💠وقال (عليه السلام): الْغِنَى الاَْكْبَرُ، الْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ
برترين بى نيازى، يأس و چشم پوشى است از آنچه در دست مردم است.

⛔️ نیازمندی آری، چشم بستن خیر.
انسان موجودی اجتماعی و مدنیٌ بالطبع است و حتما در امورات زندگی به دیگران محتاج است.
این احتیاج و نیاز به مردم ایرادی ندارد و لازمه زندگی اجتماعی است.

💮 مومن به مومنین نیازمند است.
نه تنها انسان به مطلق انسانها نیازمند است بلکه از جهت دیگر به طور خاص به مومنین نیازمند هستند و مومنین باید همکاری و همیاری با یکدیگر داشته باشند

📕شخص در محضر امام سجاد عرض کرد:
وَ قَالَ بِحَضْرَتِهِ رَجُلٌ اَللَّهُمَّ أَغْنِنِي عَنْ خَلْقِكَ
به كسى كه در حضور آن حضرت عرض كرد: خدايا! مرا از بندگانت بى نياز گردان . فَقَالَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لَيْسَ هَكَذَا إِنَّمَا اَلنَّاسُ بِالنَّاسِ
فرمود : اين طور نگو؛ زيرا مردم به هم نيازمندند؛
وَ لَكِنْ قُلِ اَللَّهُمَّ أَغْنِنِي عَنْ شِرَارِ خَلْقِكَ
بلكه بگو : خدايا! مرا از خلق شرور بى نياز گردان .

⏪شبیه همین روایت را از امام کاظم نیز داریم، البته با یک اضافه ی مهم.
كَانَ رَجُلٌ جَالِساً عِنْدَ أَبِي _امام صادق_ فَقَالَ اَللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ جَمِيعِ خَلْقِكَ-
شخصی نزد امام صادق نشسته بود گفت
خدايا! مرا از بندگانت بى نياز گردان .
فَقَالَ لَهُ أَبِي لاَ تَقُلْ هَكَذَا وَ لَكِنْ قُلِ اَللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ شِرَارِ خَلْقِكَ
فرمود اینطور نگو، بلكه بگو : خدايا! مرا از خلق شرور بى نياز گردان .
فَإِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لاَ يَسْتَغْنِي عَنْ أَخِيهِ اَلْمُؤْمِنِ
چون مومن از برادر مومن خود بی نیاز نیست
در حدیث دوم به طور خاص حضرت دست روی بحث احتیاج مومن به مومنین گذاشته است.

💠الْغِنَى الاَْكْبَرُ، الْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ
در این حکمت حضرت در صدد بیان این نیست که مردم‌به هم احتیاج نداشته باشند.
بلکه در صدد بیان این است که مردم چشم به مال و مقام دیگران نداشته باشند.

❌ چشم دوختن به دارایی دیگران، انسان را حقیر میکند.
اين يك واقعيت است كه هركسی چشم داشتى به اموال و امكانات و مقامات ديگران داشته باشد به همان نسبت كوچك و موهن مى شود؛
خواه دست نياز به سوى آنها دراز كند و خواه دست دراز نکند ولی اين حالت را به سوى ديگرى نشان دهد.
تا انسان به اموال و امكانات ديگران بى اعتنا نباشد حقيقت غنا و بى نيازى را درك نمى كند.

⭕️پول و دارایی ملاک غنا یا احتیاج نیست.
«غنَى» تنها داشتن ثروت نيست. بسيارند ثروتمندانى كه درواقع فقيرند، زيرا چنان بخيل هستند كه نه ديگران از ثروتشان استفاده مى كنند و نه حتى خودشان، و چنان حريص هستند كه به آنچه دارند قانع نيستند و چشم به اموال و ثروتهاى ديگران دوخته اند. اينگونه افراد در عين غناى ظاهرى، در باطن، فقير وبيچاره اند.

⭕️در مقابل، كسانى هستند كه زندگى ساده و زاهدانه اى دارند و به حسب ظاهر دستشان از مال دنيا كوتاه است؛ اما همان را كه دارند با ديگران تقسيم مى كنند وهرگز چشم به اموال و ثروت ديگران نمى دوزند. اينها گرچه در چشم ظاهربينان فقيرند؛ اما ازنظر اولياء الله برترين اغنيا محسوب مى شوند.
امام باقر علیه السلام فرمود:
خَيْرُ اَلْمَالِ اَلثِّقَةُ بِاللَّهِ وَ اَلْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاس
گاهی ما مال و ثروت را فقط پول میدانیم در حالی که از منظر امام باقر ” دل نبستن و چشم نبستن به مال دیگران” خود مال و ثروت است.

‌⭕️پول و دارایی ملاک غنا یا احتیاج نیست.
«غنَى» تنها داشتن ثروت نيست. بسيارند ثروتمندانى كه درواقع فقيرند، زيرا چنان بخيل هستند كه نه ديگران از ثروتشان استفاده مى كنند و نه حتى خودشان، و چنان حريص هستند كه به آنچه دارند قانع نيستند و چشم به اموال و ثروتهاى ديگران دوخته اند. اينگونه افراد در عين غناى ظاهرى، در باطن، فقير وبيچاره اند.

⭕️در مقابل، كسانى هستند كه زندگى ساده و زاهدانه اى دارند و به حسب ظاهر دستشان از مال دنيا كوتاه است؛ اما همان را كه دارند با ديگران تقسيم مى كنند وهرگز چشم به اموال و ثروت ديگران نمى دوزند. اينها گرچه در چشم ظاهربينان فقيرند؛ اما ازنظر اولياء الله برترين اغنيا محسوب مى شوند.
امام باقر علیه السلام فرمود:
خَيْرُ اَلْمَالِ اَلثِّقَةُ بِاللَّهِ وَ اَلْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاس
گاهی ما مال و ثروت را فقط پول میدانیم در حالی که از منظر امام باقر ” دل نبستن و چشم نبستن به مال دیگران” خود مال و ثروت است.

❌چشم از مال دیگران بردار.
قرآن کریم پيامبر را مخاطب ساخته چنين مى گويد:
《 وَلاَ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْکَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَيْرٌ وَأَبْقَى؛ طه – ۱۳۱ 》
و هرگز چشمان خود را به نعمتهاى مادّى، كه به گروههايى از آنان داده ايم، ميفكن! اينها شكوفه هاى زندگى دنياست؛ تا آنان را در آن آزمایش کنیم؛ و روزىِ پروردگارت بهتر و پايدارتر است!

💮 اگر رسول مکرم جایگاهی والاتر از این مطالب دارد ولی تذکر خداوند به پیامبر برای نشان دادن اهمیت مساله به ماست. یعنی شما نیز برای رسیدن به جایگاه بالا باید چشم از زرق و برق دنیا بردارید و نگاه خودتان را خرج دلبستگی های اینچنینی نکنید.

❌یاس خوب یاس بد:
بالاترین گناه، یاس از خداست.
امام علی(ع) به شخصی که ترس از انبوه گناهانش او را به مرز ناامیدی رسانده بود، فرمود:
«یا هذا! یأسُکَ مِن رَحمَةِ اللّه أعظم مِن ذُنُوبِک»
گناه نومیدى تو از رحمت خداوند، بزرگ‌تر از دیگر گناهان تو است.
بالاترین غنا، یاس از مردم است.

💮 رسیدن به روحیه بی نیازی، رزق الهی است. حضرت درغرر الحکم فرمود:
نالَ الْغِنى مَنْ رَزَقَ الْيَأْسَ عَمّا فِي أيْدِي النَّاسَ
كسى كه خداوند به او بى اعتنايى نسبت به آنچه در دست مردم است عطا فرموده، به حقيقت به غنا رسيده است.
اینگونه نیست که انسان به تنهایی و بدون مدد الهی بتواند به این ظرفیت برسد که از غیر خدا نا امید باشد.
این لطف الهی است که باید روزی انسان شود
الْغِنَى الاَْكْبَرُ، الْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ

‌⏪ آثار دل بستن به داشته های مردم در روایات.
همه خیر اینجاست، جای دیگر نرویم‌

📕شیخ صدوق در من لایحضره الفقیه وصیتی از امیرالمومنین خطاب به محمد حنفیه نقل میکند که حضرت در پایان این وصیت فرمود:
وَ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَجْمَعَ خَيْرَ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ فَاقْطَعْ طَمَعَكَ مِمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاسِ
به قسمت الهى قانع باش تا زندگى ات پاك باشد. پس اگر خواستى عزّت دنيا را گرد آورى ، طمع خود را از آنچه در دست مردم است، ببُر .

📕 بی نیازی از مردم، انسان را مستجاب الدعوه میکند.
امام صادق عليه السلام مى خوانيم:
إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ لا يَسْأَلَ رَبَّهُ شَيْئاً
هرگاه كسى از شما اراده مى كند كه چيزى از خدا نخواهد ،
إِلاَّ أَعْطَاهُ فَلْيَيْأَسْ مِنَ النَّاسِ
مگر اينكه به او بدهد؛ از آنچه در دست همه مردم است،
كُلِّهِمْ وَلا يَكُونُ لَهُ رَجَاءٌ إِلاَّ عِنْدَاللَّهِ
چشم پوشى كند و اميدش تنها به خدا باشد.
فَإِذَا عَلِمَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ شَيْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ
هرگاه خداوند چنين حالتى را در قلب او ببيند هرچه از خدا بخواهد به او مى دهد.

📕امام سجاد علیه السلام فرمود :
رَأَيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِي قَطْعِ الطَّمَعِ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ
تمام نيكى ها را در طمع نورزيدن به آنچه در دست مردم است ديدم.
و َمَنْ لَمْ يَرْجُ النَّاسَ فِي شَيْءٍ وَرَدَّ أَمْرَهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ
وكسى كه قطع اميد از مردم كند و كار خود را در جميع امور به خداى متعال واگذارد
اسْتَجَابَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ فِي كُلِّ شَيْءٍ
خدا خواسته او را در همه چيز برمى آورد.

📕 بی نیازی نسبت به مردم، محبوبیت می آورد. مرحوم‌ صدوق در خصال از پیامبر حدیث نقل میکند:
قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِيِّ صَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ عَلِّمْنِي شَيْئاً إِذَا أَنَا فَعَلْتُهُ أَحَبَّنِيَ اَللَّهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ
مردى به پيغمبر عرضكرد يا رسول اللّٰه چيزى به من بياموز كه چون به آن عمل كردم .خدا از آسمان مرا دوست دارد
وَ أَحَبَّنِيَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْأَرْضِ
و مردم در زمين.
فَقَالَ لَهُ اِرْغَبْ فِيمَا عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبَّكَ اَللَّهُ وَ اِزْهَدْ فِيمَا عِنْدَ اَلنَّاسِ يُحِبَّكَ اَلنَّاسُ .
فرمود آنچه نزد خدا است بطلب تا خدا تو را دوست دارد ،
وَ اِزْهَدْ فِيمَا عِنْدَ اَلنَّاسِ يُحِبَّكَ اَلنَّاسُ .
و از آنچه در دست مردم است كناره گیری كن تا مردم تو را دوست داشته باشند.

📕رسیدن به اخلاص ممکن نیست مگر با یاس از مردم.
حضرت درغرر الحکم فرمود :
أَصْلُ / أَوَّلُ اَلْإِخْلاَصِ اَلْيَأْسُ عَمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاسِ
اخلاص یعنی ندیدن دیگران و دل نبستن به دیگران. ولی اگر انسان دل به دیگران بست اخلاصش از بین میرود.

📕 نا امیدیِ عزت آفرین است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
اليَأسُ مِمّا في أيدي النّاسِ عِزٌّ لِلمُؤمنِ في دِينِهِ
قطع اميد كردن از آنچه مردم دارند، مايه عزّت دينى مؤمن است.

📕 آفات فراوان چشم دوختن به مال مردم: امام کاظم علیه السلام فرمود:
يَا هِشَامُ لَوْ رَأَيْتَ مَسِيرَ اَلْأَجَلِ لَأَلْهَاكَ عَنِ اَلْأَمَلِ
ای هشام اگر حركت اجل و مرگ را ببینی ديگر در انديشه آرزو نخواهى بود.
يَا هِشَامُ إِيَّاكَ وَ اَلطَّمَعَ وَ عَلَيْكَ بِالْيَأْسِ مِمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاسِ
هشام از طمع بپرهيز و از آنچه مردم دارند مايوس باش .
وَ أَمِتِ اَلطَّمَعَ مِنَ اَلْمَخْلُوقِينَ
و طمع در مخلوق داشتن را در خود بكش.
فَإِنَّ اَلطَّمَعَ مِفْتَاحٌ لِلذُّلِّ وَ اِخْتِلاَسُ اَلْعَقْلِ
زيرا طمع موجب خوارى و نابودى عقل و از بين رفتن جوانمردى است و شخصيت انسان را لكه‌دار ميكند و علم و دانش را می دزدد.

‌⏪استغناء در پول نیست.
مردم دنبال غنا و بی نیازی هستند و این بی نیازی را در پولداری می بینند.
در حالی که رسیدن به استغناء و بی نیازی به امور دیگری وابسته است:

↙️به تدبیر و آینده نگری نیز بستگی دارد
حضرت درغرر الحکم فرمود:
لاَ غِنَى مَعَ سُوءِ تَدْبِيرٍ .
در سوءدتدبیر غنایی وجود ندارد.
تدبیر یعنی دیدن‌ پشت قضیه، دیدن آینده امور.
کسی که برنامه ریزی نکرده باشد برای آینده و ناگهان با اتفاقات غیر مترقبه روبرو میشود، به غنی و بی نیازی نمیرسد. و همیشه ورشکسته و گرفتار است.

↙️ دومین امور وابسته به استغناء بکار بردن عقل است.در حکمت‌ ۳۸ فرمود:
لاِبْنِهِ اَلْحَسَنِ : يَا بُنَيَّ اِحْفَظْ عَنِّي أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً لاَ يَضُرُّكَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ:
به فرزند خود امام حسن (ع) فرمود: اى فرزندم، از من چهار چيز را به خاطر بسپار كه چون كارهايت را به آنها به انجام رسانى، هرگز زيانى به تو نرسد:
إِنَّ أَغْنَى اَلْغِنَى اَلْعَقْلُ
برترين بى نيازيها عقل است
انسان بی فکر، هرچه هم دنبال روسا بدود، هر چه هم پول در بیاورد همه را از بین خواهد برد.
ولی انسان عاقل، پول هم نداشته باشد، به پول میرسد.

↙️ سومین امور قناعت و مدیریت مالی:
امیرالمومنین علیه السلام فرمود:
اَلدُّنْيَا تُطْلَبُ لِثَلاَثَةِ أَشْيَاءَ
دنیا و اموال آن، برای سه هدف دنبال می شود:
لِلْغِنَى وَ اَلْعِزِّ وَ اَلرَّاحَةِ
بی نیازی، عزّت و آسایش.
فَمَنْ زَهِدَ فِيهَا عَزَّ
هر که زاهد باشد؛ عزیز و با شخصیّت است،
وَ مَنْ قَنِعَ اِسْتَغْنَى
هر که قانع باشد؛ بی نیاز و غنی گردد،
وَ مَنْ قَلَّ سَعْيُهُ اِسْتَرَاحَ
هر که کمتر خود را در تلاش و زحمت قرار دهد؛ همیشه آسوده است.

↙️ چهارمین امور، دست کشیدن از آرزوها و زندگی واقع بینانه است
در حکمت ۳۴ فرمود:
أَشْرَفُ الْغِنَى، تَرْكُ الْمُنَى.
برترين توانگرى ترك آرزوهاست.

‌🔻نکته 1:
حتی اگر هنوز به غنا نرسیده ایم، ادای بی نیازها را در بیاوریم.

💮 در یک اصل کلی حضرت میفرماید :
إنْ لَم تَكُن حَليما فَتَحَلَّمْ ؛
اگر انسان به مرتبه ی غنا و بی نیازی نرسیده است باید تلاش کند حداقل اظهار بی نیازی بکند.

💮 اظهار بی نیازی خود شکر است.
در غرر الحکم فرمود:
إظهارُ الغِنى مِن الشُّكرِ ، إظهارُ التَّباؤسِ يَجلِبُ الفَقرَ
اظهار توانگرى گونه اى شكر است. فقير نشان دادن، فقر مى آورد.

💮 در این بخش حضرت میفرماید خود این اظهار کردن، خود این بی رغبتی نشان دادن یک مرتبه از شکر گزاری است،
زیرا خداوند این حالت را در انسان دوست دارد. و از طرف دیگر اظهار نداری و یاس و نا امیدی خودش از اسباب جلب فقر است.

🔻نکته۲:
راهکار ایجاد یاس از مردم، انس با سیره انبیا، ائمه و بزرگان است.
امام باقر سلام الله علیه فرمود:
إِيَّاكَ أَنْ تُطْمِحَ بَصَرَكَ إِلَى مَنْ فَوْقَكَ
مبادا در امور مادی به بالادست خود چشم بدوزى
فَكَفَى بِمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِيِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ «فَلاٰ تُعْجِبْكَ أَمْوٰالُهُمْ وَ لاٰ أَوْلاٰدُهُمْ »
كه آنچه خداوند در اين باره به پيامبرش فرموده برای دست برداشتن تو كافى است.
وَ قَالَ: «وَ لاٰ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلىٰ مٰا مَتَّعْنٰا بِهِ أَزْوٰاجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ اَلْحَيٰاةِ اَلدُّنْيٰا »
مبادا از مال‌ها و فرزندانشان به شگفتى بیافتى..
فَإِنْ دَخَلَكَ مِنْ ذَلِكَ شَيْءٌ
و اگر در اين باره شك و ترديدى يافتيد
فَاذْكُرْ عَيْشَ رَسُولِ اَللَّهِ صَ فَإِنَّمَا كَانَ قُوتُهُ اَلشَّعِيرَ وَ حَلْوَاهُ اَلتَّمْرَ وَ وَقُودُهُ اَلسَّعَفَ إِذَا وَجَدَهُ
زندگى رسول خدا را به ياد آور كه خوراكش نان جوي و حلوايش خرما و سوختش شاخه درخت خرما بود.

💮 هر چه بتوانیم حالات بزرگان دین در مورد مناعت طبع و بی توجهی به دنیا و دست دراز نکردن پیش دیگران در اوج سختی های مالی، بخوانیم و بدانیم؛ راحت تر می توانیم این مسیر را طی کنیم

🔻نکته ۳:
گاهی با خدا اینگونه مناجات کنیم
در یکی از زیارتهای امام حسین آمده است که از خدا اینگونه درخواست کنیم:
اَللَّهُمَّ إِنَّ اَلْغَنِيَّ مَنِ اِسْتَغْنَى بِكَ وَ اِفْتَقَرَ إِلَيْكَ، وَ اَلْفَقِيرَ مَنِ اِسْتَغْنَى بِخَلْقِكَ عَنْكَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ،

اللهم اغننا بحلالک عن حرامک