحُلَمَاءُ عُلَمَاءُ أَبْرَارٌ أَتْقِيَاءُ،
پرهيزگاران به هنگام روز، دانشمندانى بردبار و نيکوکارانى با تقوا هستند،
قَدْ بَرَاهُمُ الْخَوْفُ بَرْيَ الْقِدَاحِ، يَنْظُرُ إِلَيْهِمُ النَّاظِرُ فَيَحْسَبُهُمْ مَرْضَى، وَ مَا بِالْقَوْمِ مِنْ مَرَضٍ؛ وَ يَقُولُ لَقَدْ خُولِطُوا، وَ لَقَدْ خَالَطَهُمْ أَمْرٌ عَظِيمٌ
ترس و خوف در برابر مسؤوليتهاى الهى بدنهاى آنها را همچون چوبه هاى تير، تراشيده و لاغر ساخته است… ؛
لَا يَرْضَوْنَ مِنْ أَعْمَالِهِمُ الْقَلِيلَ وَ لَا يَسْتَكْثِرُونَ الْكَثِيرَ، فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعْمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ
از اعمال اندک، خشنود نمى شوند و اعمال فراوان خود را زياد نمى شمارند، بلکه پيوسته خود را به کوتاهى و قصور متّهم مى سازند و از اعمال خود نگرانند؛
إِذَا زُكِّيَ أَحَدٌ مِنْهُمْ، خَافَ مِمَّا يُقَالُ لَهُ، فَيَقُولُ أَنَا أعْلَمُ بِنَفْسِي مِنْ غَيْرِي وَ رَبِّي أَعْلَمُ بِي مِنِّي بِنَفْسِي،
هر گاه يکى از آنها را مدح و ستايش کنند. از آنچه درباره او گفته شده به هراس مى افتد و مى گويد : من از ديگران نسبت به خود آگاه ترم و پروردگارم به اعمال من از من آگاه تر است.
اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِي بِمَا يَقُولُونَ وَ اجْعَلْنِي أَفْضَلَ مِمَّا يَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لِي مَا لَا يَعْلَمُونَ.
بارالها! مرا به جهت نيکيهايى که به من نسبت مى دهند مؤاخذه مفرما! و مرا برتر از آنچه آنها گمان مى کنند قرار ده و گناهانى را که من دارم و آنها نمى دانند ببخش!

✍ متقین اعمال خوبی که انجام داده اند را نمی بینند و اگر کسی از آنها تعریف کرد به درگاه خدا توبه میکنند . ولی ریاکاران کارهای انجام نداده را به پای خود مینویستند و از مردم میخواهند آنها را تمجید و تعریف کنند.

✅ ج)
سرانجام ریاکاری چیست؟
ریاکار تنها ثمره ای که دارد نزدیک شدن به مردم و دور شدن از خداوند است.

_از نظر لغوی لفظ ریا از ریشه «رأی» مشتق شده است و به این معناست که شخص، کاری را با انگیزه جلب توجه مردم و دیده شدن انجام دهد. شاید شخص در این مرحله موفق شود ولی قطعا ثمره کار او دوری از خدا خواهد بود.

✅روایات در باب ریا:

👈ریا، کالای آخر الزمان( با ریا هیچ دعایی مستجاب نمیشود)
پیامبر صلوات الله علیه و آله می‌فرمایند:
سَيَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ تَخْبُثُ فِيهِ سَرَائِرُهُمْ وَ تَحْسُنُ فِيهِ عَلَانِيَتُهُمْ طَمَعاً فِي الدُّنْيَا
زمانی بر مردم فرا می‌رسد که باطن آنها آلوده و ظاهرشان زیبا است و این به خاطر طمع در دنیا می‌باشد
لَا يُرِيدُونَ بِهِ مَا عِنْدَ رَبِّهِمْ
هرگز آنچه را نزد پروردگارشان است اراده نمی‌کنند
يَكُونُ دِينُهُمْ رِيَاءً
دین آنها ریا است
لَا يُخَالِطُهُمْ خَوْفٌ يَعُمُّهُمُ اللَّهُ بِعِقَابٍ فَيَدْعُونَهُ دُعَاءَ الْغَرِيقِ فَلَا يَسْتَجِيبُ لَهُمْ
و خوف خدا در قلبشان نیست خداوند مجازاتی فراگیر بر آنها می‌فرستد و آنها همچون فرد غریق او را می‌خوانند ولی دعای آنان را اجابت نمی‌کند.

👈ریا باعث حبط اعمال است:
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم میفرمایند:
إنّ اللّه َ لا يَقبَلُ عَملاً فيهِ مِثقالُ ذَرَّهٍ مِن رياءٍ
همانا خداوند عملى را كه در آن به وزن ذرّه اى ريا باشد نمى پذيرد.

👈ریا، شرک خفی است:
همچنین در روایتی دیگر از رسول اکرم نقل شده:
وَ اجْتَنِبُوا الرِّيَاءَ فَإِنَّهُ شِرْكٌ بِاللَّهِ
از ریا اجتناب کنید که شرک به خداست
إِنَّ الْمُرَائِيَ يُدْعَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِأَرْبَعَةِ أَسْمَاءٍ يَا كَافِرُ يَا فَاجِرُ يَا غَادِرُ يَا خَاسِرُ
در روز قیامت ریا کار را به چهار نام زشت می‌خوانند:
۱.‌ ای کافر
۲.‌ ای فاجر
۳.‌ ای زیانکار
۴.‌ ای خیانتکار ،
حَبِطَ عَمَلُكَ وَ بَطَلَ أَجْرُكَ وَ لَا خَلَاقَ لَكَ الْيَوْمَ فَالْتَمِسْ أَجْرَكَ مِمَّنْ كُنْتَ تَعْمَلُ لَهُ.
عمل تو فاسد و اجر تو باطل شده و تو را امروز در پیش ما نصیبی نیست ، برو امروز مزد خود را از آن بگیر که عمل و کارت را از برای او می‌کردی.

🔰ابن ابی الحدید نقل میکند: یکی از اصحاب می‌گوید پیامبر را گریان دیدم، عرض کردم: چرا‌ گریه می‌کنید؟ فرمود:
اِنِّي تَخَوَّفْتُ عَلَيَّ اُمَّتِي الشِّرْكَ اما اَنَّهم لَاَيَعْبُدُونَ صَنَماً وَ لَا شَمْساً وَ لاَ قَمَراً وَ لاَ حَجَراً وَ لَكِنَّهُمْ يُرَائُونَ باعمالِهِم
من بر امتم از شرک و چندگانه‌پرستی بیمناکم! بدانید آنها بت نخواهند پرستید و نه خورشید و ماه و قطعات سنگ را، ولی در اعمالشان ریا می‌کنند و از این طریق وارد وادی شرک می‌شوند.

👈خداوند هر چیزی را که پنهان کنیم، آشکار میکند:
در ذیل آیه ،
《 فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلا صَالِحا وَلاَ يُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدا؛ کهف – ۱۱۰ 》
پس هر کس به لقای (رحمت) پروردگارش امیدوار است باید نیکوکار شود و هرگز در پرستش خدا احدی را با او شریک نگرداند.

📗روایت دارییم که فرمود شرک ریاء است:
الرَّجُلُ يَعْمَلُ شَيْئاً مِنَ الثَّوَابِ لا يَطْلُبُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ
منظور از آن كسى است كه عملى داراى ثواب را انجام مى دهد؛ ولى مقصودش خدا نيست بلكه مقصودش اين است كه مردم او را پاك بشمرند،
إِنَّمَا يَطْلُبُ تَزْكِيَةَ النَّاسِ يَشْتَهِي أَنْ يُسْمِعَ بِهِ النَّاسَ
وپيوسته دوست دارد كه مردم عمل او را بشنوند و او را ستايش كنند.
فَهَذَا الَّذِي أَشْرَکَ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ
اين كسى است كه براى عبادت پروردگارش شريك قرار داده است.
ثُمَّ قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ أَسَرَّ خَيْراً فَذَهَبَتِ الاَيَّامُ أَبَداً حَتَّى يُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ خَيْراً هركس كار نيكى را مخفيانه انجام دهد مدت زيادى نمى گذرد كه خدا آن را ظاهر مى سازد،
وَمَا مِنْ عَبْدٍ يُسِرُّ شَرّاً فَذَهَبَتِ الْأَيَّامُ أَبَداً حَتَّى يُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ شَرّاً
و هيچ بنده اى نيست كه امر شرى را پنهانى به جا آورد مگر اينكه پس از مدتى خداوند شر آن را آشكار مى سازد.

✍زلیخا درها را بست تا کسی از خلاف او آگاه نشود ولی همه عالم خلاف او را فهمیدند.
محسن حججی هم یک گوشه ی هیئت و یک روستای دور افتاده کار میکرد که کسی او را نبیند، ولی خدا او را به همه نشان داد.

👈ریاکار مورد خشم خداست:
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
مَنْ أَظْهَرَ لِلنَّاسِ مَا يُحِبُّ اللَّهُ وَ بَارَزَ اللَّهَ بِمَا كَرِهَهُ لَقِيَ اللَّهَ وَ هُوَ مَاقِتٌ لَهُ.
هر کسی آنچه را خدا دوست دارد برای مردم نمایش دهد، و آنچه را خدا دوست ندارد به خدا نشان دهد، به دیدار خدا میرود در حالی که خدا از او خشمناک است.

👈ریا ترسناک‎‌ترین چیز:
پیامبر صلوات الله علیه میفرمایند:
إنَّ أخوَفَ ما أخافُ على اُمَّتي مِن بَعدي هذهِ المَكاسِبُ الحَرامُ ، و الشَّهوَةُ الخَفيَّةُ ، و الرِّبا
بيشترين چيزى كه پس از مرگم، از آن بر امّتم بيم دارم، اين كسبها و درآمدهاى حرام و شهوت ناپيدا و ربا خوارى است.
[و در برخی نسخه ها دارد و الرّیا]

👈خداوند بهترین شریک است:
امام صادق علیه‌السلام میفرمایند:
يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنَا خَيْرُ شَرِيكٍ مَنْ أَشْرَكَ مَعِي غَيْرِي فِي عَمَلِي لَمْ أَقْبَلْ إِلَّا مَا كَانَ لِي خَالِصاً
خداوند تبارک و تعالی میفرماید :
من بهترين شريك هستم . هر كس در كارى كه مى كند، شريكى براى من قرار دهد، آن كار را نپذيرم، جز عملى كه خالص براى من باشد .

✍شریک ها معمولا نصف نصف میکنند. اگر خیلی منصف باشند یک مقداری سهم شریک را بیشتر میکنند. ولی خداوند میگوید من کل سهمم را به شریکم میدهم ولی تو هم باید جزای عملت را از همان شخص بگیری.

🔺امام صادق علیه‌السلام میفرمایند:
مَنْ عَمِلَ لِلنّاسِ کان ثَوابُهُ عَلَی النّاسِ و من عَمِلَ للهِ کان ثوابُهُ عَلَی اللهِ
هر کس برای مردم کار کند پاداشش به عهدۀ مردم است و هر کس برای خدا کار کند ثوابش بر خداست.

👈ریاکاری که ملائکه را نیز فریب میدهد:
پیامبر اکرم صلوات الله علیه:
إِنَّ الْمَلَكَ لَيَصْعَدُ بِعَمَلِ الْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِهِ فَإِذَا صَعِدَ بِحَسَنَاتِهِ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اجْعَلُوهَا فِي سِجِّينٍ إِنَّهُ لَيْسَ إِيَّايَ أَرَادَ بِهَا
فرشته ای عمل بنده‌ای را با شادی به آسمان می‌برد هنگامی که حسنات او را به بالا می‌برد خداوند عزوجل می‌فرماید آن را در جهنم قرار دهید، او عمل خود را به نیت من انجام نداده است!

👈اخلاص همه ی زندگی انسان را در بر میگیرد:
امیرالمومنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند:
طُوبَى لِمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ عَمَلَهُ وَ عِلْمَهُ وَ حُبَّهُ وَ بُغْضَهُ وَ أَخْذَهُ وَ تَرْكَهُ وَ كَلَامَهُ وَ صَمْتَهُ وَ فِعْلَهُ وَ قَوْلَه‏
خوشا به حال کسى که عمل و علم و حب و بغض و گرفتن و نگرفتن و سخن و سکوت و کردار و گفتارش همه و همه را براى خدا خالص گرداند.

📗 سعدی در گلستان میگوید:
زاهدی مهمان پادشاهی بود. چون به طعام بنشستند، کمتر از آن خورد که ارادتِ او بود و چون به نماز برخاستند، بیش از آن کرد که عادت او، تا ظنِّ صَلاحیت در حق او زیادت کنند.
ترسم نرسی به کعبه، ای اعرابی /
کاین ره که تو می‌روی به ترکستان است
چون به مُقام خویش آمد، سفره
خواست تا تَناوُلی کند.
پسری صاحبِ فراست داشت.
گفت: ای پدر! باری به مجلس سلطان در، طعام نخوردی؟
گفت: در نظر ایشان چیزی نخوردم که به کار آید.
گفت: نماز را هم قضا کن که چیزی نکردی که به کار آید.

👈اگر ریا کردیم، از نعمت های زیادی محروم میشویم:
حضرت در حکمت ۱۰۱ می‌فرمایند:
لَا يَسْتَقِيمُ قَضَاءُ الْحَوَائِجِ إِلَّا بِثَلَاثٍ: بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ، وَ بِاسْتِكْتَامِهَا لِتَظْهَرَ
بر آوردن نيازهاى مردم پايدار نيست مگر به سه چيز، كوچك شمردن آن تا خود بزرگ نمايد، پنهان داشتن آن تا خود آشكار شود، و شتاب در بر آوردن آن، تا گوارا باشد.

✍در ذیل همین حکمت عرض کردیم:
عمران بن الحصين أنَّهُ قالَ لِرَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله
عمران بن الحصین به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت
يا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ رِجالاً كانوا يَأتونَني ،
یا رسول الله مدتها بود که مردانی خوش بو با معنویت نزد من می آمدند.
لَم أرَ أحسَنَ وُجوهاً ولا أطيَبَ أرواحاً مِنهُم
زیباتر و طیب تر از آنها ندیده بودم
ثُمَّ انقَطَعوا عَنّي
مدتی است از اینها خبری نیست.
فَقالَ رَسولُ اللّهِ ص : أصابَكَ جُرحٌ فَكُنتَ تَكتُمُهُ؟
قبلاً جراحتی در جنگها بر تو وارد شده بود به کسی عنوان نکرده بودی ؟
فَقالَ : أجَل
گفت بله
قال: ثُمَّ أظهَرتَهُ؟
حضرت فرمود سپس ان را عنوان نمودی.
قالَ : كانَ ذاكَ .
گفت: بله
قالَ : أما لَو أقَمتَ عَلى كِتمانِهِ
حضرت فرمود اگر آن سری را که داشتی کتمان می کردی
لَزارَتكَ المَلائِكَةُ إلى أن تَموتَ
آن ملائکه به دیدار تو همچنان می آمدند تا از دنیا بروی.

👈راهکار درمان ریا:
مرحوم آیت الله بهجت میفرمود:
“ریا با ریا درمان میشود”
یعنی انسان گاهی میخواهد ریا کند تا دیگران او را ببینند و بپسندند و از او تعریف کنند. اگر انسان عاقل باشد میگوید چرا من پیش اینها خودنمایی کنم؟ دراین صورت واسطه ها را کنار میزند و پیش خدا ریا میکند.
کسی که همه چیز به دست اوست و اگراو از انسان تعریف کند اوضاعش رو به راه میشود.
پس راه درمان ریا برای مردم، ریا کردن برای خداست.

اللهم اغفر والرحم و تجاوَز عمّا تعلم