ممنون از صبر و شکیبایی شما...

حکمت سیصد و هفتاد و نهم

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۴/۵/۶  . ۳صفر

💢 حکمت۳۷۹ 💢

استاد محمد کاظمی‌نیا
حکمت سیصد و هفتاد و نهم
0.5 0.75 عادی 1.25 1.5 1.75 2
43:28 00:00
با کلیک روی عناوین زیر،
|

وَ قَالَ (عليه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، الرِّزْقُ رِزْقَانِ: رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ، فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ؛ فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِكَ عَلَى هَمِّ يَوْمِكَ، كَفَاكَ كُلُّ يَوْمٍ عَلَى مَا فِيهِ؛ فَإِنْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُؤْتِيكَ فِي كُلِّ غَدٍ جَدِيدٍ مَا قَسَمَ لَكَ، وَ إِنْ لَمْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِيمَا لَيْسَ لَكَ؛ وَ لَنْ يَسْبِقَكَ إِلَى رِزْقِكَ طَالِبٌ، وَ لَنْ يَغْلِبَكَ عَلَيْهِ غَالِبٌ، وَ لَنْ يُبْطِئَ عَنْكَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَكَ.
قال الرضي: و قد مضى هذا الكلام فيما تقدم من هذا الباب إلا أنه هاهنا أوضح و أشرح، فلذلك كررناه على القاعدة المقررة في أول الكتاب.

و امام (ع) فرمود: روزى بر دو گونه است: يكى آنكه تو در طلبش هستى و يكى آنكه او در طلب توست و اگر تو به سوى او نروى او به سوى تو خواهد آمد. پس، اندوه سال خود را بر اندوه روز خود بار مكن كه هر روز، هر چه تو را روزى مقرر كرده اند، كفايت كند. اگر آن سال از عمر تو باشد، خداى تعالى در هر روز كه مى آيد، آنچه قسمت تو ساخته به تو عطا خواهد كرد. و اگر آن سال از عمر تو نباشد پس چرا بايد اندوه چيزى را بخورى كه از آن تو نيست.
در آنچه روزى توست هيچ خواهنده اى بر تو پيشى نگيرد و هيچ غلبه كننده اى بر تو غالب نشود و آنچه براى تو مقدر شده، در رسيدن به تو، درنگ نكند.
(سید رضى گويد: اين سخن پيش از اين در اين باب آمده است، ولى در اينجا واضحتر و مشروح تر بيان شده. از آن رو آن را دوباره آورديم، آنسان، كه در آغاز كتاب مقرر داشته بوديم.)

💠وَ قَالَ (عليه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، الرِّزْقُ رِزْقَانِ
اى فرزند آدم! روزى دو گونه است:

💠رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ
يكى آن روزى كه تو به دنبالش مى روى و ديگرى آن روزى كه به دنبال تو مى آيد،

💠فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ
و اگر به دنبالش نروى باز هم به سراغ تو خواهد آمد.

♻️حضرت در این حکمت در مورد انواع رزق صحبت میکنند؛
به همگان اطمینان خاطر میدهند که روزی مقدر است و  نباید غصه رزق و روزی را بخورند.

♻️حقیقت رزق آن چیزی است که انسان استفاده میکند، ولی آنچه را که انبار میکند روزی او نیست.
رزق مقدر است، ولی مشروط و غیر مشروط دارد.

♻️به يقين همه روزى ها مقدر است؛
 ولى بعضى مشروط است به تلاش و كوشش و سعى و كار، كه اگر اين شرط حاصل نشود فراهم نخواهد شد. مانند روزى هايى كه از طريق كشاورزى و دامدارى و صنايع و تجارت و امثال آن حاصل مى شود. یا برخی رزق ها که به شرط خیانت نکردن ظالمان به انسان میرسد.

♻️قسم دوم روزى هايى است كه مشروط به اين شرط نيست بلكه ناخواسته به سراغ انسان مى آيد. مانند ارث غير منتظره اى كه به انسان مى رسد و يا سود كلانى كه بدون تلاش و كوشش از طريق ترقى قيمت ها و يا هداياى غير منتظره عايد انسان مى گردد. به تعبیر قرآن کریم:
《 وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ؛ طلاق – ۳》
واز جايى كه گمان نمى‌برد به او روزى مى‌رساند.
 
♻️ از آنجایی که ما نمیدانیم برای مارزق مشروط نوشته یا غیر مشروط؛ وظیفه ی حرکت و کار و کسب رزق را داریم ولی باید بدانیم همه ی رزق به دویدن نیست. چه بسا دویدنی که در آن رزقی نوشته نشده باشد؛ و چه بسا حرص نزدنی که در آن روزی نوشته باشند.

💠فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِكَ عَلَى هَمِّ يَوْمِكَ، كَفَاكَ كُلُّ يَوْمٍ عَلَى مَا فِيهِ
بنابراين غم و اندوه تمام سال را بر همّ و غمّ امروزت اضافه مكن زیرا غم هر روز براى آن روز كافى است؛

👈”هَمّ” دو معنا دارد؛
۱.غصه
۲. همت و اهتمام

❎ نه مجاز است در یک روز، غصه ی روزی یک سال را بخوریم. بنشینیم و فکر کنیم که اگر تا آخر سال مریض شدیم چه کنیم، اگر مسافرت خواستیم برویم چه کنیم، اگر مهمان آمد چه کنیم و…

❎ ونه مجاز است در یک روز، به اندازه ی تامین مخارج یک سال جان بکنیم، همه وقتمان را صرف به دست آوردن پول کنیم و بخواهیم در یک روز بار یک سال را ببندیم.

❇️ آینده نگری آری،اما حرص هرگز
اگر چه انسان باید آینده نگر باشد ولی حضرت انسان های حریص را به بی اعتنایی نسبت به آینده توصیه کرده، میفرماید شما امروز را دریابید و به اندازه نیاز امروز کار کنید و جمع کنید، بنا نیست در هر روز به اندازه ی یک سال پول در بیاورید. هر روز، خرج خودش را دارد و کار متناسب‌با خودش را میخواهد.
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
لَا يَحْمِلَنَّكُمُ اسْتِبْطَاءُ أَمْرٍ عَلَى اسْتِعْجَالِهِ، فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَا يُعَجِّلُ بِعَجَلَةِ أَحَدٍ
تاخیر در کاری، شما را به شتابزدگی در آن وادار نکند؛ چرا که خداوند عزوجل به عجلهٔ کسی شتاب نمیکند.

✅️ روزی ما مقدر است، کم و زیاد شدن آن با عجله ی ما و جان کندن ما جبران نمیشود. باید وظیفه را انجام دهیم ولی از زیاده روی و حرص بپرهیزیم.

⏪ هنر آن است در حال زندگی کنیم.

◀️الف. برخی افراد هستند که در گذشته گیر افتاده اند. همه فکر و ذکرشان این است که:
اگر آن خانه ای که داشتم را نفروخته بودم، اگر آن زمین را که داشتم شراکت نمیکردم، اگر آن سال به جای رشته ی فلان، رشته ی دیگری انتخاب کرده بودم و….
اینها فقط غم و غصه ی گذشته را میخورند و از زندگی لذتی نمیبرند و استفاده ای نمیکنند.
امیر المومنین در غرر الحکم فرمود:
لا تُشْعِرْ قَلْبَکَ الْهَمَّ عَلی ما فاتَ، فَیَشْغَلَکَ عَنِ الْإسْتِعْدادِ عَمّا هُوَ آتٍ.
دلت را از غم گذشته پر نکن، زیرا تو را از آمادگی برای آینده بازمی دارد.

◀️ ب. برخی افراد نیز هستند که در آینده غوطه ور اند. همه ی دغدغه آنها این است که:
کدام منطقه در آینده گران تر میشود، این جنس را بخرم سال بعد مشتری دارد یا نه، دنبال استفاده از رانت هستند که ببینند کدام منطقه های شهری در آینده از طرح خارج میشوند و قیمتشان بالا میرود و…
انها فقط غم آینده را دارند و از زندگی لذتی نمیبرند و استفاده ای نمیکنند.
به تعبیر حضرت:
فَلا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِکَ عَلَی هَمِّ یَوْمِکَ

◀️ ج. برخی افراد در حال زندگی میکنند.
بُرد با کسانی است که از غم و غصه ی گذشته عبور کرده اند، یک نگاه کلی به آینده دارند ولی از حال غافل نشده اند.
به جای اینکه صبر کنند بعدا سرمایه دار شوند تا زندگی شیرینی داشته باشند، هم اینک از داشته هایشان لذت میبرند.
کَفَاکَ کُلَّ یَوْمٍ مَا فِیه
به جای اینکه در دورانی که خودشان بچه دارند آنقدر سرگرم کار باشند که بزرگ شدن بچه ها را نفهمند و بعد بخواهند با نوه ها خوش بگذرانند، هم اینک با بچه های خودشان زندگی شیرین را تجربه کنند..

💠فَإِنْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُؤْتِيكَ فِي كُلِّ غَدٍ جَدِيدٍ مَا قَسَمَ لَكَ
اگر در تمام سال زنده بمانى و جزء عمر تو باشد خداوند هر روز آنچه از روزى براى تو معين كرده است به تو مى دهد،

💠وَ إِنْ لَمْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِيمَا لَيْسَ لَكَ
و اگر تمام آن سال جزء عمر تو نباشد چرا غم و اندوه چيزى را بخورى كه مربوط به تو نيست؟

❇️بسيارند كسانى كه براى به دست آوردن درآمدهاى هنگفت دست و پا مى زنند در حالى كه تنها بخش كوچكى را از آن مصرف كرده و بقيه را براى وارثان خود مى گذارند و در واقع تلاشگران خسته و بى مزد اند.
 
📚ابن میثم بحرانی میفرماید کلام امام قیاس منطقی است:
مقدمه اول: سالی که تو غم آن را می‌خوری یا از سالهای عمر تو هست و یا نیست.
مقدمه دوم: هر کدام از این دو فرض باشد، سزاوار غم خوردن نیست.
زیرا :
+ یا در کل آن سال زنده ای، پس خداوند در هر روزی ناگزیر روزی آن روز را می‌رساند، پس نباید غم روزی را خورد.
+ یا در کل آن سال زنده نیستی، پس عاقلانه نیست که انسان غصه چیزی را بخورد که در آن زنده نیست.

👈 نتیجه: غم روزی را خوردن اشتباه است.
وقتی روزی تو نیست، برایش جوش نزن.

📚مرحوم شیخ مفید در کتاب ارشاد  نقل می کند:
شخصی به نام محمد از دوستداران امام هادی میگوید:
إِنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَتَبَ إِلَيْهِ يَا مُحَمَّدُ أَجْمِعْ أَمْرَكَ وَ خُذْ حِذْرَكَ
امام هادی به من نامه نوشت که کارهایت را سر و سامان بده و مراقبت را بیشتر کن.
قَالَ فَأَنَا فِي جَمْعِ أَمْرِي لَسْتُ أَدْرِي مَا اَلْمُرَادُ بِمَا كَتَبَ بِهِ إِلَيَّ
من نیز مشغول سر و سامان دادن به کارهایم شدم و حساب و کتاب هایم را صاف کردم در حالی که نمیدانستم مقصود امام چیست.
 حَتَّی‌ وَرَدَ عَلَيَّ رَسُولٌ حَمَلَنِي مِنْ مِصْرَ مُصَفَّداً بِالْحَدِيدِ وَ ضَرَبَ عَلَی‌ كُلِّ مَا أَمْلِكُ فَمَكَثْتُ فِي اَلسِّجْنِ ثَمَانِيَ سِنِينَ
ناگهان از طرف حکومت ریختند در خانه ی من و مرا دستگیر کردند و تمام دارایی ام را نیز توقیف کردند و مرا به زندان بردند. زندانی که هشت سال طول کشید.
 ثُمَّ وَرَدَ عَلَيَّ كِتَابٌ مِنْهُ وَ أَنَا فِي اَلسِّجْنِ يَا مُحَمَّدَ بْنَ اَلْفَرَجِ لاَ تَنْزِلْ فِي نَاحِيَةِ اَلْجَانِبِ اَلْغَرْبِيِّ فَقَرَأْتُ اَلْكِتَابَ
سپس نامه يي از حضرت در زندان بمن رسيد كه: اي محمد در سمت بغداد منزل مكن. نامه را خواندم،
وَ قُلْتُ فِي نَفْسِي يَكْتُبُ أَبُو اَلْحَسَنِ إِلَيَّ بِهَذَا وَ أَنَا فِي اَلسِّجْنِ إِنَّ هَذَا لَعَجَبٌ
و گفتم: من در زندانم و او بمن چنين مينويسد؟ اين موضوع شگفت آور است.
فَمَا مَكَثْتُ إِلاَّ أَيَّاماً يَسِيرَةً حَتَّی‌ حُلَّتْ قُيُودِي وَ خُلِّيَ سَبِيلِي
(چيزي نگذشت كه مرا آزاد كردند)
فَكَتَبْتُ إِلَيْهِ بَعْدَ خُرُوجِي أَسْأَلُهُ أَنْ يَسْأَلَ اَللَّهَ أَنْ يَرُدَّ عَلَيَّ ضِيَاعِي
راوی میگوید بعد از آزادی به حضرت نامه نوشتم که دعا کنند اموالم نیز آزاد و رفع توقیف شوند.
فَكَتَبَ إِلَيَّ سَوْفَ تُرَدُّ  عَلَيْكَ وَ مَا يَضُرُّكَ أَلاَّ تُرَدَّ  عَلَيْكَ
حضرت در پاسخ نوشت به زودي به تو بر ميگردانند و اگر هم به تو باز نگردد، زياني به تو نمیرسد.
 اتفاقا همینگونه هم شد، بعد از مدت کوتاهی حکومت نامه ای به او نوشت که همه اموالت آزاد هستند ولی؛
فَلَمْ يَصِلِ اَلْكِتَابُ حَتَّی‌ مَاتَ
  قبل از آنکه نامه آزادی اموال به او برسد او از دنیا رفت.

💠وَ لَنْ يَسْبِقَكَ إِلَى رِزْقِكَ طَالِبٌ
بدان هيچ كسی پيش از تو نمى تواند روزى تو را دريافت كند ،

💠وَ لَنْ يَغْلِبَكَ عَلَيْهِ غَالِبٌ
و يا آن را از دست تو بيرون ببرد ،

💠 وَ لَنْ يُبْطِئَ عَنْكَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَكَ
و آنچه براى تو مقدر شده است بدون تأخير به تو مى رسد.

♻️وقتی روزی مقدر  است یعنی خداوند اراده کرده سهم هر کسی چقدر باشد، در مقابل اراده ی الهی نیز هیچ کسی نمیتواند اراده ای داشته باشد، لذا نگران نباشید از رزقتان.
بهترین چاره جویی در مورد رزق، ترک چاره جویی است.

📚ابن ابی الحدید میگوید:
أَنَّ جَمَاعَةً دَخَلُوا عَلَى الْجُنَيْدِ، فَاسْتَأْذَنُوهُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ
گروهی نزد جنید بغدادی رفتند و از او اجازه خواستند دنبال روزی بروند،
فَقَالَ: إِنْ عَلِمْتُمْ فِي أَيِّ مَوْضِعٍ هُوَ فَاطْلُبُوهُ!
او گفت: اگر می‌دانید روزی در کجاست، بروید و آن را طلب کنید! گفتند نه نمیدانیم.
قَالُوا: فَنَسْأَلُ اللهَ تَعَالَى ذَلِكَ!
گفتند: پس از خداوند بخواهیم که روزی دهد.
قَالَ: إِنْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ يَنْسَاكُمْ فَذَكِرُوهُ!
جنید پاسخ داد: اگر می‌دانید که او شما را فراموش کرده، پس او را یادآوری کنید!
قَالُوا: فَمَا الْحِيلَةُ؟
پرسیدند: پس چاره چیست؟
قَالَ: تَرْكُ الْحِيلَةِ!
گفت: رها کردن چاره‌جویی!

 👈اگر بفهمیم رزق ما مقدر است، آرام میشویم.

📚ابن ابی الحدید میگوید:
وَ رُوِيَ أَنَّ رَجُلًا لَازَمَ بَابَ فلان ، فَضَجِرَ مِنْهُ
روایت شده است که مردی همیشه دمِ درِ خانه کسی می‌نشست. و صاحب خانه از این رفتار او خسته شده بود،
فَقَالَ لَهُ: «يَا هَذَا، هَاجَرْتَ إِلَى اللهِ تَعَالَى أَمْ إِلَى بَابِ فلانَ؟
و به او گفت: «ای مرد! آیا به سوی خدا هجرت کرده‌ای یا به سوی درِ خانه من؟  
اذْهَبْ فَتَعَلَّمِ الْقُرْآنَ، فَإِنَّهُ سَيُغْنِيكَ عَنْ بَابِ …!»
برو و قرآن بیاموز، زیرا قرآن تو را از درِ خانه من بی‌نیاز می‌کند!
 فَذَهَبَ الرَّجُلُ وَغَابَ مُدَّةً، حَتَّى افْتَقَدَهُ آن مرد رفت و مدتی ناپدید شد و دیگر از او خبری نبود،
فَإِذَا هُوَ مُعْتَزِلٌ مُشْتَغِلٌ بِالْعِبَادَةِ
بعد از مدتی وقتی پیدایش کرد، دید که او در گوشه‌ای مشغول عبادت است.
فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ: «إِنِّي اشْتَقْتُ إِلَيْكَ! فَمَا الَّذِي شَغَلَكَ عَنَّا؟»
نزد او رفت و گفت: «دلم برایت تنگ شده! چه چیزی تو را از ما بازداشت؟
قَالَ: «إِنِّي قَرَأْتُ الْقُرْآنَ، فَأَغْنَانِي عَنْک و آلِک!»
مرد پاسخ داد: «من قرآن خواندم و مرا از تو و خاندان تو بی‌نیاز کرد!!
 فَقَالَ: «رَحِمَكَ اللهُ! فَمَا وَجَدْتَ فِيهِ؟»
پرسید: «خدا تو را رحمت کند! چه چیزی در قرآن یافتی؟»
 قَالَ: «وَجَدْتُ فِيهِ: ﴿وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ﴾
گفت: «این آیه را یافتم: “و روزی شما و آنچه به شما وعده داده شده در آسمان است” (ذاریات – ۲۴)
فَقُلْتُ: رِزْقِي فِي السَّمَاءِ، وَأَنَا أَطْلُبُهُ فِي الْأَرْضِ! إِنِّي لَبِئْسَ الرَّجُلُ!»
پس به خود گفتم: روزی من در آسمان است، و من آن را روی زمین می‌جویم! من مرد ناشایستی هستم!
فَبَكَى وَ قَالَ: «صَدَقْتَ!». وَكَانَ بَعْدَ ذَلِكَ يَنَتَابُهُ وَيَجْلِسُ إِلَيْهِ
آن شخص گریست و گفت: «راست گفتی!» و پس از آن، همیشه به دیدار او می‌رفت و با او می‌نشست.

👈 رزق ما در آسمانها نوشته شده و اهل دنیا نمیتوانند آن را به هم بزنند. آرام باشیم و جلوی دیگران گردن کج نکنیم.

♻️قَالَ الرَّضِيُّ: وَقَدْ مَضَى هَذَا الْكَلَامُ فِيمَا تَقَدَّمَ مِنْ هَذَا الْبَابِ،
مرحوم سيد رضى مى گويد: «مضمون اين سخن در همين باب گذشت.
إِلَّا أَنَّهُ هَاهُنَا أَوْضَحُ وَ أَشْرَحُ، فَلِذَلِكَ كَرَّرْنَاهُ عَلَى الْقَاعِدَةِ الْمُقَرَّرَةِ فِي أَوَّلِ الْكِتَابِ.
ولى چون كلام امام(عليه السلام) در اين جا واضح تر و مشروح تر بود آن را براساس روشى كه در آغاز كتاب تذكر داده ايم تكرار كرديم»

♻️در حکمت ۲۶۷ هم شبیه حکمت۳۷۹ آمده است.
وَ قَالَ (علیه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، لَا تَحْمِلْ هَمَّ يَوْمِكَ الَّذِي لَمْ يَأْتِكَ عَلَى يَوْمِكَ الَّذِي قَدْ أَتَاكَ، فَإِنَّهُ إِنْ يَكُ مِنْ عُمُرِكَ يَأْتِ اللَّهُ فِيهِ بِرِزْقِكَ.
و فرمود (ع): اى فرزند آدم، اندوه روز نيامده را به روزى كه آمده است مياور. زيرا فردا، اگر از عمر تو باشد، خداوند در آن روز، روزيت را خواهد داد.

♻️همانگونه که سید رضی میفرماید بخشی از این حکمت، در نامه ۳۱ آمده:
وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ الرِّزْقَ رِزْقَانِ، رِزْقٌ تَطْلُبُهُ وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ پسرم! بدان که «رزق و روزى» بر دو گونه است: يک نوع آن است که به جستجوى آن برمى خيزى و نوع ديگرى آن که او به سراغ تو خواهد آمد حتى اگر به دنبالش نروى خود به دنبال تو مى آيد.
مَا أَقْبَحَ الْخُضُوعَ عِنْدَ الْحَاجَةِ وَ الْجَفَاءَ عِنْدَ الْغِنَی
چه زشت است خضوع در برابر ديگران به هنگام نياز و جفا و خشونت به هنگام بى نيازى و توانگرى؛
إِنَّمَا لَكَ مِنْ دُنْيَاكَ مَا أَصْلَحْتَ بِهِ مَثْوَاكَ
تنها از دنيا آنقدر مال تو خواهد بود که با آن سراى آخرتت را اصلاح کنى؛
وَ إِنْ كُنْتَ جَازِعاً عَلَى مَا تَفَلَّتَ مِنْ يَدَيْكَ فَاجْزَعْ عَلَى كُلِّ مَا لَمْ يَصِلْ إِلَيْكَ
و اگر قرار است براى چيزى که از دست رفته ناراحت شوى و بى تابى کنى پس براى هر چيزى که به تو نرسيده نيز ناراحت باش.

👈نکاتی ذیل حکمت ۳۷۹:

نکته ۱:
انواع رزق ” لا یُحتسب”

1⃣ رزق “مِن حیث لا یُحتَسَب” رزق مادی که اسباب و علل آن نیز دنیوی است:
بسیار دیده شده است که رزقی به سبب کسی که انسان او را نمیشناسد و هیچ ارتباطی با او ندارد، فراهم میشود.از طریق عادی و مادی رزقی مادی میرسد. شغل خوبی فراهم میشود و…

2⃣ رزق “مِن حیث لا یُحتَسَب” که مادی است و علل آن نامرئی است.

♻️مرحوم آقا فخر تهرانی آن عارف خدوم میگفت : امسال در ایام اعتکاف گفتم خدایا «رزق من حیث لا یُحتَسب» خود را به من نشان بده، در صحن مسجدایستاده بودم پیراهن بلندی پوشیده بودم که یک جیب خالی داشت، بعد از درخواست من از خدا ناگاه بدون این‌که کسی را ببینم احساس کردم دستی داخل جیبم شد و خارج گشت،
بلافاصله دیدم جیب پیراهنم پر از پول شد و حال این‌که هیچ‌کس در اطراف من نبود.
 
♻️مرحوم آیت الله فقیه ایمانی میفرمود: برای ساخت کتابخانه ی امیرالمومنین اصفهان که منشا خدمات بین المللی زیادی بود پول کم آوردیم، من متوسل به امام زمان شدم.
یک روز در اوج گرما حدود ساعت 2 و 3 بعد از ظهر در زدند، در را باز کردم دیدم یک شخصی با هیبت و لباس عربی دارد میرود و یک گونی پول دم در است. تا آخرین بخشی که نیاز به پول بود از آن استفاده کردیم و بعد تمام شد.

3⃣ رزق “من حیث لا یُحتسَب” که رزق و علت آن هر دو غیرمادی باشد.
همانند رزق حضرت مریم سلام الله علیها که هرگاه حضرت زکریا (ع) به محراب وارد می‌شد می‌دید که انواع میوه‌های تازه بهشتی در کنار مریم(س) می‌باشد . نه آن میوه مادی بود نه سبب آن رزق، مادی بود.

⏪ رزق های معنوی:
خود رزق های معنوی هم گاهی “محاسبه شده به انسان میرسند” مثل ثوابی که اعمال صالح دارند و باعث رزق های دیگری میشوند.
و گاهی محاسبه نشده اند _اگر چه حساب و کتاب دارند_ مثلا مادر انسان برای او دعایی بکند و رزق به او برسد.

⏪ رزق شهادت
رزق عاقبت بخیری
رزق ایمان

⏪ رزق ذکر وشکر طاعت و حسن عبادت بندگی:
« وارْزُقْنی ذِکْرَکَ و شُکْرَکَ و طاعَتَکَ و‌ حُسْنَ عِبَادَتِکْ ….»؛

⏪راه بهره مندی از رزق “لا یُحتَسَب” چیست؟!
قرآن کریم میفرماید:
《 وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ ؛ طلاق – ۳》
رسیدن به این رزق فقط از طریق تقوا شدنی است. و تقوا را حضرت در خطبه متقین بیان کرده است.

👈هر چه بیشتر عامل به خطبه متقین باشیم، بیشتر به این رزق نزدیکیم

⬇️ نکته۲ :
حرص نزنیم، آرامش اقتصادی داشته باشیم.

♻️مقصود کلام حضرت در این حکمت و در همه ی بخش های اقتصادی نهج البلاغه آن است که بحث روزی ، شما را به اضطراب نیندازد.
آرامش را از شما نگیرد.شما را به حرص و طمع نیندازد. شما را به مال حرام نکشاند. اگر این موارد را رعایت کردیم، پس انداز کردن خرج سال هم  ایرادی ندارد.
امام رضا علیه السلام فرمود:
《إِنَّ اَلْإِنْسَانَ إِذَا أَدْخَلَ طَعَامَ  سَنَتِهِ  خَفَّ  ظَهْرُهُ وَ اِسْتَرَاحَ》
انسان اگر غذای‌ يك سال خود را آماده كرده باشد پشتش سبك می‌‌شود و احساس راحتی‌ می‌‌كند.

✅️ رزاق را خدا بدانیم، نه خودمان ،تا به آرامش برسیم.

اللهم ارزقنا رزقاً حلالاً طیباً واسعا

حکمت سیصد و هفتاد و نهم

حکمت سیصد و هفتاد و ششم

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۴/۵/۶  . ۳صفر

💢 حکمت۳۷۹ 💢

استاد محمد کاظمی‌نیا
حکمت سیصد و هفتاد و نهم
0.5 0.75 عادی 1.25 1.5 1.75 2
43:28 00:00
با کلیک روی عناوین زیر،
|

وَ قَالَ (عليه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، الرِّزْقُ رِزْقَانِ: رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ، فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ؛ فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِكَ عَلَى هَمِّ يَوْمِكَ، كَفَاكَ كُلُّ يَوْمٍ عَلَى مَا فِيهِ؛ فَإِنْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُؤْتِيكَ فِي كُلِّ غَدٍ جَدِيدٍ مَا قَسَمَ لَكَ، وَ إِنْ لَمْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِيمَا لَيْسَ لَكَ؛ وَ لَنْ يَسْبِقَكَ إِلَى رِزْقِكَ طَالِبٌ، وَ لَنْ يَغْلِبَكَ عَلَيْهِ غَالِبٌ، وَ لَنْ يُبْطِئَ عَنْكَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَكَ.
قال الرضي: و قد مضى هذا الكلام فيما تقدم من هذا الباب إلا أنه هاهنا أوضح و أشرح، فلذلك كررناه على القاعدة المقررة في أول الكتاب.

و امام (ع) فرمود: روزى بر دو گونه است: يكى آنكه تو در طلبش هستى و يكى آنكه او در طلب توست و اگر تو به سوى او نروى او به سوى تو خواهد آمد. پس، اندوه سال خود را بر اندوه روز خود بار مكن كه هر روز، هر چه تو را روزى مقرر كرده اند، كفايت كند. اگر آن سال از عمر تو باشد، خداى تعالى در هر روز كه مى آيد، آنچه قسمت تو ساخته به تو عطا خواهد كرد. و اگر آن سال از عمر تو نباشد پس چرا بايد اندوه چيزى را بخورى كه از آن تو نيست.
در آنچه روزى توست هيچ خواهنده اى بر تو پيشى نگيرد و هيچ غلبه كننده اى بر تو غالب نشود و آنچه براى تو مقدر شده، در رسيدن به تو، درنگ نكند.
(سید رضى گويد: اين سخن پيش از اين در اين باب آمده است، ولى در اينجا واضحتر و مشروح تر بيان شده. از آن رو آن را دوباره آورديم، آنسان، كه در آغاز كتاب مقرر داشته بوديم.)

💠وَ قَالَ (عليه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، الرِّزْقُ رِزْقَانِ
اى فرزند آدم! روزى دو گونه است:

💠رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ
يكى آن روزى كه تو به دنبالش مى روى و ديگرى آن روزى كه به دنبال تو مى آيد،

💠فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ
و اگر به دنبالش نروى باز هم به سراغ تو خواهد آمد.

♻️حضرت در این حکمت در مورد انواع رزق صحبت میکنند؛
به همگان اطمینان خاطر میدهند که روزی مقدر است و  نباید غصه رزق و روزی را بخورند.

♻️حقیقت رزق آن چیزی است که انسان استفاده میکند، ولی آنچه را که انبار میکند روزی او نیست.
رزق مقدر است، ولی مشروط و غیر مشروط دارد.

♻️به يقين همه روزى ها مقدر است؛
 ولى بعضى مشروط است به تلاش و كوشش و سعى و كار، كه اگر اين شرط حاصل نشود فراهم نخواهد شد. مانند روزى هايى كه از طريق كشاورزى و دامدارى و صنايع و تجارت و امثال آن حاصل مى شود. یا برخی رزق ها که به شرط خیانت نکردن ظالمان به انسان میرسد.

♻️قسم دوم روزى هايى است كه مشروط به اين شرط نيست بلكه ناخواسته به سراغ انسان مى آيد. مانند ارث غير منتظره اى كه به انسان مى رسد و يا سود كلانى كه بدون تلاش و كوشش از طريق ترقى قيمت ها و يا هداياى غير منتظره عايد انسان مى گردد. به تعبیر قرآن کریم:
《 وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ؛ طلاق – ۳》
واز جايى كه گمان نمى‌برد به او روزى مى‌رساند.
 
♻️ از آنجایی که ما نمیدانیم برای مارزق مشروط نوشته یا غیر مشروط؛ وظیفه ی حرکت و کار و کسب رزق را داریم ولی باید بدانیم همه ی رزق به دویدن نیست. چه بسا دویدنی که در آن رزقی نوشته نشده باشد؛ و چه بسا حرص نزدنی که در آن روزی نوشته باشند.

💠فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِكَ عَلَى هَمِّ يَوْمِكَ، كَفَاكَ كُلُّ يَوْمٍ عَلَى مَا فِيهِ
بنابراين غم و اندوه تمام سال را بر همّ و غمّ امروزت اضافه مكن زیرا غم هر روز براى آن روز كافى است؛

👈”هَمّ” دو معنا دارد؛
۱.غصه
۲. همت و اهتمام

❎ نه مجاز است در یک روز، غصه ی روزی یک سال را بخوریم. بنشینیم و فکر کنیم که اگر تا آخر سال مریض شدیم چه کنیم، اگر مسافرت خواستیم برویم چه کنیم، اگر مهمان آمد چه کنیم و…

❎ ونه مجاز است در یک روز، به اندازه ی تامین مخارج یک سال جان بکنیم، همه وقتمان را صرف به دست آوردن پول کنیم و بخواهیم در یک روز بار یک سال را ببندیم.

❇️ آینده نگری آری،اما حرص هرگز
اگر چه انسان باید آینده نگر باشد ولی حضرت انسان های حریص را به بی اعتنایی نسبت به آینده توصیه کرده، میفرماید شما امروز را دریابید و به اندازه نیاز امروز کار کنید و جمع کنید، بنا نیست در هر روز به اندازه ی یک سال پول در بیاورید. هر روز، خرج خودش را دارد و کار متناسب‌با خودش را میخواهد.
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
لَا يَحْمِلَنَّكُمُ اسْتِبْطَاءُ أَمْرٍ عَلَى اسْتِعْجَالِهِ، فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَا يُعَجِّلُ بِعَجَلَةِ أَحَدٍ
تاخیر در کاری، شما را به شتابزدگی در آن وادار نکند؛ چرا که خداوند عزوجل به عجلهٔ کسی شتاب نمیکند.

✅️ روزی ما مقدر است، کم و زیاد شدن آن با عجله ی ما و جان کندن ما جبران نمیشود. باید وظیفه را انجام دهیم ولی از زیاده روی و حرص بپرهیزیم.

⏪ هنر آن است در حال زندگی کنیم.

◀️الف. برخی افراد هستند که در گذشته گیر افتاده اند. همه فکر و ذکرشان این است که:
اگر آن خانه ای که داشتم را نفروخته بودم، اگر آن زمین را که داشتم شراکت نمیکردم، اگر آن سال به جای رشته ی فلان، رشته ی دیگری انتخاب کرده بودم و….
اینها فقط غم و غصه ی گذشته را میخورند و از زندگی لذتی نمیبرند و استفاده ای نمیکنند.
امیر المومنین در غرر الحکم فرمود:
لا تُشْعِرْ قَلْبَکَ الْهَمَّ عَلی ما فاتَ، فَیَشْغَلَکَ عَنِ الْإسْتِعْدادِ عَمّا هُوَ آتٍ.
دلت را از غم گذشته پر نکن، زیرا تو را از آمادگی برای آینده بازمی دارد.

◀️ ب. برخی افراد نیز هستند که در آینده غوطه ور اند. همه ی دغدغه آنها این است که:
کدام منطقه در آینده گران تر میشود، این جنس را بخرم سال بعد مشتری دارد یا نه، دنبال استفاده از رانت هستند که ببینند کدام منطقه های شهری در آینده از طرح خارج میشوند و قیمتشان بالا میرود و…
انها فقط غم آینده را دارند و از زندگی لذتی نمیبرند و استفاده ای نمیکنند.
به تعبیر حضرت:
فَلا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِکَ عَلَی هَمِّ یَوْمِکَ

◀️ ج. برخی افراد در حال زندگی میکنند.
بُرد با کسانی است که از غم و غصه ی گذشته عبور کرده اند، یک نگاه کلی به آینده دارند ولی از حال غافل نشده اند.
به جای اینکه صبر کنند بعدا سرمایه دار شوند تا زندگی شیرینی داشته باشند، هم اینک از داشته هایشان لذت میبرند.
کَفَاکَ کُلَّ یَوْمٍ مَا فِیه
به جای اینکه در دورانی که خودشان بچه دارند آنقدر سرگرم کار باشند که بزرگ شدن بچه ها را نفهمند و بعد بخواهند با نوه ها خوش بگذرانند، هم اینک با بچه های خودشان زندگی شیرین را تجربه کنند..

💠فَإِنْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُؤْتِيكَ فِي كُلِّ غَدٍ جَدِيدٍ مَا قَسَمَ لَكَ
اگر در تمام سال زنده بمانى و جزء عمر تو باشد خداوند هر روز آنچه از روزى براى تو معين كرده است به تو مى دهد،

💠وَ إِنْ لَمْ تَكُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِكَ، فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِيمَا لَيْسَ لَكَ
و اگر تمام آن سال جزء عمر تو نباشد چرا غم و اندوه چيزى را بخورى كه مربوط به تو نيست؟

❇️بسيارند كسانى كه براى به دست آوردن درآمدهاى هنگفت دست و پا مى زنند در حالى كه تنها بخش كوچكى را از آن مصرف كرده و بقيه را براى وارثان خود مى گذارند و در واقع تلاشگران خسته و بى مزد اند.
 
📚ابن میثم بحرانی میفرماید کلام امام قیاس منطقی است:
مقدمه اول: سالی که تو غم آن را می‌خوری یا از سالهای عمر تو هست و یا نیست.
مقدمه دوم: هر کدام از این دو فرض باشد، سزاوار غم خوردن نیست.
زیرا :
+ یا در کل آن سال زنده ای، پس خداوند در هر روزی ناگزیر روزی آن روز را می‌رساند، پس نباید غم روزی را خورد.
+ یا در کل آن سال زنده نیستی، پس عاقلانه نیست که انسان غصه چیزی را بخورد که در آن زنده نیست.

👈 نتیجه: غم روزی را خوردن اشتباه است.
وقتی روزی تو نیست، برایش جوش نزن.

📚مرحوم شیخ مفید در کتاب ارشاد  نقل می کند:
شخصی به نام محمد از دوستداران امام هادی میگوید:
إِنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَتَبَ إِلَيْهِ يَا مُحَمَّدُ أَجْمِعْ أَمْرَكَ وَ خُذْ حِذْرَكَ
امام هادی به من نامه نوشت که کارهایت را سر و سامان بده و مراقبت را بیشتر کن.
قَالَ فَأَنَا فِي جَمْعِ أَمْرِي لَسْتُ أَدْرِي مَا اَلْمُرَادُ بِمَا كَتَبَ بِهِ إِلَيَّ
من نیز مشغول سر و سامان دادن به کارهایم شدم و حساب و کتاب هایم را صاف کردم در حالی که نمیدانستم مقصود امام چیست.
 حَتَّی‌ وَرَدَ عَلَيَّ رَسُولٌ حَمَلَنِي مِنْ مِصْرَ مُصَفَّداً بِالْحَدِيدِ وَ ضَرَبَ عَلَی‌ كُلِّ مَا أَمْلِكُ فَمَكَثْتُ فِي اَلسِّجْنِ ثَمَانِيَ سِنِينَ
ناگهان از طرف حکومت ریختند در خانه ی من و مرا دستگیر کردند و تمام دارایی ام را نیز توقیف کردند و مرا به زندان بردند. زندانی که هشت سال طول کشید.
 ثُمَّ وَرَدَ عَلَيَّ كِتَابٌ مِنْهُ وَ أَنَا فِي اَلسِّجْنِ يَا مُحَمَّدَ بْنَ اَلْفَرَجِ لاَ تَنْزِلْ فِي نَاحِيَةِ اَلْجَانِبِ اَلْغَرْبِيِّ فَقَرَأْتُ اَلْكِتَابَ
سپس نامه يي از حضرت در زندان بمن رسيد كه: اي محمد در سمت بغداد منزل مكن. نامه را خواندم،
وَ قُلْتُ فِي نَفْسِي يَكْتُبُ أَبُو اَلْحَسَنِ إِلَيَّ بِهَذَا وَ أَنَا فِي اَلسِّجْنِ إِنَّ هَذَا لَعَجَبٌ
و گفتم: من در زندانم و او بمن چنين مينويسد؟ اين موضوع شگفت آور است.
فَمَا مَكَثْتُ إِلاَّ أَيَّاماً يَسِيرَةً حَتَّی‌ حُلَّتْ قُيُودِي وَ خُلِّيَ سَبِيلِي
(چيزي نگذشت كه مرا آزاد كردند)
فَكَتَبْتُ إِلَيْهِ بَعْدَ خُرُوجِي أَسْأَلُهُ أَنْ يَسْأَلَ اَللَّهَ أَنْ يَرُدَّ عَلَيَّ ضِيَاعِي
راوی میگوید بعد از آزادی به حضرت نامه نوشتم که دعا کنند اموالم نیز آزاد و رفع توقیف شوند.
فَكَتَبَ إِلَيَّ سَوْفَ تُرَدُّ  عَلَيْكَ وَ مَا يَضُرُّكَ أَلاَّ تُرَدَّ  عَلَيْكَ
حضرت در پاسخ نوشت به زودي به تو بر ميگردانند و اگر هم به تو باز نگردد، زياني به تو نمیرسد.
 اتفاقا همینگونه هم شد، بعد از مدت کوتاهی حکومت نامه ای به او نوشت که همه اموالت آزاد هستند ولی؛
فَلَمْ يَصِلِ اَلْكِتَابُ حَتَّی‌ مَاتَ
  قبل از آنکه نامه آزادی اموال به او برسد او از دنیا رفت.

💠وَ لَنْ يَسْبِقَكَ إِلَى رِزْقِكَ طَالِبٌ
بدان هيچ كسی پيش از تو نمى تواند روزى تو را دريافت كند ،

💠وَ لَنْ يَغْلِبَكَ عَلَيْهِ غَالِبٌ
و يا آن را از دست تو بيرون ببرد ،

💠 وَ لَنْ يُبْطِئَ عَنْكَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَكَ
و آنچه براى تو مقدر شده است بدون تأخير به تو مى رسد.

♻️وقتی روزی مقدر  است یعنی خداوند اراده کرده سهم هر کسی چقدر باشد، در مقابل اراده ی الهی نیز هیچ کسی نمیتواند اراده ای داشته باشد، لذا نگران نباشید از رزقتان.
بهترین چاره جویی در مورد رزق، ترک چاره جویی است.

📚ابن ابی الحدید میگوید:
أَنَّ جَمَاعَةً دَخَلُوا عَلَى الْجُنَيْدِ، فَاسْتَأْذَنُوهُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ
گروهی نزد جنید بغدادی رفتند و از او اجازه خواستند دنبال روزی بروند،
فَقَالَ: إِنْ عَلِمْتُمْ فِي أَيِّ مَوْضِعٍ هُوَ فَاطْلُبُوهُ!
او گفت: اگر می‌دانید روزی در کجاست، بروید و آن را طلب کنید! گفتند نه نمیدانیم.
قَالُوا: فَنَسْأَلُ اللهَ تَعَالَى ذَلِكَ!
گفتند: پس از خداوند بخواهیم که روزی دهد.
قَالَ: إِنْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ يَنْسَاكُمْ فَذَكِرُوهُ!
جنید پاسخ داد: اگر می‌دانید که او شما را فراموش کرده، پس او را یادآوری کنید!
قَالُوا: فَمَا الْحِيلَةُ؟
پرسیدند: پس چاره چیست؟
قَالَ: تَرْكُ الْحِيلَةِ!
گفت: رها کردن چاره‌جویی!

 👈اگر بفهمیم رزق ما مقدر است، آرام میشویم.

📚ابن ابی الحدید میگوید:
وَ رُوِيَ أَنَّ رَجُلًا لَازَمَ بَابَ فلان ، فَضَجِرَ مِنْهُ
روایت شده است که مردی همیشه دمِ درِ خانه کسی می‌نشست. و صاحب خانه از این رفتار او خسته شده بود،
فَقَالَ لَهُ: «يَا هَذَا، هَاجَرْتَ إِلَى اللهِ تَعَالَى أَمْ إِلَى بَابِ فلانَ؟
و به او گفت: «ای مرد! آیا به سوی خدا هجرت کرده‌ای یا به سوی درِ خانه من؟  
اذْهَبْ فَتَعَلَّمِ الْقُرْآنَ، فَإِنَّهُ سَيُغْنِيكَ عَنْ بَابِ …!»
برو و قرآن بیاموز، زیرا قرآن تو را از درِ خانه من بی‌نیاز می‌کند!
 فَذَهَبَ الرَّجُلُ وَغَابَ مُدَّةً، حَتَّى افْتَقَدَهُ آن مرد رفت و مدتی ناپدید شد و دیگر از او خبری نبود،
فَإِذَا هُوَ مُعْتَزِلٌ مُشْتَغِلٌ بِالْعِبَادَةِ
بعد از مدتی وقتی پیدایش کرد، دید که او در گوشه‌ای مشغول عبادت است.
فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ: «إِنِّي اشْتَقْتُ إِلَيْكَ! فَمَا الَّذِي شَغَلَكَ عَنَّا؟»
نزد او رفت و گفت: «دلم برایت تنگ شده! چه چیزی تو را از ما بازداشت؟
قَالَ: «إِنِّي قَرَأْتُ الْقُرْآنَ، فَأَغْنَانِي عَنْک و آلِک!»
مرد پاسخ داد: «من قرآن خواندم و مرا از تو و خاندان تو بی‌نیاز کرد!!
 فَقَالَ: «رَحِمَكَ اللهُ! فَمَا وَجَدْتَ فِيهِ؟»
پرسید: «خدا تو را رحمت کند! چه چیزی در قرآن یافتی؟»
 قَالَ: «وَجَدْتُ فِيهِ: ﴿وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ﴾
گفت: «این آیه را یافتم: “و روزی شما و آنچه به شما وعده داده شده در آسمان است” (ذاریات – ۲۴)
فَقُلْتُ: رِزْقِي فِي السَّمَاءِ، وَأَنَا أَطْلُبُهُ فِي الْأَرْضِ! إِنِّي لَبِئْسَ الرَّجُلُ!»
پس به خود گفتم: روزی من در آسمان است، و من آن را روی زمین می‌جویم! من مرد ناشایستی هستم!
فَبَكَى وَ قَالَ: «صَدَقْتَ!». وَكَانَ بَعْدَ ذَلِكَ يَنَتَابُهُ وَيَجْلِسُ إِلَيْهِ
آن شخص گریست و گفت: «راست گفتی!» و پس از آن، همیشه به دیدار او می‌رفت و با او می‌نشست.

👈 رزق ما در آسمانها نوشته شده و اهل دنیا نمیتوانند آن را به هم بزنند. آرام باشیم و جلوی دیگران گردن کج نکنیم.

♻️قَالَ الرَّضِيُّ: وَقَدْ مَضَى هَذَا الْكَلَامُ فِيمَا تَقَدَّمَ مِنْ هَذَا الْبَابِ،
مرحوم سيد رضى مى گويد: «مضمون اين سخن در همين باب گذشت.
إِلَّا أَنَّهُ هَاهُنَا أَوْضَحُ وَ أَشْرَحُ، فَلِذَلِكَ كَرَّرْنَاهُ عَلَى الْقَاعِدَةِ الْمُقَرَّرَةِ فِي أَوَّلِ الْكِتَابِ.
ولى چون كلام امام(عليه السلام) در اين جا واضح تر و مشروح تر بود آن را براساس روشى كه در آغاز كتاب تذكر داده ايم تكرار كرديم»

♻️در حکمت ۲۶۷ هم شبیه حکمت۳۷۹ آمده است.
وَ قَالَ (علیه السلام): يَا ابْنَ آدَمَ، لَا تَحْمِلْ هَمَّ يَوْمِكَ الَّذِي لَمْ يَأْتِكَ عَلَى يَوْمِكَ الَّذِي قَدْ أَتَاكَ، فَإِنَّهُ إِنْ يَكُ مِنْ عُمُرِكَ يَأْتِ اللَّهُ فِيهِ بِرِزْقِكَ.
و فرمود (ع): اى فرزند آدم، اندوه روز نيامده را به روزى كه آمده است مياور. زيرا فردا، اگر از عمر تو باشد، خداوند در آن روز، روزيت را خواهد داد.

♻️همانگونه که سید رضی میفرماید بخشی از این حکمت، در نامه ۳۱ آمده:
وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ الرِّزْقَ رِزْقَانِ، رِزْقٌ تَطْلُبُهُ وَ رِزْقٌ يَطْلُبُكَ، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاكَ پسرم! بدان که «رزق و روزى» بر دو گونه است: يک نوع آن است که به جستجوى آن برمى خيزى و نوع ديگرى آن که او به سراغ تو خواهد آمد حتى اگر به دنبالش نروى خود به دنبال تو مى آيد.
مَا أَقْبَحَ الْخُضُوعَ عِنْدَ الْحَاجَةِ وَ الْجَفَاءَ عِنْدَ الْغِنَی
چه زشت است خضوع در برابر ديگران به هنگام نياز و جفا و خشونت به هنگام بى نيازى و توانگرى؛
إِنَّمَا لَكَ مِنْ دُنْيَاكَ مَا أَصْلَحْتَ بِهِ مَثْوَاكَ
تنها از دنيا آنقدر مال تو خواهد بود که با آن سراى آخرتت را اصلاح کنى؛
وَ إِنْ كُنْتَ جَازِعاً عَلَى مَا تَفَلَّتَ مِنْ يَدَيْكَ فَاجْزَعْ عَلَى كُلِّ مَا لَمْ يَصِلْ إِلَيْكَ
و اگر قرار است براى چيزى که از دست رفته ناراحت شوى و بى تابى کنى پس براى هر چيزى که به تو نرسيده نيز ناراحت باش.

👈نکاتی ذیل حکمت ۳۷۹:

نکته ۱:
انواع رزق ” لا یُحتسب”

1⃣ رزق “مِن حیث لا یُحتَسَب” رزق مادی که اسباب و علل آن نیز دنیوی است:
بسیار دیده شده است که رزقی به سبب کسی که انسان او را نمیشناسد و هیچ ارتباطی با او ندارد، فراهم میشود.از طریق عادی و مادی رزقی مادی میرسد. شغل خوبی فراهم میشود و…

2⃣ رزق “مِن حیث لا یُحتَسَب” که مادی است و علل آن نامرئی است.

♻️مرحوم آقا فخر تهرانی آن عارف خدوم میگفت : امسال در ایام اعتکاف گفتم خدایا «رزق من حیث لا یُحتَسب» خود را به من نشان بده، در صحن مسجدایستاده بودم پیراهن بلندی پوشیده بودم که یک جیب خالی داشت، بعد از درخواست من از خدا ناگاه بدون این‌که کسی را ببینم احساس کردم دستی داخل جیبم شد و خارج گشت،
بلافاصله دیدم جیب پیراهنم پر از پول شد و حال این‌که هیچ‌کس در اطراف من نبود.
 
♻️مرحوم آیت الله فقیه ایمانی میفرمود: برای ساخت کتابخانه ی امیرالمومنین اصفهان که منشا خدمات بین المللی زیادی بود پول کم آوردیم، من متوسل به امام زمان شدم.
یک روز در اوج گرما حدود ساعت 2 و 3 بعد از ظهر در زدند، در را باز کردم دیدم یک شخصی با هیبت و لباس عربی دارد میرود و یک گونی پول دم در است. تا آخرین بخشی که نیاز به پول بود از آن استفاده کردیم و بعد تمام شد.

3⃣ رزق “من حیث لا یُحتسَب” که رزق و علت آن هر دو غیرمادی باشد.
همانند رزق حضرت مریم سلام الله علیها که هرگاه حضرت زکریا (ع) به محراب وارد می‌شد می‌دید که انواع میوه‌های تازه بهشتی در کنار مریم(س) می‌باشد . نه آن میوه مادی بود نه سبب آن رزق، مادی بود.

⏪ رزق های معنوی:
خود رزق های معنوی هم گاهی “محاسبه شده به انسان میرسند” مثل ثوابی که اعمال صالح دارند و باعث رزق های دیگری میشوند.
و گاهی محاسبه نشده اند _اگر چه حساب و کتاب دارند_ مثلا مادر انسان برای او دعایی بکند و رزق به او برسد.

⏪ رزق شهادت
رزق عاقبت بخیری
رزق ایمان

⏪ رزق ذکر وشکر طاعت و حسن عبادت بندگی:
« وارْزُقْنی ذِکْرَکَ و شُکْرَکَ و طاعَتَکَ و‌ حُسْنَ عِبَادَتِکْ ….»؛

⏪راه بهره مندی از رزق “لا یُحتَسَب” چیست؟!
قرآن کریم میفرماید:
《 وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ ؛ طلاق – ۳》
رسیدن به این رزق فقط از طریق تقوا شدنی است. و تقوا را حضرت در خطبه متقین بیان کرده است.

👈هر چه بیشتر عامل به خطبه متقین باشیم، بیشتر به این رزق نزدیکیم

⬇️ نکته۲ :
حرص نزنیم، آرامش اقتصادی داشته باشیم.

♻️مقصود کلام حضرت در این حکمت و در همه ی بخش های اقتصادی نهج البلاغه آن است که بحث روزی ، شما را به اضطراب نیندازد.
آرامش را از شما نگیرد.شما را به حرص و طمع نیندازد. شما را به مال حرام نکشاند. اگر این موارد را رعایت کردیم، پس انداز کردن خرج سال هم  ایرادی ندارد.
امام رضا علیه السلام فرمود:
《إِنَّ اَلْإِنْسَانَ إِذَا أَدْخَلَ طَعَامَ  سَنَتِهِ  خَفَّ  ظَهْرُهُ وَ اِسْتَرَاحَ》
انسان اگر غذای‌ يك سال خود را آماده كرده باشد پشتش سبك می‌‌شود و احساس راحتی‌ می‌‌كند.

✅️ رزاق را خدا بدانیم، نه خودمان ،تا به آرامش برسیم.

اللهم ارزقنا رزقاً حلالاً طیباً واسعا

حکمت سیصد و هفتاد و نهم
error: کپی برداری این محتوا شرعاً جایز نیست.