💠وَ قَالَ (علیه السلام): احْذَرُوا نِفَارَ النِّعَمِ، فَمَا كُلُّ شَارِدٍ بِمَرْدُودٍ.
از فرار كردن و رميدن نعمت‌ها برحذر باشيد كه هر فرارى بازنمى‌گردد.

⏪️موضوع: فرار نعمتها
این حکمت می تواند، نوع مواجهه ما با نعمتهای الهی را تغییر بدهد.و ما را نسبت به نعمتهای الهی آرامتر کندتا بد برخورد نکنیم. به تعبیر روایات حُسن مجاورت با نعمتهای خدا داشته باشیم.

✅️«نِفار» به معنى فرار كردن و رمیدن است .«شارِد» به معناى حيوان فرارى است.

♻️نعمت های الهی هر کدام امانتی هستند که خداوند آنها را به ما داده است و ما را مامور کرده که حسن همجواری با آنها داشته باشیم. ناشکری و ناسپاسی از عواملی است که باعث فرار کردن و از دست رفتن نعمت ها میشود.

❎نکته مهمی که حضرت تذکر میدهد آن است که خیال نکنید هر چیزی از دست رفت باز روزی باز خواهد گشت. همانگونه که اگر حیوانی از گله فرار کرد دیگر امکان بازگشت آن کم است، نعمتی هم که از دست رفت امکان بازگشتش کم است.

1️⃣نعمت جوانی اگر رفت، باز نمی گردد.
جوانی همچون بهاری است که میگذرد.
جوانی، چشم بر هم زدنی می رود.
قدرت،نشاط، صلابت و مجاهدت جوانی گذراست و می رود.انسان تجربه کسب می کند ولی جوانی دیگر بر نمی گردد.

2️⃣نعمت سلامتی اگر رفت، دیگر کامل برنمیگردد.
سلامتى جسم، يكى ديگر از آن نعمت‌هاست كه در بسيارى از موارد هنگامى كه گرفته شد بازنمى‌گردد و يا اگر بازگردد به شكل اوّل نخواهد بود.
انسان سالم قادر بر هر كار مثبتى است؛ ولى هنگامى كه سلامتى ازدست رفت عجز و ناتوانى جاى آن را خواهد گرفت به خصوص بيمارى‌هايى كه در سنين بالا انسان را مبتلا مى‌كنند، مصداق بارز همين مطلب است.

3️⃣نعمت امنیت اگر رفت، با خونهای زیاد باز میگردد.
امنيت نيز يكى ديگر از نعمت‌هاى بزرگ است؛ انسان در محيط امن قادر به انجام دادن هر كار خوبى است؛ امّا بسيار ديده شده با تزلزل امنيت، سال‌ها ناامنى و آثارش باقى مى‌ماند و به‌زودى بازنمى‌ گردد.

✳️سعه مال نعمت است، با انفاق آن را حفظ کنیم. درحکمت ۳۸۸ امیر المومنین (ع)سه نعمت را برای همه ما یادآوری کرد و فرمود:
أَلَا وَ إِنَّ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَةَ،
آگاه باشيد كه يكى از بلاها فقر و تنگدستى است.
وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَةِ مَرَضُ الْبَدَنِ،
وبدتر از آن بیماری جسم است.
وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْبِ؛
و از آن بدتر بيمارى قلب (فساد اخلاق و انحراف عقيدتى) مى باشد.
أَلَا وَ إِنَّ مِنْ صِحَّةِ الْبَدَنِ تَقْوَى الْقَلْبِ
و بدانيد كه تقواى قلب به دليل صحت بدن است.

✅ ناشکری عامل فرار نعمت هاست.
شکر سه مرحله دارد:
لسانی، قلبی، عملی.
در هر سه مرحله باید شاکر باشیم، اگر شکر از زندگی ما رفت، نعمتها هم می روند. حضرت در حکمت ۲۴۴ فرمود: 
إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى فِي كُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً؛ فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا، وَ مَنْ قَصَّرَ فِيهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ.
خداوند در هر نعمتی حقی دارد، هر کس حق آنرا ادا کند خداوند آنرازیاد می کند، وهر کس در ادای حق خداوند کوتاهی کند، برای زوال واز بین رفتن ان نعمت پرداخته است.

♻️ برخی از شارحان نهج البلاغه برای حکمت۲۴۶:
خروج آدم از بهشت، مصداق نعمت غیر قابل بازگشت بود
خارج شدن آدم و حوا را از بهشت، يكى از مصاديق همين گفتار حكيمانه مولا است. جد و جده ما براثر ترك اولى وناسپاسى براى هميشه از بهشت خارج شدند و به دنيايى كه پر از مشكلات وناراحتى‌هاست گام نهادند؛ نعمتى بود كه بعد از رميدن، به آن‌ها و فرزندانشان بازنگشت.

✳️امام رضا (ع) فرمود:
إِنَّ النِّعَمَ كَالاِبِلِ الْمُعْتَقَلَةِ فِي عَطَنِهَا
عَلَى الْقَوْمِ مَا أَحْسَنُوا جِوَارَهَا
نعمت‌ها همچون شترى است که تا صاحبانش با آن خوش‌رفتارى كنند در جايگاه خود مى‌ماند.
فَإِذَا أَسَاءُوا مُعَامَلَتَهَا وَإِنَالَتَهَا نَفَرَتْ عَنْهُمْ ولى هنگامى كه بدرفتارى نمايند اى بسا مهار خود را پاره و از آن‌ها فرار كند.

📌نکات مهم ذیل حکمت ۲۰۶

🔻نکته۱:
نعمت های واقعی را ببینیم، شکر کنیم تا زیاد شوند.
مرحوم ابن شهر آشوب مازندرانی در کتاب مناقب آل ابی طالب روایتی نقل می کند .
أَنَّ أُبَيَّ بْنَ كَعْبٍ قَرَأَ عِنْدَ النَّبِيِّ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً
اُبَیَّ بن کَعب در پیش پیامبر این آیه را تلاوت کرد: 
خداوندنعمتهای ظاهر و باطن خود را بر شما فراوان بخشیده است.
فَقَالَ النَّبِيُّ لِقَوْمٍ عِنْدَهُ وَ فِيهِمْ أَبُو بَكْرٍ وَ عُبَيْدَةُ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ
پیامبر به افرادی که در نزدش بودند که در میان آنها ابوبکر و عبیده و عمر و عثمان و عبدالرحمان بودند فرمودند:
قُولُوا الْآنَ مَا أَوَّلُ نِعْمَةٍ غَرَسَكُمُ اللَّهُ بِهَا وَ بَلَاكُمْ بِهَا
الان به من بگویید نخستین نعمتی که خداوند به واسطه آن شما را عزت بخشید و امتحان کرد چیست؟
فَخَاضُوا مِنَ الْمَعَاشِ وَ الرِّيَاشِ وَ الذُّرِّيَّةِ وَ الْأَزْوَاجِ فَلَمَّا أَمْسَكُوا قَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ قُلْ 
آنها از معاش و خوراک و فرزندان و زن ها سخن گفتند. وقتی از سخن بازایستادند پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمود: ای ابا الحسن تو بگو.
فَقَالَ ع إِنَّ اللَّهَ خَلَقَنِي وَ لَمْ أَكُ شَيْئاً مَذْكُوراً 
حضرت فرمود: خدواند متعال مرا در حالی که چیزی نبودم خلق کرد.
وَ أَنْ أَحْسَنَ بِي فَجَعَلَنِي حَيّاً لَا مَوَاتاً
و به من نیکی کرد و مرا زنده و نه مرده قرار داد.
وَ أَنْ أَنْشَأَنِي فَلَهُ الْحَمْدُ فِي أَحْسَنِ
ْسَنِ صُورَةٍ وَ أَعْدَلِ تَرْكِيبٍ
سپس در بهترین شکل – سپاس او را – و استوارترین ترکیب به وجود آورد.
وَ أَنْ جَعَلَنِيَ مُتَفَكِّراً وَاعِياً لَا أَبْلَهَ سَاهِياً
و مرا متفکر و آگاه و نه احمق و غافل قرار داد.
وَ أَنْ جَعَلَ لِي شَوَاعِراً أَدْرَكَ بِهَا
مَا ابْتَغَيْتُ وَ جَعَلَ فِيَّ سِرَاجاً مُنِيراً 
برای من وسایل ادراکی را قرار داد که به وسیله آنها آنچه را که می­خواهم درک می­کنم و در من چراغ پرتو افکن عقل را قرار داد.
وَ أَنْ هَدَانِي لِدِينِهِ  وَ لَنْ يُضِلَّنِي عَنْ سَبِيلِهِ
مرا به دینش هدایت کرد و از راهش گمراه نکرد.
… وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ فِي كُلِّ كَلِمَةٍ صَدَقْتَ
رسول خدا در هر کلمه ای که علی می­گفت می فرمود: راست گفتی.
ثُمَّ قَالَ فَمَا بَعْدَ هَذَا فَقَالَ عَلِيٌّ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها
رسول خدا در هر کلمه ای که علی می­گفت می فرمود: راست گفتی. سپس فرمود: دیگر چه؟ علی علیه السلام فرمود: اگر نعمت خدا را شماره کنید نمی توانید آن را به شمار درآورید.
فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ قَالَ لِيَهْنِئْكَ الْحِكْمَةُ لِيَهْنِئْكَ الْعِلْمُ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَنْتَ وَارِثُ عِلْمِي وَ الْمُبِينُ لِأُمَّتِي مَا اخْتَلَفَتْ فِيهِ مِنْ بَعْدِي الْخَبَرُ
رسول خدا صلی الله علیه و آله تبسمی کرد و فرمود: ای ابا الحسن! حکمت و علم گوارایت باد. تو وارث علم من و برطرف کننده اختلاف امتم بعد از من

🔻نکته۲:
مرحوم شيخ حرّ عاملى در وسائل‌ الشيعه بابى تحت عنوان «وُجُوبُ حُسْنِ جَوارِ النِّعَمِ بِالشُّكْرِ و َأداءِ الْحُقُوقِ» دارد:
انسان باید حسن همجواری با نعمتها داشته باشد.

📗چند روایت در این باب:امام صادق(ع) فرمود:
أَحْسِنُوا جِوَارَ نِعَمِ اللَّهِ
حق همسايگى نعمت ها را نيكو به جا آوريد .
وَ احْذَرُوا أَنْ تَنْتَقِلَ عَنْكُمْ إِلَى غَيْرِكُمْ
و مواظب باشيد كه از شما به ديگرى منتقل نشوند.
أَمَا إِنَّهَا لَمْ تَنْتَقِلْ عَنْ أَحَدٍ قَطُّ فَكَادَتْ تَرْجِعُ إِلَيْهِ قَالَ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ قَلَّمَا أَدْبَرَ شَيْ‏ءٌ فَأَقْبَلَ.
بدانيد كه اگر نعمت از جوار كسى رخت بربندد، كمتر پيش مى آيد كه دوباره به سوى او باز گردد.

✳️امام صادق(ع) فرمود:
ُ أَحْسِنُوا جِوَارَ النِّعَم
با نعمتهاخوش برخورد باشید.
قُلْتُ وَ مَا حُسْنُ جِوَارِ النِّعَمِ
راوی میگوید: سوال کردم با نعمت چطور همسایه خوبی باشیم.
قالَ الشُّكْرُ لِمَنْ أَنْعَمَ بِهَا وَ أَدَاءُ حُقُوقِهَا.
فرمود: شکر، شاکر نعمتهای داده شده باشید و حقوق آن را ادا کنید.

✳️امیرالمومنین(ع) فرمود:
أَحْسِنُوا صُحْبَةَ النِّعَمِ قَبْلَ فِرَاقِهَا
از نعمت‌‌هاي الهي قبل از آن‌‌كه از شما جدا شوند، به خوبی بهره‌‌برداري كنيد.
فَإِنَّهَا تَزُولُ وَ تَشْهَدُ عَلَى صَاحِبِهَا بِمَا عَمِلَ فِيهَا
چون نعمتهازائل مي‌‌شوند و از شما جدا مي‌‌شوند و در قیامت گواهي مي‌‌دهند که صاحبشان با آن‌‌ها چه کرده است.

📗راوی میگوید:
كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ سَدِيرٌ الصَّيْرَفِيُّ- فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ
خدمت حضرت صادق علیه السّلام بودیم که سدیر صیرفی وارد شد، سلام کرد و نشست.
فَقَالَ لَهُ يَا سَدِيرُ- مَا كَثُرَ مَالُ أَحَدٍ قَطُّ إِلَّا كَثُرَتِ الْحُجَّةُ لِلَّهِ تَعَالَى عَلَيْهِ
حضرت فرمود: ای سدیر! هر کسی ثروت بیشتری داشته باشد، حجت خدا هم بر او زیاد است ومسئولیت بیشتری دارد.
فَإِنْ قَدَرْتُمْ تَدْفَعُونَهَا عَنْ أَنْفُسِكُمْ فَافْعَلُوا
و اگر شما می توانید ثروت خود را از خودتان دور کنید.
فَقَالَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِمَا ذَا
سدیر عرض کرد: یعنی چه و چگونه ؟ 
فَقَالَ بِقَضَاءِ حَوَائِجِ إِخْوَانِكُمْ مِنْ أَمْوَالِكُمْ
فرمود: به این ترتیب که نیازهای برادران دینی را از همین اموال تامین نمایید و با بذل اموال، احتیاج آنان را برطرف سازید.
ثُمَّ قَالَ تَلَقَّوُا النِّعَمَ يَا سَدِيرُ بِحُسْنِ مُجَاوَرَتِهَا وَ اشْكُرُوا مَنْ أَنْعَمَ عَلَيْكُمْ وَ أَنْعِمُوا عَلَى مَنْ شَكَرَكُمْ
سپس فرمود: ای سدیر! نعمت های الهی را با حسن مجاورت و سپاسگزاری برخورد کرده و فراگیرید و از کسی که درباره شما احسان نموده، تشکر کنید و به کسی که از احسان شما تشکر می کند، انعام و بخشش کنید.
فَإِنَّكُمْ إِذَا كُنْتُمْ كَذَلِكَ اسْتَوْجَبْتُمْ مِنَ اللَّهِ الزِّيَادَةَ وَ مِنْ إِخْوَانِكُمُ الْمُنَاصَحَةَ ثُمَّ تَلَا لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ
که اگر شیوه شما چنین باشد، مستوجب افزایش نعمت از خدا خواهید شد و از برادران خود محبت و خیرخواهی می بینید. سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ.

❇️امام رضا(ع) فرمود:
أَحْسِنُوا جِوَارَ النِّعَمِ فَإِنَّهَا وَحْشِيَّةٌ مَا نَأَتْ عَنْ قَوْمٍ فَعَادَتْ إِلَيْهِمْ
با نعمت ها خوش همسايگى كنيد؛ زيرا كه نعمت ها رمنده اند و اگر از مردمى برمند ديگر به سوى آنان باز نمى گردند.

❇️امام هادی(ع) فرمود:
ألقُوا النِّعَمَ بحُسن مُجاوَرَتِها ؛
برای نعمت ها همسایه خوبی باشید.
و التَمِسوا الزِّيادَةَ فيها بالشُّكرِ علَيها
و با سپاسگزارى و قدردانى از آنها، بر نعمت هاى خويش بيفزاييد.

اللهم الحقنا بالصالحین و الشاکرین