💠وَ قَالَ (علیه السلام): النَّاسُ فِي الدُّنْيَا عَامِلَانِ؛ عَامِلٌ عَمِلَ فِي الدُّنْيَا لِلدُّنْيَا، قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْيَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ
(مردم در دنيا دو گروهند: گروهى تنها براى دنيا تلاش مى كنند و دنيايشان آنان را از آخرتشان بازداشته است.)

💠 يَخْشَى عَلَى مَنْ يَخْلُفُهُ  الْفَقْرَ وَ يَأْمَنُهُ عَلَى نَفْسِهِ 
(نسبت به بازماندگان خود از فقر وحشت دارند ولى از فقر خويش براى آخرت، خود را در امان مى دانند.)

💠 فَيُفْنِي عُمُرَهُ فِي مَنْفَعَةِ غَيْرِهِ
(ازاين رو عمر خود را در منافع ديگران فانى مى سازند و دست خالى به آخرت مى روند.)

♻️امیرالمومنین در این حکمت به دوگانه ی مهمی اشاره میکند که در جامعه بسیار ملموس است.

1️⃣گروهی که برای دنیا کار میکنند و دل به دنیا بسته اند.
2️⃣گروهی که برای آخرت کار میکنند و همه هدفشان رسیدن به نعمت های بی پایان اخروی است.

✅️دنیا و آخرت با هم در تعارض اند.
حضرت در حکمت ۱۰۳ فرمود :
إِنَّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِيلَانِ مُخْتَلِفَانِ
دنیا وآخرت دو مسیرجدا از هم هستند، دو مسیری که اختلاف دارند.
فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْيَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا
کسی که دنیا پرست شدو دنیا خواه شد از آخرت بدش می اید و نسبت به آخرت موضع میگیرد.
کسانی که مشغله و گرفتاری شان دنیا باشد از آخرت باز می مانند ولی کسانی که در مسیر آخرت باشند دنیا هم برای آنها فراهم میشود.

حضرت در این حکمت فرمود:
💠 عَامِلٌ عَمِلَ فِي الدُّنْيَا لِلدُّنْيَا، قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْيَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ
گروه اول قطعا انسان بسيار نادان و بى خبرى است كه پيوسته در دنيا دست و پا مى زند ثروتى براى فرزندانش بيندوزد و آينده آنها را تأمين كند تا فقر، گريبانشان را نگيرد؛ ولى خودش گرفتار فقر و نداری است.

⏪دو خصیصه مهم:

💠يَخْشَى عَلَى مَنْ يَخْلُفُهُ  الْفَقْرَ وَ يَأْمَنُهُ عَلَى نَفْسِهِ 
نسبت به بازماندگان خود از فقر وحشت دارند ولى از فقر خويش براى آخرت، خود را در امان مى دانند.

♻️انسانی که برای فرزندانش نگرانی دارد ولی به فکر خودش نیست از دو جهت گرفتار فقر است:
الف. هم فقر دنيوى دارد، به دليل اندوختن ثروت و مصرف نكردن آن
ب. هم فقر اخروى دارد، به علّت اينكه چيزى از آن را در راه خدا صرف نكرده تا به مقتضاى
“مَا عِنْدَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِنْدَ اللهِ بَاقٍ”
براى آخرتش ذخيره اى باشد.
عمر خويش را در اين راه فانى كرده و با محروميت دنيوى و دست خالى به سوى سراى ديگر رهسپار مى شود.

❇️حضرت در حکمت ۴۵۲ فرمود :
الْغِنَى وَ الْفَقْرُ بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى‏
فَيُفْنِي عُمُرَهُ فِي مَنْفَعَةِ غَيْرِهِ
عمر انسان باید در مسیر درست مصرف شود نه اینکه در مسیر اشتباه تلف شود.
عمر وقتی تلف نمیشود که قاعده “تفدیه” جاری شود.یعنی ما باید فدای امام شویم تا به هدف ازخلقت خود دست پیدا کنیم.
وَ عَامِلٌ عَمِلَ فِي الدُّنْيَا لِمَا بَعْدَهَا
گروه ديگر براى آنچه بعد از دنياست تلاش مى كنند،
فَجَاءَهُ الَّذِي لَهُ مِنَ الدُّنْيَا بِغَيْرِ عَمَلٍ 
سهم آنان بدون نياز به كار و كوشش فراوان از دنيا به آنها مى رسد.
فَأَحْرَزَ الْحَظَّيْنِ مَعاً وَ مَلَكَ الدَّارَيْنِ جَمِيعاً 
چنين كسانى هر دو سود رابرده اند و هر دو سرا را باهم مالك شده اند.
فَأَصْبَحَ وَجِيهاً عِنْدَ اللَّهِ، لَا يَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَةً فَيَمْنَعُهُ
آنها در درگاه خدا آبرومندند و هرچه بخواهند خداوند از آنها دريغ نمى دارد.

♻️بهترین گروه کسانی هستند که در دنیا هستند، زندگی دنیایی دارند، تمام رفت و آمدها و جوانب زندگی اجتماعی را دارند ولی در تمام این مسیر حواسشان از خدا پرت نمیشود. به غیر توجه نمیکنند. برای رسیدن به مال و شهرت و قدرت و … کار نمیکنند.
این بهترین نوع کار و زندگی است.

💠فجَاءَهُ الَّذِي لَهُ مِنَ الدُّنْيَا بِغَيْرِ عَمَلٍ 
در این حکمت فرمود : سهم آنان بدون نياز به كار و كوشش فراوان از دنيا به آنها مى رسد.در تفسير «بِغَيْرِ عَمَلٍ»، شارحان نهج البلاغه دو احتمال داده اند:

◀️الف. بعضى گفته اند: منظور بدون تلاش و كوشش بسيار است، زيرا زندگى ساده را مى توان بدون آن به دست آورد و عمل كردن براى تأمين اين مقدار زندگى، عمل براى دنيا به شمار نمى آيد.

◀️ب. بعضی نیز گفته اند مقصود :
“بغیر عملٍ للدنیا” است. یعنی اینها هیچ کارشان دنیایی نیست و به همه کارها وجهه و رنگ آخرتی زده اند پس اینها کارهای دنیایی شان هم آخرتی است.

❇️ شیخ مفید در امالی روایتی از امیرالمومنین نقل میکند:
لَمَّا قَدِمَ عَلَيْنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِب‏….
وقتی امیرالمومنین به بصره آمد…
دَخَلَ سُوقَ الْبَصْرَةِ فَنَظَرَ إِلَى النَّاسِ يَبِيعُونَ وَ يَشْتَرُونَ
به بازار بصره وارد شد،نگاهى به مردم انداخت و ديد كه گرم داد و ستد هستند،
فَبَكَى ع بُكَاءً شَدِيداً
و پس بسختى گريست.
ثُمَّ ️قَالَ يَا عَبِيدَ الدُّنْيَا وَ عُمَّالَ أَهْلِهَا إِذَا كُنْتُمْ بِالنَّهَارِ تَحْلِفُونَ
آنگاه فرمود: اى بندگان دنيا و كارگزاران دنيا ، حال كه شما در روز پيوسته سوگند مى‌خوريد،
وَ بِاللَّيْلِ فِي فُرُشِكُمْ تَنَامُونَ
و در شب به بسترهاى خود مى‌آرميد،
وَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ عَنِ الْآخِرَةِ تَغْفُلُونَ
و طبعا در خلال اين حالات از آخرت غافليد،
فَمَتَى تُحْرِزُونَ الزَّادَ وَ تُفَكِّرُونَ فِي الْمَعَادِ-
پس كسى بجمع آورى زاد و توشه برخاسته، و در امر معاد انديشه مى‌كنيد؟!
فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لَنَا مِنَ الْمَعَاشِ فَكَيْفَ نَصْنَعُ 
مردى گفت:اى امير مؤمنان ما ناگزيريم از بدست آوردن روزى،پس چه كنيم‌؟
فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنَّ طَلَبَ الْمَعَاشِ مِنْ حِلِّهِ لَا يَشْغَلُ عَنْ عَمَلِ الْآخِرَةِ 
امير مؤمنان فرمود:همانا تحصيل معاش از راه حلال آدمى را از كار آخرت باز نمى‌دارد…
اعْلَمْ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَنَّ كُلَّ عَامِلٍ فِي الدُّنْيَا لِلْآخِرَةِ لَا بُدَّ أَنْ يُوَفَّى أَجْرَ عَمَلِهِ فِي الْآخِرَةِ-
ای بنده خدا! بدان كه هر كسی در دنيا براى آخرت كار كند ناگزير پاداش عملش به تمام و كمال به او داده شود،
وَ كُلُّ عَامِلِ دُنْيَا لِلدُّنْيَا عُمَالَتُهُ فِي الْآخِرَةِ نَارُ جَهَنَّمَ
و هر كس به امور دينى بجهت دستيابى بدنيا عمل كند اجر و پاداش وى در آخرت آتش دوزخ خواهد بود.
ثُمَّ تَلَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع قَوْلَهُ تَعَالَى-
سپس امير المؤمنين اين آيات را تلاوت نمود:
《 فَأَمَّا مَنْ طَغى‏ وَ آثَرَ الْحَياةَ الدُّنْيا. فَإِنَّ الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوى‏؛ نازعات – ۳۷ 》
«امّا آن كس كه سركشى كند و زندگانى دنيا را ترجيح دهد پس همانا دوزخ جايگاه اوست.)

✅️انسان اگر اهل عمل برای آخرت بود، رزقش میرسد. امام باقرعلیخ السلام فرمود: در حدیث قدسی خداوند فرمود:
وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي وَ جَمَالِي وَ بَهَائِي وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِي لَا يُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَايَ عَلَى هَوَاهُ إِلَّا كَفَفْتُ عَلَيْهِ ضَيْعَتَهُ
سوگند به جلال و جمال و ارزش و والايى و برتريم،كه هيچ بنده‌اى رضایت مرا بر رضایت خود مقدم نمى‌دارد مگر اينكه بى‌نيازى او را در نفسش،
وَ جَعَلْتُ غِنَاهُ فِي نَفْسِهِ، وَ ضَمَّنْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ رِزْقَهُ، وَ كُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ كُلِّ تَاجِر
و همّت او را در بارۀ آخرتش قرار مى‌دهم  و او را از تباهى نگه مى‌دارم و آسمان‌ها و زمين را ضامن روزى او مى‌كنم و من به سود او در پشت تجارت هر تاجرى هستم.
آسمان و زمین ضامن روزی کسی هستند که اهل خدا و آخرت باشد و توجه به ملکوت داشته باشد.
فَأَصْبَحَ وَجِيهاً عِنْدَ اللَّهِ، لَا يَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَةً فَيَمْنَعُهُ
آنها در درگاه خدا آبرومندند و هرچه بخواهند خداوند از آنها دريغ نمى دارد.

✅️وجیه به معنای آبرومند است، کسی که وجاهت دارد. در زیارت عاشورا می خوانیم:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي عِنْدَكَ وَجِيهاً بِالْحُسَينِ عَلَيهِ‌السَّلام فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَة»
خدايا مرا در دنيا و آخرت به‌ واسطه حسين عليه‌السلام عزيز و مقبول قرار بده.

↩️در ادامه حکمت ۲۶۹ حضرت میفرماید:
شما میتوانید به سبب توجه به آخرت و کار کردن برای آن وجیه و آبرو مند شوید.
نشانه آبرومندی آن است که انسان مستجاب الدعوه میشود و خداوند حرف و درخواست او را زمین نمی اندازد.

🔻دو نکته مهم:

❌️ تنبلی ممنوع:
امیرالمومنین سلام الله علیه فرمود: 
الْمُدَاوَمَةَ الْمُدَاوَمَةَ فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ يَجْعَلْ لِعَمَلِ الْمُؤْمِنِينَ غَايَةً إِلَّا الْمَوْتَ
در کار پیگیر باشید، زیرا خداوند برای کار مؤمنان پایانی جز مرگ قرار نداده است.

❇️ پیامبر صلی الله علیه وآله می فرمایند:
طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَةٍ
کار کردن برای کسب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.

❇️ پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُكَفِّرُها صَلاهٌ وَ لا صَدَقَهٌ، قِیلَ یا رسولَ اللهِ فَما یُكَفِّرُها قالَ الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعِیشَهِ
بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی شوند. سؤال شد یا رسول الله! پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟

⏪جدیت و تلاش در طلب معیشت
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ
كسى كه براى تأمين زندگى عيال خود زحمت كشد مانند مجاهد در راه خداست.
عرق ریختن سر کار وشغل مثل خون دادن سر مرز است.

❇️ امام رضا علیه السلام فرمود :
الَّذِي يَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَا يَكُفُّ بِهِ عِيَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ
آن كسی كه تلاش مى كند از فضل پروردگار مالى به دست آورد كه احتياج همسر و فرزندان را برطرف سازد پاداش او از مجاهد در راه خدا بالاتر است.

❌حرص ممنوع:
در کتاب شریف کافی از امام باقر علیه السلام نقل شد:
مَثَلُ الْحَرِيصِ عَلَى الدُّنْيَا كَمَثَلِ دُودَةِ الْقَزِّ كُلَّمَا ازْدَادَتْ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً كَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً
حريص در دنيا مانند كرم ابريشم است كه هرقدر بر پيله اطراف خود مى تند، او را از خارج دورتر مى سازد تا زمانى كه با غم و اندوه، جان مى دهد..

❇️امام باقر علیه السلام فرمود:
كَانَ فِيمَا وَعَظَ بِهِ لُقْمَانُ ابْنَهُ
از جمله اندرزهاى لقمان به فرزندش اين بود:
يَا بُنَيَّ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا قَبْلَکَ لاَوْلادِهِمْ
فرزندم! مردمى كه پيش از تو بودند براى فرزندانشان جمع كرده و اندوختند.
فَلَمْ يَبْقَ مَا جَمَعُوا و َلَمْ يَبْقَ مَنْ جَمَعُوا لَهُ 
ولى نه آنچه جمع كرده بودند باقى ماند و نه كسانى كه براى آنها اندوخته بودند.
وَإِنَّمَا أَنْتَ عَبْدٌ مُسْتَأْجَرٌ قَدْ أُمِرْتَ بِعَمَلٍ وَ وُعِدْتَ عَلَيْهِ أَجْراً فَأَوْفِ عَمَلَکَ وَاسْتَوْفِ أَجْرَکَ
تو در این دنیا بنده اى هستى كه از سوى خدا اجير شده اى. به تو دستور داده شده است كه اعمالت را انجام دهى  و اجر و پاداش مخصوصت را طلب کنی، بنابراين عملت را انجام ده وپاداش و اجرت را به طور كامل دريافت دار.
وَلا تَكُنْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا بِمَنْزِلَةِ شَاةٍ
و در اين دنيا همچون گوسفند نباش.
وَقَعَتْ فِي زَرْعٍ أَخْضَرَ فَأَكَلَتْ حَتَّى سَمِنَتْ فَكَانَ حَتْفُهَا عِنْدَ سِمَنِهَا 
كه در كشتزار سبزى واقع مى شود و آنقدر مى خورد و چاق مى شود كه مرگش به هنگام چاقى اوست زيرا در اين موقع صاحبش آن را ذبح مى كند.
وَلَكِنِ اجْعَلِ الدُّنْيَا بِمَنْزِلَةِ قَنْطَرَةٍ عَلَى نَهَرٍ جُزْتَ عَلَيْهَا وَتَرَكْتَهَا وَلَمْ تَرْجِعْ إِلَيْهَا آخِرَ الدَّهْرِ
ولى دنيا را به منزله پلى قرار ده كه بر نهرى كشيده شده؛ از آن پل بگذر و آن را رها كن و هرگز به سوى آن بازنگرد.

اللهم لا تجعل الدنیا اکبرَ همّنا