💠و قَالَ (عليه السلام): يَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظَّالِمِ، أَشَدُّ مِنْ يَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُومِ روز اجراى عدل بر ستمگر، سخت تر است از روز ظلم كردن ستمگر بر مظلوم.

⏬دقیقا صد حکمت قبل یعنی در حکمت ۲۴۱ نیز حکمتی شبیه به این‌مطلب داشتیم:
يَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظَّالِمِ، أَشَدُّ مِنْ يَوْمِ الظَّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ
روز انتقام مظلوم از ظالم، شديدتر از روز ستم كردن ظالم بر مظلوم است.

⏪در ذیل حکمت ۳۴۱ گفته شد که در معنای این فرمایش حضرت اختلاف است که آیا سخت بودن و شدید بودن روز مظلوم بر ظالم مربوط به آخرت است یا دنیا.

◀️الف. برخی قائل اند روز قیامت‌ برای ظالم‌ بسیار سخت است.
بلا شک عذاب روز قیامت در مدت و شدت هیچ نسبتی با دنیا ندارد و عذاب آنجا بسیار دردناک است برای ظالم.

❌قیامت ظالمان سخت است.
اميرالمومنین سلام الله علیه فرمود: لِلظَّالِمِ غَداً يَكْفِيهِ عَضُّهُ يَدَيْه
ظالم فردايى دارد كه هر دو دست خود را با دندان مى گزد و همين براى او كافى است.

⁉️عذاب ظالمان در قیامت چیست؟!
قرآن کریم می فرماید:
《 وَ لا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ؛ ابراهیم- ۴۲》
ای رسول ما هرگز مپندار که خدا از کردار ستمکاران غافل است،
《إِنَّما يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصارُ؛ -۴۳》
بلکه کیفر ظالمان را به تأخیر می‌افکند تا آن روزی که چشمهایشان در آن روز خیره و حیران است.
《 مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُؤُسِهِمْ لا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ ؛ – ۴۴》
گردنها را کشیده، سرها را به آسمان بلندکرده، حتّی پلک چشمهایشان از حرکت بازمی‌ماند؛ زیرا به هر طرف نگاه کنند، آثار عذاب آشکار است! و در این حال دلهایشان فرومی‌ریزد؛ و از اندیشه و امید،خالی می‌گردد!

⛔️هر چه در مورد عذاب ظالمان شنیده اید در مقایسه با خود عذاب هیچ است.
درخطبه ۱۱۴ فرمود:
كُلُّ شَيْءٍ مِنَ الدُّنْيَا سَمَاعُهُ أَعْظَمُ مِنْ عِيَانِهِ،
و هر چيز دنيا، شنيدن آن بزرگتر از ديدن آن است؛
وَ كُلُّ شَيْءٍ مِنَ الْآخِرَةِ عِيَانُهُ أَعْظَمُ مِنْ سَمَاعِهِ
و هر چيز آخرت، ديدن آن بزرگتر از شنيدن آن است.

❌ظلم، قصاصی سخت در آخرت دارد.
درخطبه ۱۷۶ فرمود :
إِنَّ الظُّلْمَ ثَلَاثَةٌ:
ظلم بر سه گونه است:
فَظُلْمٌ لَا يُغْفَرُ
ظلمى که هرگز بخشوده نخواهد شد
وَ ظُلْمٌ لَا يُتْرَكُ
و ظلمى که بدون کيفر نخواهد بود
و ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لَا يُطْلَبُ؛
و ظلمى که بخشوده مى شود و بازخواست ندارد;
فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي لَا يُغْفَرُ فَالشِّرْكُ بِاللَّهِ، قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: «إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ»،
اما ظلمی که بخشش ندارد شرک بخدا جایی که قران فرمود : خدا شرک را نمی بخشد.
وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي يُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَنَاتِ،
امّا ظلمى که بخشوده مى شود، ستمى است که بندگان با ارتکاب گناهان صغيره به خويشتن کرده اند
وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي لَا يُتْرَكُ، فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً، الْقِصَاصُ هُنَاكَ شَدِيدٌ،
و امّا گناهى که بدون کيفر نمى ماند، ظلم بندگان به يکديگر است که قصاص در آن جا شديد است.
لَيْسَ هُوَ جَرْحاً بِاْلمُدَى وَ لَا ضَرْباً بِالسِّيَاطِ وَ لَكِنَّهُ مَا يُسْتَصْغَرُ ذَلِكَ مَعَهُ
اين قصاص، مجروح ساختن با کارد يا زدن با تازيانه نيست ; بلکه چيزى است که اين ها در برابرش کوچک است.

📕بخشی از انتقام ظالم، ظلمت های اوست.
کتاب کافی شریف از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل است :
اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّهُ ظُلُمَاتُ يَوْمِ الْقِيَامَهِ
از ظلم بپرهيزيد. همان ظلم، تاريکي قيامت هست.

‌⏪ در معنای این فرمایش حضرت اختلاف است که آیا سخت بودن و شدید بودن روز مظلوم بر ظالم مربوط به آخرت است یا دنیا.

◀️ ب. انتقام از ظالم در دنیا و آخرت
برخی نیز قائل اند محدود کردن این حکمت به قیامت هیچ دلیلی ندارد.
بلکه از ادله ی نقلی و تجربی به دست می آید که انسان ظالم در همین دنیا نیز به سختی و گرفتاری دچار خواهد شد.

❌انتقام از ظالم در همین دنیا:
از آيات قرآن مجيد و روايات اسلامى نيز استفاده مى شود كه خدا در همين دنيا ظالمانى بر ظالمان ديگر مسلط مى كند كه از آنها انتقام بگيرند.

⛔️ظالمان شمشیر انتقام خدا از یکدیگر اند. امام باقر علیه السلام فرمودند :
مَا انْتَصَرَ اللهُ مِنْ ظالِمٍ إِلّا بِظالِمٍ
خداوند از ظالمان به وسيله ظالمان انتقام مى گيرد.
وَذلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ : وَكَذَلِکَ نُوَلِّى بَعْضَ الظَّالِمِينَ بَعْضا
واين همان است كه در قرآن فرمود: اينگونه بعضى از ظالمين را بر بعضى مسلط مى كنيم.

⭕️گرفته شدن دین ظالم در دنیا:
ظالم در همان لحظه كه ظلم مى كند بخشى از دين و ايمان خود را از دست مى دهد واين انتقام بزرگى است.
امام صادق علیه السلام فرمودند:
أَمَا إِنَّ الْمَظْلُومَ يَأْخُذُ مِنْ دِينِ الظَّالِمِ أَكْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ مَالِ الْمَظْلُومِ
بدانيد مظلوم از دين ظالم بيش از آنچه ظالم از مال مظلوم مى گيرد خواهد گرفت.

💮اگر از قصاص در دینا و آخرت میترسید، ظلم نکنید. پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود :
مَنْ خَافَ الْقِصَاصَ كَفَّ عَنْ ظُلْمِ النَّاسِ كسى كه از قصاص در دنيا و آخرت بترسد، از ظلم کردن به مردم خوددارى مى كند.
همین که پیامبر قصاص را منحصر به آخرت نکرده یعنی ظلم در همین دنیا نیز قصاص دارد.

📕جزای ظالم زود میرسد.
در كتاب شريف كافى از امام باقر نقل شده است كه فرمود:
إِنَّ أَسْرَعَ الْخَيْرِ ثَوَاباً الْبِرُّ
سريعترين چيزى كه ثوابش به انسان مى رسد نيكوكارى در حق ديگران،
وَإِنَّ أَسْرَعَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْي
وسريع ترين شرى كه كيفرش دامان انسان را مى گيرد ظلم و ستم است.

‌⏪سه گناهی که عقوبتش از دنیا شروع میشود.

📕امام باقر فرمود در كتاب على عليه السلام آمده است:
ثَلاثُ خِصَالٍ لا يَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّى يَرَى وَبَالَهُنَّ
سه عمل است كه صاحب آنها هرگز از دنيا نمى رود تا وبال و آثار سوء آن را ببيند:
الْبَغْيُ وَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَالْيَمِينُ الْكَاذِبَةُ يُبَارِزُ اللَّهَ بِهَا
ظلم و قطع رحم و قسم دروغين كه با اينها با خدا مبارزه مى كند.

💮امام صادق علیه السلام فرمود:
مَا مِنْ ذَنْبٍ أَجْدَرَ أَنْ يُعَجِّلَ اللَّهُ لِصَاحِبِهِ الْعُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا
سزاوارترين گناهانى كه خداوند عقوبتش را در دنيا به زودى به صاحبش مى رساند،
مَعَ مَا يَدَّخِرُ لَهُ فِي الاْخِرَةِ مِنَ الْبَغْيِ وَقَطِيعَةِ الرَّحِمِ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً
به اضافه كيفرهايى كه در آخرت براى او ذخيره كرده، ظلم و قطع رحم است.

❌یکی از انتقام ها، سلب نعمت است.
امير المؤمنين علیه السلام فرمود:
ظُلمُ اليَتامى وَ الاَيامى يُنزِلُ النِّقَمَ وَ يَسلُبُ النِّعَمَ أهلَها
ستم بر يتيمان و بيوه زنان ، كيفر الهى را فرود مى آورد و نعمت را از اهل نعمت مى ستاند.
جزای ظلم قطعی است، مخصوصا وقتی او ناتوان باشد.
روز مظلوم اگر تیره و گر مشئوم است/
روز ظالم به یقین تیره تر از مظلوم است

⛔️مومن‌ظالم نیست، ظلم‌ستیز است.
مومنین لحظه ای با ظالم کنار نخواهند آمد، چون که آنها اهل قرآنند و خوب میدانند که خداوند چقدر از ظالم بیزار است:
《وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ》
《وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ》
《إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ》

⛔️هفتمین خان رستم در قیامت.
پیامبر صلی الله فرمود:
بَینَ الجَنَّهِ وَ العَبدِ سَبعُ عِقابٍ اهوَئُها الَموتُ
میان بهشت و انسان هفت گردنه است که آسان ترین آنها مرگ باشد.
قالَ اَنسٌ: قُلتُ: یا رَسولَ الله فَما اَصعَبُها؟
انس می گوید عرض کردم ای رسول خدا پس سخت ترین آنها چیست؟
قالَ: الوُقُوفُ بَینَ یَدَیِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ اِذا تَعَلَّقَ المَظلُومُونَ بِالّظالِمِینَ
فرمود: ایستادن در پیشگاه پروردگار،
آنگاه که ستمدیدگان گریبان ستمگران را بگیرند.

⁉️چرتکه‌؛ آیا ما ظالم هستیم؟!
در روایات بابی تحت عنوان “عَلاماتُ الظَّالِمِ” بیان شده است.
امیرالمومنین:
لِلظـّالِمِ مـِنَ الرِّجـَالِ ثـَلاَثُ عَلاَمَاتٍ:
مردان ستمگر، سه نشانه دارند:
يَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِيَةِ،
با نافرمانى ، به مافوق خود ستم مى كنند،
وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ
و با قهر و غلبه به زيردستان خويش ، ظلم روا مى دارند.
وَ يُظَاهِرُ الْقَوْمَ الظَّلَمَةَ.
و پشتيبان ستم پيشگانن.
در این روایت بیش از اینکه به فعل ظلم پرداخته شود، به روحیه ظلم پرداخته شده است.

⭕️اینکه انسان روحیه مخالفت با مافوق و آزار زیر دست را داشته باشد و روحیه ی همکاری با ظالمان را داشته باشد، این خود ظلم است و نشانه ی ظلم است زیرا اول باید روحیه باشد بعد تبدیل به عمل شود.

📕برای زور گفتن به زیر دست نیاز به پولداری و … نیست، برخی روحیه ظلم را دارن.
مرحوم کلینی در کافی، باب الکبر حدیثی از پیامبر اکرم ص آورده است.حدیث اول : إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَرَّ فِي بَعْضِ طُرُقِ الْمَدِينَةِ وَ سَوْدَاءُ تَلْقُطُ السِّرْقِينَ
پیامبردر راه میرفتند که یک زن بی دین و سیاه پوست سرگین جمع کن، راه را بر پیامبر بست.
فَقِيلَ لَهَا تَنَحَّيْ عَنْ طَرِيقِ رَسُولِ اللَّهِ
به او گفتند راه را باز کن پیامبر عبور کند. فَقَالَتْ إِنَّ الطَّرِيقَ لَمُعْرَض
آن زن گفت راه باز است هر کاری میخواهید بکن.
فَهَمَّ بِهَا بَعْضُ الْقَوْمِ أَنْ يَتَنَاوَلَهَا
اصحاب آمدند او را تادیب کن
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعُوهَا فَإِنَّهَا جَبَّارَةٌ. پیامبر فرمود: او را رهاکنید او یک شخص جبار است.

‌🔻نکته 1:
ظلم مانند آتش، مُسری است.
حضرت عیسی علیه السلام فرمود :
بحقٍّ أقولُ لکُم : إنَّ الحَریقَ لَیَقَعُ فی البَیتِ الواحِدِ فلا یَزالُ یَنتَقِلُ مِن بَیتٍ إلی بَیتٍ حتّی تَحتَرِقَ بُیوتٌ کثیرَهٌ،
به راستى كه آتش در خانه‌اى روى دهد و پيوسته از خانه‌اى به خانۀ ديگر رود تا آن هنگام كه خانه‌هاى بسيارى به آتش كشيده شود.
إلّا أن یُستَدرَکَ البَیتُ الأوَّلُ فَیُهدَمَ مِن قَواعِدِهِ فلا تَجِدَ فیهِ النارُ مَحَلّاً،
مگر اينكه خانۀ نخست را دريابند و بنيانش بركنند تا آتشى در آن نباشد كه عمل كند و بسوزاند،
وکذلکَ الظَّالِمُ الأوَّلُ لو اُخِذَ علی یَدَیهِ لَم یُوجَدْ مِن بَعدِهِ إمامٌ ظالِمٌ فَیَأتَمُّونَ بهِ ،
همين طور ستم پيشۀ نخست،اگر جلوى ستمش گرفته شود ديگر پس از او زمامدارى ستمگر،يافت نشود كه ستمكاران به او اقتدا كنند و او را پيروى نمايند،
کما لَو لَم تَجِدِ النارُ فی البَیتِ الأوَّلِ خَشَباً وألواحاً لَم تُحرِقْ شیئاً
همان طور كه اگر آتش در خانۀ نخست،چوب و تخته‌اى نمى‌يافت،چيزى را نمى‌سوزاند.

❌ باید جلوی ظلم را از ابتدا گرفت، اگر ظلم تبدیل به عادت شد، به همگان سرایت میکند
پیداست که قدرت قهریه باید با ظالم طوری برخورد کند که دیگران جرات چنین کاری نداشته باشند.

‌🔻نکته ۲:
یکی از عقوبت های ظالم، ضرر زدن به خود است. در روایت داریم:
الظَّالِمُ یَسعی فی مَضَرَّتِهِ ونَفعِ المَظلومِ
طالم تلاش می کند به ضرر رساندن به خود، و به با ظلم به مظلووم نفع میرساند.

💮 امیرالمومنین هلیه السلام:
مَن ظَلَمَکَ فَقَد نَفَعَکَ وأضَرَّ بِنَفسِهِ
کسی که بتو ظلم کرد بتو نفع رساند و خود را متضرر کرد.

💮 حضرت درنامه ۳۱ فرمود:
لا يَكبُرَنَّ علَيكَ ظُلمُ مَن ظَلَمَكَ؛
ستم كسى كه به تو ستم مى كند بر تو گران نيايد ؛
فإنّهُ يَسعى في مَضَرَّتِهِ و نَفعِكَ،
زيرا او به زيان خودش و سود تو مى كوشد ،
و ليسَ جَزاءُ مَن سَرَّكَ أن تَسُوءَهُ
و پاداش كسى كه تو را خوشحال مى كند و سودت مى رساند ، نفرت داشتن از او نيست.

💮ضرر زدن او به خودش واضح است، سود رساندن به تو نیز جهاتی دارد مانند طلبکاری از او در قیامت.
درخطبه ۱۵۱ فرمود:
وَ اقْدَمُوا عَلَى اللَّهِ مَظْلُومِينَ وَ لَا تَقْدَمُوا عَلَيْهِ ظَالِمِينَ
چون به ديدار خدا مى رويد، اگر ستمديده باشيد، بهتر از آنكه ستمكار باشيد.

💮به تعبیر امام باقر علیه السلام :
ما یَأخُذُ المَظلومُ مِن دِینِ الظَّالِمِ أکثَرُ ممّا یَأخُذُ الظَّالِمُ مِن دُنیا المَظلومِ .
آن چیزی که مظلوم از دین ظالم میگیرد، بیش از مالی است که ظالم از مظلوم میگیرد.

‌🔻نکته ۳:
نمونه هایی از مجازات شدن ظالمان در دنیا:

📕 داستان فرعون و عذاب دنیوی او:
در قرآن کریم، سرنوشت فرعون و ظلم‌های او به‌تفصیل بیان شده است. او نه‌تنها در آخرت عذاب شدید دارد، بلکه در همین دنیا نیز به عذاب الهی دچار شد:
《فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِی الْیَمِّ فَانظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَهُ الظَّالِمِینَ؛ قصص – ۴۰》
پس او و لشکریانش را گرفتیم و همه را در دریا افکندیم. پس بنگر که عاقبت ظالمان چگونه بود.

❌ فرعون با وجود قدرت ظاهری، درهمین دنیا غرق شدوتمام سلطنتش نابود گردید.

⭕️عذاب قوم لوط و نابودی شهرهایشان
قوم لوط به‌دلیل کارهای زشت و ستمگری‌هایشان، در همین دنیا به عذاب الهی دچار شدند:
《 فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا جَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهَا حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ؛ هود – ۸۲》
پس شهرهای آنان را زیر و رو کردیم و بر آنان سنگ‌هایی از گلِ سخت باراندیم.

❌ این آیه نشان می‌دهد که عذاب الهی در دنیا نیز گریبان‌گیر ظالمان می‌شود.

⭕️سرنوشت قارون و غرق شدن در زمین :
قارون که از ثروتمندان بنی‌اسرائیل بود، به‌دلیل تکبر و ستمگری، در همین دنیا عذاب شد:
《 فَخَسَفْنَا بِهِ وَبِدَارِهِ الْأَرْضَ؛ قصص – ۴۱》
پس او و خانه‌اش را در زمین فرو بردیم.

⭕️نابودی “اصحاب فیل”
داستان ابرهه و لشکر فیل‌سوار
ابرهه حاکم یمن به‌دلیل تکبر و ظلم، قصد تخریب کعبه را کرد و با لشکری مجهز به فیل‌ها به مکه حمله کرد. اما خداوند در همین دنیا او را نابود کرد:
《أَلَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحَابِ الْفِیلِ أَلَمْ یَجْعَلْ کَیْدَهُمْ فِی تَضْلِیلٍۖ وَأَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْرًا أَبَابِیلَۖ تَرْمِیهِم بِحِجَارَهٍ مِّن سِجِّیلٍ》
آیا ندیدی پروردگارت با اصحاب فیل چه کرد؟ نقشه‌شان را باطل ساخت و بر سرشان پرندگانی گروه‌گروه فرستاد که با سنگ‌هایی از گل بر آنان می‌کوبیدند و آنان را مانند کاه جویده‌شده قرار داد.

❌عذاب دنیوی: لشکر ابرهه در لحظه‌ای توسط پرندگانِ حامل سنگ‌های ریز نابود شدند!

⭕️مرگ سریع “نمرود”
(پادشاه ظالم زمان حضرت ابراهیم ع)
– نمرود ادعای خدایی کرد و حضرت ابراهیم (ع) را به آتش انداخت، اما خداوند آتش را بر او سرد کرد.
در روایات آمده است:
أَنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ سَلَّطَ عَلَى نُمْرُودَ بَعُوضَةً
ابن عباس گويد: خداوند پشه‌اى را بر نمرود مسلط‍‌ نمود.
فَعَضَّتْ شَفَتَهُ
آن پشه نخست لب‌هاى نمرود را گزيد
فَأَهْوَى إِلَيْهَا لِيَأْخُذَهَا فَطَارَتْ فِي مَنْخِرِهِ
فَذَهَبَ لِيَسْتَخْرِجَهَا فَطَارَتْ فِي دِمَاغِهِ
و پس آنگاه از سوراخ بينى‌اش به مغز راه يافت
فَعَذَّبَهُ اَللَّهُ بِهَا أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ أَهْلَكَهُ .
و او را چهل شبانه‌روز گرفتار نمود و سرانجام به هلاكت رساند.

اللهم اشغل الظالمین بالظالمین
واجعلنا حُماهَ الدین