💠وَ قَالَ (علیه السلام): صِحَّةُ الْجَسَدِ، مِنْ قِلَّةِ الْحَسَدِ
امام علی علیه‌السلام میفرمایند: سلامتی جسم ناشی از کمی حسادت است.

✅️ حضرت یک هشدار وانذار جدی می دهد که اگر ما سلامتی جسمانی و مادی را هم دوست داریم، حسادت را باید کنار بگذاریم.

♻️این حکمت از جهت معنایی بسیار به حکمت ۲۲۵ شبیه است، حضرت می فرماید:
♦️ الْعَجَبُ لِغَفْلَةِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلَامَةِ الْأَجْسَادِ
در شگفتم كه چگونه حسودان از سلامتى خويش غافل اند.

⏪ علاوه بر توضیحاتی که در شرح حکمت ۲۵۶ بییان خواهد شد، رجوع به شرح حکمت ۲۲۵ و توضیحات آنجا میتوان بحث را برای انسان بیشتر روشن کند.

 📌رابطه عمیق روح و جسم:

رابطه روح و جسم به قدری زیاد است که هرگونه ناراحتی که در روح ایجاد شود آثاری در جسم به جای می گذارد به گونه ای که بسیاری از بیماری های جسمانی هیچ عاملی جز ناراحتی روح ندارند؛ زخم معده به گفته پزشکان در بسیاری از موارد،ناشی از استرس ها و نگرانی هاست، بیماری های مغز و اعصاب، سکته های قلبی و مغزی و دردهای عضلانی در بسیاری از موارد از ناراحتی های روحی سرچشمه می گیرند.

 ✅️ حسادت یک بیماری روحی است، ولی بر جسم انسان هم اثر می گذارد.

✅️البته جسم نیز بر روح تاثیر گذار است. انسان وقتی زیاد غذا بخورد حالت معنوی او کم میشود.

✳️در روایت داریم که حضرت عیسی میفرمود:
يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تُكْثِرُوا الْأَكْلَ
ای بنی اسرائیل در خوردن زیاده روی نکنید.
فَإِنَّهُ مَنْ أَكْثَرَ الْأَكْلَ أَكْثَرَ النَّوْمَ وَ مَنْ أَكْثَرَ النَّوْمَ أَقَلَّ الصَّلَاةَ
که همانا محصول زیاد خوردن، بسیار خوابیدن است و هر کس بسیار بخوابد نماز و عبادتش کم خواهد بود .
وَ مَنْ أَقَلَّ الصَّلَاةَ كُتِبَ مِنَ الْغَافِلِينَ‏
و آن گاه در زمره غافلان به شمار خواهد آمد.

🔻در روایت دیگری داریم:
قِيلَ لِبَعْضِهِمْ
ظاهرا مقصود پرسش از یکی از اهل بیت است.
مَا تَقُولُ فِي الْإِنْسَانِ
نظرتان راجع به انسان چيست؟
قَالَ مَا أَقُولُ فِيمَنْ إِذَا جَاعَ ضَرَعَ
چه بگویم در مورد کسی که در هنگام گرسنگی قلبش خاضع میشود
وَ إِذَا شَبِعَ طَغَا.
ودر هنگام سیری و توانگری قلبش طغیان میکند.

📌 گرسنگی با خضوع وخشوع ارتباط دارد وسیری وپرخوری در انسان تاثیر میگذارد.
📌روح اگر سبکبال باشد، جسم هم آرام است، واگر جسم انسان دچار پرخوری وبیماری شود بر روی روح انسان اثر می گذارد.

❇️به تعبیر علامه حسن زاده در الهی نامه: الهی! آزمودم تا شکم دایر است ، دل بایر است . «یا مَن یُحیی الارض المیته» دلِ دایرم ده.

🟢لَا تُقْبَلُ صَلَاةُ شَارِبِ الْخَمْرِ أَرْبَعِينَ يَوْماً إِلَّا أَنْ يَتُوب‏
کسی که شراب بخورد تا ۴۰ روز اعمالش پذیرفته نمیشود.

♻️ پس مسلم است که جسم روی روح و روح روی جسم اثرات مستقیم و عمیقی دارند.

✅️معنای حسد:
حسد عبارت از این است که انسان نمی تواند نعمت هایی را که خدا به دیگران داده ببیند و تحمل کند و پیوسته زوال آن نعمت ها را آرزو می کند.

❌️حسد بیماری مشکل و همگانی :

به تعبیر مرحوم کوه کمره ای در منهاج البرائة:
بئس الداء الحسد و قلما یخلو عنه احد
این جریان حسادت یک مشکل وعارضه همگانی است
⏪ درد حسد درد سنگین و ویران کننده ای است ولی مع الاسف کم پیش می آید که کسی از آفات این درد مبرا باشد و زندگی اش درگیر حسادت مباشد.

✳️حسد اژدهایی سه سر:
سید عبدالزهرا حسینی خطیب در مصادر نهج البلاغه به نقل از یک پزشک فرنگی در کتابی با عنوان “لا تقتل نفسک” _خودت را نکُش_ نقل میکند:
◽️لا یمکن أن یعیش إنسان حیاه سعیده إذا کان حسودا،
(ممکن نیست یک نفر در زندگیش به سعادتی برسد وحسادت داشته باشد)
◽️فالحسد یُسَمِمُ مجاری الحیاه و إن معظم الأمراض فی الدوره الدمویه ناتج عن الحسد و مضاعفاته و لا سیما قرحه المعده فأین ما وجدتها فتش وراءها عن حسد دفین
(حسد تمام مجاری حیات را مسموم می کند.بسیاری از بیماری های خونی به خصوص زخم معده ناشی از حسد است؛هر کجا زخم معده ای یافتید تحقیق کنید ببینید،در ریشه های آن حسد وجود دارد)،
◽️و الحسد و الحقد و الغیره أشبه بساحره لها ثلاثه رءوس فأینما وجدت واحدا من هذه الثلاثه وجدت شقیقیه
(حسد مثل اژدهایی است که دارای سه سر باشد که هر گاه یکی از آن ها در جایی نمایان بشود دو تا دیگر نیز نمایان می شوند. هرجا حسد پیدا شد کینه و تعصب در کنار آن خواهند بود.)

♻️شش عامل افسرگی و استرس :

❇️علامه شوشتری نقل میکند: کان یقال:
از قدیم اینطور می گفتند:
سته لا یخلون من الکابه
(شش گروه هستند که همیشه غمگین و افسرده هستند):
1️⃣طالبُ مرتبهٍ لا یَبلُغُها قَدرُه
(کسی که پست و مقام وجایگاهی نمیرسد و اصلا شان و اندازه آن مقام را هم ندارد _کسانی که لایق مسولیتی هستند و به آن نمیرسند چون بزرگوار هستند این نرسید برای آنها سخت نیست_) ،
2️⃣و مخالطُ الاُدباءِ بغیرِ ادبٍ
(کسی که با انسانهای فهیم و دانشمند مینشیند ولی خودش بهره ای از علم و فهم و ادب ندارد)،
3️⃣و رجلٌ افتقر بعد غنی،
(آدم ثروتمندی که فقیر بشود)
4️⃣و غنیً یَخاف علی مالِه التوی
(پول داری که نگران است پولش در پیچ و خم زمانه و تجارت از دست برود)،
5️⃣و حَقود
(وکینه ای)
6️⃣و حَسود.
(و آدم حسود)

❌️ حسادت روح را دچار فرسایش و بیماری میکند.

✅️نظام عالم چنین است که اگر خواستی دیگران رشد کنند ،تو دو برابر رشد می کنی.

♻️آیات و روایات در نکوهش حسد

✅باید به خدا پناه برد از گل کردن حسد حسودان:
 قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ …وَ مِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِی الْعُقَدِ* وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ…

📌 آنقدر درد حسادت، درد سنگینی است که خدا می فرماید شما به تنهایی نمی توانید این مشکل راحل کنید، بایدبه خدا پناه ببرید تا با کمک خدا این مشکل حل شود.

✳️دشمنی دشمنان دین از روی حسادت است نه بی اطلاعی:

قرآن کریم میفرماید:
وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمانِکُمْ کُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ
(بسیاری از اهل کتاب،از روی حسد-که در وجود آن ها ریشه دوانده-آرزو می کردند شما را پس از اسلام و ایمان، به حال کفر بازگردانند؛با این که حق برای آن ها کاملاً روشن شده است)  

❇️حسادت، بیماری گناه آفرین :

امیر المومنین درغررالحکم فرمود: الْحَسُودُ كَثِيرُ الْحَسَرَاتِ مُتَضَاعِفُ السَّيِّئَاتِ.
(حسود اهل بسیار حسرت کشیدن و افسوس خوردن است.و در هنگام حسادت از هیچ گناه و خباثتی دست نمیکشد و گناه روی گناه تلنبار میکند.)

❌️انسان از گناه حسادت به گناه دروغ، تهمت، وفحاشی و قتل نفس و…می رسد.

3️⃣نصیحت شیطان به حضرت نوح:
در قصص الانبیاء راوندی داریم: هنگامی که حضرت نوح داشت افراد را وارد کشتی میکرد:
دَخَلَ الشَّيْطَانُ
(شیطان وارد این کشتی شد)
فَقَالَ إِبْلِيسُ أُعَلِّمُكَ خَصْلَتَيْنِ
(شیطان گفت: میخواهم نصیحتی بکنم.)
فَقَالَ نُوحٌ ع لَا حَاجَةَ لِي فِي كَلَامِكَ.
(حضرت نوح (ع) فرمود: ما را به نصیحت تو احتیاج نیست.)
(خداوند به حضرت نوح وحی فرمود که نوح بشنو این نصیحت شنیدنیست.)
فَقَالَ إِبْلِيسُ إِيَّاكَ وَ الْحِرْصَ
(شیطان گفت: بپرهیز از حرص و زیاده خواهی)
فَإِنَّهُ أَخْرَجَ آدَمَ ع مِنَ الْجَنَّةِ.
(پدر شما،آدم، با همین حرص از بهشت خارج شد)
وَ إِيَّاكَ وَ الْحَسَدَ
(بپرهیزاز حسد)
فَإِنَّهُ أَخْرَجَنِي مِنَ الْجَنَّةِ.
(من شیطان از حسد از بهشت خا رج شدم)

✅در روایت داریم:
فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ اقْبَلْهُمَا وَ إِنْ كَانَ مَلْعُونا
 خدا به جناب نوح وحی کرد بپذیر حرف شیطان را، اگر چه شیطان ملعون است.

⏪حتی از شیطان هم میشود درس عبرت آموخت.

✳️باطن و حقیقت حسادت، اعتراض به مقدرات الهی است.
خداوند به حضرت موسی خطاب کرد: یَا ابْنَ عِمْرَانَ لا تَحْسُدَنَّ النَّاسَ عَلَی مَا آتَیْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَی ذَلِکَ
(ای فرزند عمران! به مردم درباره آنچه از فضلم به آن ها داده ام حسادت مکن و چشم به آن ها مدوز و نفس تو به دنبال آن نرود)
وَ لا تُتْبِعْهُ نَفْسَکَ فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَیْنَ عِبَادِی
(زیرا حسود در واقع دشمن نعمت های من است و مانع از قسمتی است که بین بندگانم کرده ام)  
وَ مَنْ یَکُ کَذَلِکَ فَلَسْتُ مِنْهُ وَ لَیْسَ مِنِّی
 (و هرکس چنین باشد من از او نیستم و او هم از من نخواهد بود)

📌در مصادر نهج البلاغه، سید عبد الزهرا خطیب میفرماید: من برای این حکمت هیچ سندی جز نهج البلاغه پیدا نکردم.

سوال، آیا اگر حکمتی از نهج البلاغه بدون سند بود به معنای اشتباه بودن آن جمله است؟

پاسخ:
اولا: خود سید عبدالزهرا میگوید مقام و جایگاه سید رضی چیزی کم از بقیه ی روات حدیث نداشته است و چه بسا از بسیاری افراد معمولی که نزد ائمه میرفته اند و حدیث نقل کرده اند بالاتر و جلیل تر باشد. پس همین که سید بگوید این جملات از امیرالمومنین است برای ما حجت است.

ثانیا: به محض نداشتن سند در روایتی آن را دور نمی اندازیم و به محض داشتن سند آن را قبول نمی کنیم. هر حدیثی باید با مجموع و خانواده حدیثی در همان موضوع سنجیده شود، با قرآن سنجیده شود و بعد اعتبار آن قبول یا رد شود. و کلمات نهج البلاغه نیز از این قاعده مستثناء نیستند.

روایات زیادی با مضمون حکمت ۲۵۶ وارد شده است.

❇️امیر المومنین در غررالحکم فرمود: «الحَسَدُ یُضْنِی الجَسَدَ؛
(حسد بدن را نحیف می کند).
«ثمره الحسد شقاء الدنیا و الآخره»
( کسی که حسادت داشته باشد دنیا وآخرتش نابود است.)

❇️رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند:
«أَقَلُّ النَّاسِ لَذَّةً الْحَسُودُ.»
«کم ترین افراد از نظر لذّت بردن (در زندگی) شخص حسود است.»
«اَلْحَسَدُ ینَکِّدُ الْعَیشَ.»
(«حسادت زندگی را بر انسان تیره وتار می سازد.»

✅نکته۲:
همانگونه که در بحث غضب در حکمت255 گفته شد، درمان غضب سه مرحله دارد: مرحله پیشگیری، مرحله درمان آنی ، مرحله درمان اساسی .حسادت نیز به پیشگیری، درمان کوتاه مدت و درمان اساسی نیاز دارد.

درمرحله اول پیشگیری، باید جهان بینی درست شود.
در مرحله درمان آنی، اگر حسادت سراغمان آمد دعا کنیم خدا‌بیشتر به او بدهد.
در درمانهای اساسی،تمرین نیاز داریم، وقتی حسد آمد،خود را به حالت آدمهایی که حسود نیستند بزنیم.

📌مهمترین درمان های اساسی حسد نیز یکی تمرین است و یکی دغددغه مندی و دعا است.