💠وَ قَالَ (علیه السلام): الْكَرَمُ، أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ
بخشش و کرامت بيش از خويشاوندى محبّت می آورد.
( عطف به معنای تمایل، علاقه و پیوند است. و کرم، کرامت و کریم نیز به معنای خلق و خو و شخصیتی است که بدون سختی و رنج و تکلف احسان و بخشش میکند ،به خلاف برخی افراد که هنوز کرامت جزء شخصیت آنها نشده و برای احسان و بخشش باید با خودشان کلنجار بروند)

❇️ارتباطی که با جوانمردی ایجاد میشود محکم‌تر و نزدیک کننده تر است از ارتباط خویشاوندی.
ارتباطی که بر مبنای کرم، رفاقت حاصل شود .رفاقتی که بر اساس اصیل بودن خانواده برقرار شود.قوی ، جذاب و گیراتر از ارتباط قومی ست.

✳️سخاوت مهمتر از اقوام است.چرا که یک غریبه چون روحیه کرامت و بزرگی دارد ،لطف و رحمت او سبب رفع موانع و مشکلات یک غریبه میشود تا اقوام که اصلا توجه نمی کنند.
مردم به شخص کریم احترام دارند و دوستدار برقراری ارتباط با او هستند.
بجهت صفت خلق و خوی جوانمردی ارتباط گرفتن با جوانمرد غریبه نزدیکتر است از اقوامی که بظاهر نزدیک است اما چنین صفتی را ندارد و در باطن از هم دورند.

⏪ معنای کریم در روایت:
پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمود :
الرِّجَالُ أَرْبَعَةٌ سَخِيٌّ وَكَرِيمٌ وَبَخِيلٌ وَلَئِيمٌ
انسان‌ها چهار گونه‌اند:
سخاوتمند و كريم و بخيل و لئيم
فَالسَّخِيُّ الَّذِي يَأْكُلُ وَيُعْطِي
سخاوتمند كسى است كه هم خودش مى‌خورد و هم به ديگران مى‌بخشد
وَالْكَرِيمُ الَّذِي لاَ يَأْكُلُ وَيُعْطِي
و كريم كسى است كه خودش نمى‌خورد و ايثار مى‌كند.
وَالْبَخِيلُ الَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يُعْطِي
و بخيل كسى است كه خودش مى‌خورد اما چيزى به ديگرى نمى‌دهد
وَاللَّئِيمُ الَّذِي لاَ يَأْكُلُ وَلاَ يُعْطِي
و لئيم آن‌كس است كه نه خود مى‌خورد و نه به ديگرى مى‌بخشد.

⏪برای حکمت ۲۴۷ دو معنا قابل ذکر است:
الْكَرَمُ، أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ

◀️معنای اول ، شخص کریم، مهربان تر از اقوام است
کرامت کریم جزء ذات اوست و این عمل را از روی میل و رغبت و اراده انجام میدهد، ولی چه بسا قوم و خویش و فامیلی باشد که احسان و کرامت را از روی اجبار و تعارف و رودربایستی انجام میدهد و اصلا علاقه ای به آن ندارد. لذا حضرت میفرماید کرامت پیوند و ارتباط بهتری برقرار میکند تا قوم و خویشی و نسب.

⏫انسان کریم برای محتاج و گرفتار کاری میکند که برادر برای برادر نمی کند.
کریم کسی است که به فکر برادران ،مستمندان باشد .
در حکمت ۴۹ فرمود:
احْذَرُوا صَوْلَةَ الْكَرِيمِ إِذَا جَاعَ وَ اللَّئِيمِ إِذَا شَبِع‏
در ذیل حکمت ۴۹ سه معنا برای آن حکمت بیان شد.
یکی از معانی این بود که انسان کریم که برای خودش چیزی نمی خواهد، او به فکر مردم است و میخواهد مشکل مردم حل شود. لذا بترسد از وقتی که جامعه دچار مشکلاتی بشود و فقرا زیاد شوند اینجا هستند که انسان های کریم و با شخصیت قیام میکنند، نه برای خود بلکه برای دیگران.

✳️ ازابوذر نقل شده است که میگفت: عَجِبتُ لِمَنْ لاَ يَجِدُ اَلْقُوتَ فِي بَيْتِهِ كَيْفَ لاَ يَخْرُجُ عَلَى اَلنَّاسِ شَاهِراً سَيْفَهُ
در تعجبم از کسی که غذایی برای خوردن ندارد، چگونه قیام نمی کند،شمشیر نمی زند ‌

❇️ زهد و بی رغبتی ابوذر به دنیا که معلوم است، این جمله برای دفاع از مردم و مظلوم ها گفته شده.حکمت ۳۰۷ امده:
ينَامُ الرَّجُلُ عَلَى الثُّكْلِ وَ لَا يَنَامُ عَلَى الْحَرَب‏
مردان مرد اگر مصیبتی بر آنها وارد شود، این مصیبت را می گذرانند و می خوابند ولی اگر غارت اموال خود یا دیگران را بشنوند و ببینند خواب به چشمشان نمی آید

◀️معنای دوم ، شخص کریم، محبوب تر و عزیز تر از اقوام است
مردم پیوند و محبتشان به انسان کریمی که دست آنها را گرفته است و در سختی به داد آنها رسیده خیلی بیشتر و قوی تر از قوم و خویشی است که از جهت نسب و فامیلی با هم پیوند دارند ولی از جهت حل مشکل و گرفتاری از هم دور هستند.

📗مرحوم خویی در منهاج البراعه می فرماید:
فارغ از اینکه یکی از دو معنای بالا را بر یکدیگر ترجیح دهیم؛ نکته قابل توجه این است که مرتبه کرامت از قوم و خویشی بالاتر است چون کرم یک فضیلت اخلاقی اکتسابی است ولی رحم یک ارتباط ناگزیر طبیعی است

🔻نکته :
بحث نسب و قوم و خویشی امری غریزی است که انسانها آن را دارند. ولی بحث کرامت یک خصلت اکتسابی است. باید روی این خصلت در خود و فرزندانمان کار کنیم تا هم آنها را دلسوز بار بیاوریم، هم آنها را محبوب قلوب کنیم.
کریم پرور باشیم .
باید از دوران کودکی راه و رسم کرامت و انفاق و از خود گذشتن و به دیگران بخشیدن را به آنها آموزش دهیم.

⏪کرم و کرامت در آئینه روایات:
درباره اهميت كرم همين بس كه يكى از صفات بارز خدا كريم بودن است.
پيغمبر اكرم صلی الله علیه و آله در مورد خودشان میفرمایند:
أنَا أكْرَمُ الاْوَّلينَ وَالاْخِرينَ وَلا فَخْرَ
من كريم‌ترين اولين و آخرين هستم و افتخار هم نمى‌كنم زيرا آن را وظيفه خود مى‌دانم

❇️در قرآن اسوه حسنه پیامبر معرفی شده در خطبه ۱۶۰ هم حضرت امیر علیه السلام چند بار تاکید نمود
پیامبر صلی الله علیه و آله را، بهترین اسوه حسنه نام برده.

✳️پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید :
إِنَّ السَّخَاءَ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ الْجَنَّةِ لَهَا أَغْصَانٌ مُتَدَلِّيَةٌ فِي الدُّنْيَا
سخاوت، درختى از درختان بهشت است كه شاخه‌هاى آن در دنيا آويزان شده
فَمَنْ كَانَ سَخِيّاً تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا فَسَاقَهُ ذَلِکَ الْغُصْنُ إِلَى الْجَنَّة
هركسی سخاوتمند باشد به يكى از اين شاخه‌ها مى‌چسبد و او را به بهشت مى‌رساند

⏪کرامت از صفات بهشت است:
امیرالمومنین علیه السلام :
الْكَريمُ مَنْ بَدَأَ بِإِحْسانِهِ
كريم كسى است، بى‌آنكه از او طلب كنند احسان مى‌كند

✳️امیرالمومنین علیه السلام :
الْكريمُ مَنْ سَبَقَ نَوالُهُ سُؤالَه
كريم كسى است كه بخشش او بر سؤال و تقاضا پيشى مى‌گيرد،قبل از در خواست ،می بخشد

غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین