♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْراً، فَصَدِّقْ ظَنَّهُ.
كسى كه به تو گمان خوبى دارد گمانش را با عمل تصديق كن.
(حکمت ۲۴۸ بخشی از نامه ۳۱ نهج البلاغه است)

⛔️حضرت در توصیه به دوست و دوستی میفرماید:
وَ إِنْ أَرَدْتَ قَطِيعَةَ أَخِيكَ فَاسْتَبْقِ لَهُ مِنْ نَفْسِكَ بَقِيَّةً يَرْجِعُ إِلَيْهَا
اگر از دوست خود گسستن خواهى، جايى براى آشتى بگذار كه اگر روزى بازگشتن خواهد، تواند.
إِنْ بَدَا لَهُ ذَلِكَ يَوْماً مَا وَ مَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ،
اگر كسى در باره تو گمان نيك برد، تو نيز با كارهاى نيك خود گمانش را به حقيقت پيوند. به اعتمادى كه ميان شماست، حق دوستت را ضايع مكن، زيرا كسى كه حق او را ضايع كنى، ديگر دوست تو نخواهد بود.

⭕️سپس به طور خاص در مورد دوست میفرماید اگر سر رفیق کلاه گذاشتیم، او دیگر با هیچ کسی رفاقت نمی کند در حالی که دوست پشتوانه محکمی است. کار به جایی میرسد که در جامعه هیچ کسی به هیچ کسی اعتماد ندارد:
وَ لَا تُضِيعَنَّ حَقَّ أَخِيكَ اتِّكَالًا عَلَى مَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ فَإِنَّهُ لَيْسَ لَكَ بِأَخٍ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّهُ،
به اعتمادى كه ميان شماست، حق دوستت را ضايع مكن، زيرا كسى كه حق او را ضايع كنى، ديگر دوست تو نخواهد بود. با كسانت چنان كن كه بى بهره ترين مردم از تو نباشند. 

⛔️معنای تصدیق حسن ظن:
اگر کسی گفت دوستت دارم، آمد دور و بر شما و … زود نگو این آمده تا ما را غارت کند، معلوم نیست چه هدفی دارد که از این کارها میکند، چاپلوسی میکند تا چیزی از ما بگیرد و…
نه! بگو این واقعا به ما حسن ظن دارد
باید گمان خیر دیگران را تایید کنیم.

⭕️در مواجهه با اعتماد مردم به ما؛ اولین مرحله آن است که حداقل آنقدری که مردم از ما انتظار دارند و به ما حسن ظن دارند، در عمل حسن ظن آنها را تایید کنیم.
مَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْراً، فَصَدِّقْ ظَنَّهُ
خدا نکند که ما موجب بی اعتمادی مردم به دین و انقلاب شویم، بگویند اگر او مسلمان است، ما قید مسلمانی را زدیم.
ولی مرحله بالاتر آن است که در خطبه ۱۹۳ فرمود:
اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِي بِمَا يَقُولُونَ وَ اجْعَلْنِي أَفْضَلَ مِمَّا يَظُنُّون‏
اى پروردگار من، مرا به آنچه مى گويند مؤاخذه مكن، مرا بهتر از آنچه مى پندارند بگردان و گناهان مرا كه از آن بى خبرند، بيامرز. 

⛔️حسن ظن دیگران نوعی توفیق اجباری است.
در مسائل اخلاقی یکی از توصیه های امیرالمومنین آن است که اگر اهل خیر هم نیستید خودتان را به خیر بزنید تا آرام آرام این صفات حسنه در وجود شما ایجاد شوند. در حکمت ۲۰۷ فرمود:
إِنْ لَمْ تَكُنْ حَلِيماً فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلَّا أَوْشَكَ أَنْ يَكُونَ مِنْهُم‏
اگر بردبار نيستى، وانمود كن كه بردبارى؛ زيرا كمتر كسى است كه خود را شبيه گروهى كند و بزودى يكى از آنان نشود .

💮در حکمت ۲۴۸ نیز میفرماید:
اگر کسی به شما حسن ظنی پیدا کرد، شما همین را توفیقی از جانب خدا بدانید که خواسته شما را به وادی خیر بکشاند. شما بیایید و ظن مثبت او را تایید کنید. شاید در اوایل کار برای شما سخت باشد یا یک مدل اجبار در آن باشد ولی خیلی زود این خصلت تبدیل به ملکه ی شما میشود.

🔻نکته:
حفظ آبرو از سوء ظن دیگران لازم است
درحکمت ۱۵۹ فرمود:
مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ فَلَا يَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّن‏
کسى که خود را در مواضع تهمت قرار دهد نبايد کسى را ملامت کند که به او سوء ظن پيدا مى کند (بلکه بايد خود را سرزنش کند که اسباب سوءظن را فراهم کرده است).همانگونه که:
” مَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْراً، فَصَدِّقْ ظَنَّهُ”؛
اگر هم کسی به ما سوء ظنی پیدا کرد باید با اعمال درست، سوء ظن او را از بین برد.
به فرض کسی متهم شد به کم کاری در اداره، یا به رعایت نکردن واجبات مالی، از آنجایی که حفظ آبرو واجب است، او باید در مقام دفاع از آبروی خود باشد و عملش را نه از روی ریا، ولی برای اصلاح سوء ظن مردم انجام دهد.

🔻نکته:
تصدیق ظن و گمان دیگران به معنای مغرور شدن و خوشحال شدن از تعریف و تمجید دیگران نیست.
در نامه ۲۸ امیرالمومنین در پاسخ به معاویه اوج تواضع را نشان میدهد:
أَلَا تَرَى غَيْرَ مُخْبِرٍ لَكَ وَ لَكِنْ بِنِعْمَةِ اللَّهِ أُحَدِّثُ
من نمى خواهم درباره فضايل بنى هاشم به تو خبر دهم بلکه به عنوان سپاس و شکرگزارى نعمت خداوند بازگو مى کنم.
أَنَّ قَوْماً اسْتُشْهِدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ وَ لِكُلٍّ فَضْلٌ
آيا تو نمى بينى گروهى از مهاجران و انصار که در راه خداوند شربت شهادت نوشيدند هر کدام داراى مقام و مرتبتى شدند.
حَتَّى إِذَا اسْتُشْهِدَ شَهِيدُنَا قِيلَ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ
اما هنگامى که شهيد ما حمزه به شهادت رسيد به او «سيّدالشّهدا» گفته شد،
وَ خَصَّهُ رَسُولُ اللَّهِ ص بِسَبْعِينَ تَكْبِيرَةً عِنْدَ صَلَاتِهِ عَلَيْهِ
و رسول الله هنگام نماز بر او به جاى پنج تکبير هفتاد تکبير گفت.
أَو لَاتَرَى أَنَّ قَوْماً قُطِّعَتْ أَيْدِيهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لِكُلٍّ فَضْلٌ
آيا نمى بينى گروهى دستشان در ميدان جهاد قطع شد و هر کدام در اسلام مقام و منزلتى پيدا کردند;
حَتَّى إِذَا فُعِلَ بِوَاحِدِنَا مَا فُعِلَ بِوَاحِدِهِمْ قِيلَ الطَّيَّارُ فِي الْجَنَّةِ وَ ذُو الْجَنَاحَيْنِ
ولى هنگامى که اين جريان درباره يکى از ما رخ داد، لقب «طيار»، پروازکننده در آسمان بهشت با دو بال، به او داده شد‌.
وَ لَوْ لَا مَا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ مِنْ تَزْكِيَةِ الْمَرْءِ نَفْسَهُ
و اگر نه اين بود که خداوند نهى از خودستايى کرده،
لَذَكَرَ ذَاكِرٌ فَضَائِلَ جَمَّةً تَعْرِفُهَا قُلُوبُ الْمُؤْمِنِينَ وَ لَا تَمُجُّهَا آذَانُ السَّامِعِينَ
گوينده اى (اشاره به خود امام است) فضايلى را برمى شمرد که دل هاىِ مؤمنان آگاه با آن آشناست و گوش هاى شنوندگان از شنيدن آن ابا ندارد.

❌لزوم حسن ظن و دوری از سوءظن:
قرآن کریم میفرماید:
《 يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ؛ حجرات – ۱۲》
ای اهل ایمان، از بسیار پندارها در حق یکدیگر اجتناب کنید که برخی ظنّ و پندارها معصیت است .

❌نتیجه بد گمانی، بد عملی است.
امام در غرر الحکم می فرماید :
مَنْ ساءَتْ ظُنُونُهُ اِعْتَقَدَ الْخِيانَةَ بِمَنْ لا يَخُونُهُ
كسى كه به مردم، بدگمان است معتقد به خيانت كردن به كسى مى‌شود كه به او خيانت نكرده است.

❌بد گمانی اضطراب آفرین است.
در غررالحکم می فرماید :
مَنْ لَمْ يَحْسُنْ ظَنُّهُ اسْتَوْحَشَ مِنْ كُلِّ أحَدٍ
شخص بدگمان از همه مى‌ترسد.

💮حسن ظن بهترین اخلاق است:
امیرالمومنین صلواه الله علیه می فرماید:
حُسْنُ الظَّنِّ مِن أحْسَنِ الشِّيَمِ
خوش بين بودن از نيكوترين خصلتها و بهترين نصيبهاست .

💮 حضرت در حکمت۳۶۰ فرمود:
لا تَظُنَّنَّ بكَلِمَةٍ خَرَجَت مِن أحَدٍ سُوءا و أنتَ تَجِدُ لَها في الخَيرِ مُحتَملاً
هرگاه سخنى از شخصى سر زد و تو
مى توانى براى آن توجيه خوبى بيابى ، به آن گمان بد مبر.

💮حضرت در خطبه ۱۴۱ می فرماید:
مَن عَرَفَ مِن أخيه وَثيقَةَ دِينٍ و سَدادَ طَريقٍ فلا يَسمَعَنَّ فيهِ أقاويلَ الرِّجالِ،
أما إنّهُ قد يَرمِي الرّامِي و تُخطِئُ السِّهامُ . هركه دانست كه برادرش در دين استوار و ره پوى راه راست است ، ديگر نبايد به سخنان مردم درباره او گوش دهد .
أما إنّهُ قد يَرمِي الرّامِي و تُخطِئُ السِّهامُ .
بدانيد كه گاه تيرانداز تير مى اندازد و تيرش به خطا مى رود .

⛔️در عمل حسن ظن مردم را تصدیق کنیم.
متوکل عباسی شاعری داشت که به هر دلیلی دیگر محبوب متوکل نبود و او هم راهی برای نان خوردن نداشت و اوضاعش سخت بود. ابویوسف میگوید:
وُلِدَ لِي غُلَامٌ وَ كُنْتُ مُضَيَّقاً
فرزندم به دنیا آمده بود و شدیدا در فقر و نداری بودم.
فَكَتَبْتُ رِقَاعاً إِلَى جَمَاعَةٍ أَسْتَرْفِدُهُمْ فَرَجَعْتُ بِالْخَيْبَةِ
به جماعتی که می شناختم نامه نوشتم و از آنان درخواست كمك كردم ولی چیزی كمك نكردند و ناامید شدم.
قَالَ قُلْتُ أَجِي‏ءُ فَأَطُوفُ حَوْلَ الدَّارِ طَوْفَةً وَ صِرْتُ إِلَى الْبَابِ
به خودم گفتم: می روم اطراف خانه ی امام حسن عسكری دوری می زنم.
فَخَرَجَ أَبُو حَمْزَةَ وَ مَعَهُ صُرَّةً سَوْدَاءُ فِيهَا أَرْبَعُ مِائَةِ دِرْهَمٍ
به در خانه رسیدم ابوحمزه بیرون آمد، كیسه ی سیاه رنگی به من داد در آن چهارصد درهم بود.
فَقَالَ يَقُولُ لَكَ سَيِّدِي أَنْفِقْ هَذِهِ عَلَى الْمَوْلُودِ بَارَكَ اللَّهُ لَكَ فِيهِ
گفت: سیدم می گوید: این را برای نوزاد هزینه كن خداوند او را برایت مبارك گرداند.

♦️مَن ظَنَّ بک خیراً فصَدِّق ظنَهُ
هرکس بشما حسن ظن داشت در عمل ظن او را تصدیق کن.
مردم نسبت بما سه گروهند.
1⃣ غالبا بی تفاوتند گرچه همسایه و یا قرابت داشته باشند.
2⃣گروهی که ناراحتند و ما را دوست ندارند.
3⃣ گروهی که بما حسن ظن دارند.
این حکمت در مورد گروه سوم است.
انتظار خیر دارند‌، حسن دارند، خواه درست باشد یا اشتباه!!
خواه شما همانگونه مانند حسن ظن او باشید یانه !!

⛔️او حسن ظن دارد پس ظن او را تصدیق کن تا پشتوانه فکری و اعتقاد او خراب نشود.
اگر بخشنده هم نیستی حسن ظن او را یک پله ترقی برای خود حساب کن تا عامل رشد تو باشد.

⭕️حسن ظن افراد به یکدیگر از نعمتهای الهی ست. باید قدر آنرا دانست.
عده ای انفاق می کنند تا معروف شوند و حسن ظن دیگری به بخشندگی تو اگر هم نیستی با تصدیق ظن او عامل رشد و ترقی تو میشود.

❌نقطه مقابل حسن ظن ، اگر کسی سوء ظن بشما داشت.[ گروه دوم] در عمل ظن او را تکذیب کن.
با برخورد خوب و عمل صدق میتوان او را به کذب خود واقف کرد.
سوء ظن بیش از اینکه به دیگران آسیب برساند ، به خود ضرر میزند مانند حسادت که جسم را از بین میبرد.
با استرس ، ترس، افسردگی، سوءظن روح خود را بیمار می‌کند.

اللهم الرزقنا رزقاً حلالاً طیباً واسعاً