💠وَ قَالَ (عليه السلام):
إِنَّ لِلْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ حَقّاً، وَ إِنَّ لِلْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ حَقّاً
فرزند بر پدر حقى دارد و پدر را نيز بر فرزند حقى است

_گحکمت 399 بخش از موضوع گسترده “حقوق متقابل در نهج البلاغه” است.
امیرالمومنین در موارد متعددی در مورد حقوق متقابل سخن میگوید که یکی از آنها حقوق پدر و فرزند است.

🔹حضرت در مورد حقوق فرزند بر پدر یک‌ مورد، و در مورد حقوق پدر بر فرزند سه مورد را ذکر میفرمایند.

💠فَحَقُّ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ أَنْ يُطِيعَهُ فِي كُلِّ شَيْءٍ إِلَّا فِي مَعْصِيَةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ
حق پدر بر فرزندان اين است كه در همه چيز جز در معصيت خداوند سبحان از او اطاعت كنند

⬅️در باب رعایت احترام و اذیت نکردن والدین و اطاعت از آنها  آیات و روایات فراوانی وارد شده است.

🔸 قرآن کریم میفرماید:

فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا
هرگاه یکی از آنان یا دو نفرشان در کنارت به پیری رسند به آنان اُف مگوی و بر آنان پرخاش نکن، و به آنان سخنی نرم و شایسته و بزرگوارانه بگو.

↩️احترام و تواضع به والدین در همه حال، لازم است

🔸قرآن کریم می‌فرماید:

وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً
و بال هاى تواضع خويش را از محبّت و لطف، در برابر آنان فرود آر! و بگو: پروردگارا! همان گونه كه آن ها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده!

🔸پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم :

مَنْ أَسْخَطَ وَالِدَيْهِ فَقَدْ أَسْخَطَ اللَّهَ وَ مَنْ أَغْضَبَهُمَا فَقَدْ أَغْضَبَ اللَّهَ
کسی که والدینش را به خشم بیاود خدا را به خشم آورده و کسی که خدا را به خشم بیاورد سزاوار عذاب الهی است

🔸 پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَنْ آذَى وَالِدَيْهِ فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُون
کسی که والدینش را آزار دهد مرا آزار داده و کسی که مرا آزار دهد خدا را آزار داده و کسی که خدا را آزار دهد ملعون است

🔸 امیرالمومنین علیه السلام : 
مَنْ اَحْزَنَ والِدَيْهِ فَقَدْ عَقَّهُما
كسى كه پدر و مادر خويش را غمگين سازد _ حقّ آنها را رعايت نكرده_ و عاق والدين شده است.

🔸 امام صادق علیه السلام : 

مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَيْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا لَهُ ظَالِمَانِ لَمْ يَقْبَلِ اَللَّهُ تَعَالَى لَهُ صَلاَةً
هر كس از روى خشم به پدر و مادر نگاه كند، اگر چه پدر و مادر بر او ستم كرده باشند،خداوند هيچ نمازى را از او نمى‌پذيرد

⏪اطاعت از والدین

⏪ اطاعت از والدین امری لازم و واجب است که همه فرزندان باید به انجام آن مبادرت ورزند. لذا  اگر والدین امر به کار مستحبی کردند، آن کار برای فرزند تبدیل به واجب میشود و اگر نهی از کاری کردند تبدیل به حرام میشود.

اصل این حق هیچ جای شک و شبهه ای ندارد.
اما حضرت برای این حق استثنائی میزند، آنجا که حق الله با حق والدین تعارض پیدا کند، رعایت حق الله لازم است

⏪اطاعت از والدین و مخالفت با والدین

رعایت حقوق  والدین آنجایی واجب است كه اگر ترك كند سبب اذيت و آزار مى شود و منجر به عقوق پدر مى گردد اما مواردى هست كه اگر اطاعت نكند پدر اذيت نمى شود. در اين جا مستحب است كه فرزند به امر پدر احترام بگذارد و اطاعت كند.

البته گاهى مسائل سرنوشت سازى است كه اگر پسر بخواهد از پدر اطاعت كند گرفتار خسارت عظيمى مى شود هرچند داخل در عنوان معصيت نيست. مثلاً پدر از عروس خود ناراحت باشد و به فرزند دستور دهد كه همسرت را طلاق بده و يا اين كه پسر تجارت پرسودى با شريكى دارد و پدر از شريك ناراحت باشد و به پسر بگويد كه به شراكت خود خاتمه بده. در اين گونه موارد دليلى بر وجوب اطاعت پدر نداريم.
.

🔺لذا اطاعت از والدین واجب است ولی در موارد خلاف مصلحت واقعی انسان و خلاف صریح شرع این اطاعت واجب نیست

🔸در حکمت 399 حضرت به یکی از حقوق پدر اشاره فرمودند ولی امام سجاد علیه السلام در رساله ی حقوق میفرماید:

وَ أَمّا حَقُّ أَبیکَ فَتَعْلَمَ أَنَّهُ اَصْلُکَ وَ أَنَّکَ فَرْعُهُ و امّا حق پدرت آن است که بدانی که او ریشه توست و تو شاخه او هستی

 و أنَّکَ لَوْلاهُ لَمْ تَکُنْ  
و بدانی که اگر او نبود تو نبودی

هر چه داری را از او بدان …

⬇️حضرت در مقابل حقی که پدر بر فرزند دارد که همان اطاعت و احترام است،
سه حق فرزند بر پدر را نیز مشخص میفرمایند:

💠وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ يُعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ
و حق فرزند بر پدر اين است كه نام نيك بر او بگذارد و او را به‌خوبى ادب آموزد و تربيت كند و قرآن را به او تعليم دهد.

وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ

⏪این کلام حضرت دو معنا دارد:

الف) اسم خوب انتخاب کردن برای فرزند

ب)خوب صدا زدن فرزند

⬅️نامگذاری فرزند

نامگذارى ممكن است در نظر بعضى، امر ساده اى باشد در حالى كه چنين نيست.

نام، چيزى است كه هر روز بارها انسان با آن مخاطب مى شود و طبعاً اثر تلقينى دارد. ضمن آنکه نام اثرات واقعی نیز دارد و در مسائل علوم غریبه نیز نام تاثیر دارد.

اگر به فرض، پدر نام «ظالم» بر پسر بگذارد و هر روز او را به اين نام خطاب كنند اگر روح ستمگرى بر او غالب شود جاى تعجب نيست. و به عكس اگر نام محسن و حسن يا حسين بر او نهند و همواره آن را در خطابات تكرار كنند حقيقت نيكوكارى به تدريج در او راسخ مى شود. همچنين نام عبدالله و عبدالرحيم و عبدالرحمان كه همگى حكايت از عبوديت انسان در برابر خدا دارد.

↙️تغیییر نام های ناصواب به نامهای زیبا

در روايات اسلامى نيز درباره نامگذارى دقت زيادى شده است حتى در روايتى داريم كه اگر نام زشتى بر انسان ها و يا حتى شهرها گذاشته شده آن را تغيير دهيد:

🔸كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) يغَيرُ الأَسْمَاءَ الْقَبِيحَةَ فِى الرِّجَالِ وَ الْبُلْدَانِ پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله اسماء زشتى را كه بر مردان و شهرها گذاشته بودند تغيير مى داد

🔸 ابن اثیر در اسد الغابه میگوید شخصی خدمت پیامبر رسید؛
فقالَ  صلی الله علیه و آله: ما اسمُكَ ؟
حضرت پرسيد : نامت چيست؟

فقالَ : بَغِيضٌ
عرض كرد : بغيض_دشمن_

، فقالَ : أنتَ حَبِيبٌ . فَسَمّاهُ حَبيبا  
حضرت فرمود : تو حبيب هستى و بدين ترتيب ، او را حبيب نام نهاد

🔸 إنَّ رسولَ اللّه صلى الله عليه و آله غَيَّرَ اسمَ «عاصِيَةَ» و قالَ : أنتِ جَمِيلَةٌ
رسول خدا نام «عاصيه (گناهكار) » را عوض كرد و فرمود : تو «جميله (زيبا)» هستى .

🔸راوی میگوید: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ وَاقِفٌ عَلَى رَأْسِ أَبِي اَلْحَسَنِ مُوسَى وَ هُوَ فِي اَلْمَهْدِ فَجَعَلَ يُسَارُّهُ طَوِيلاً فَجَلَسْتُ حَتَّى فَرَغَ
من خدمت امام صادق عليه السّلام رسيدم و او بالاى سر امام کاظم علیه السلام كه در گهواره قرار داشت ايستاده بود و رازى طولانى با او مى‌گفت،من نشستم تا فارغ شد
 فَقُمْتُ إِلَيْهِ فَقَالَ لِي اُدْنُ مِنْ مَوْلاَكَ فَسَلِّمْ  و آنگاه برخاستم و خدمت آن حضرت رفتم،به من فرمود:برو نزد مولا و آقايت و به او سلام كن

 فَدَنَوْتُ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَرَدَّ عَلَيَّ اَلسَّلاَمَ بِلِسَانٍ فَصِيحٍ   
من نزديك رفتم و به او سلام كردم و جواب سلام مرا با زبانى شيوا داد

ثُمَّ قَالَ لِيَ اِذْهَبْ فَغَيِّرِ اِسْمَ اِبْنَتِكَ اَلَّتِي سَمَّيْتَهَا أَمْسِ فَإِنَّهُ اِسْمٌ يُبْغِضُهُ اَللَّهُ  
سپس به من فرمود:برو نامى كه ديروز براى دخترت گذاشتى تغيير بده زيرا آن نامى است كه خدا آن را بد مى‌داند

وَ كَانَ وُلِدَتْ لِيَ اِبْنَةٌ سَمَّيْتُهَا بِالْحُمَيْرَاءِ
و براى من نوزاد دخترى بود كه حميراء نام گذاشته بودم

 فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ اِنْتَهِ إِلَى أَمْرِهِ تَرْشُدْ فَغَيَّرْتُ اِسْمَهَا
و امام صادق عليه السّلام به من فرمود:
اکر رشد میخواهی ،اصلاح آینده او را میخواهی نامش را عوض کن

_⏪اسم فرزند را باید قبل از تولد انتخاب کرد

از روايات استفاده مى شود كه براى فرزندان قبل از تولد اسم انتخاب شود.

🔸 امیرالمومنین علیه السلام :
سَمُّوا أَوْلاَدَكُمْ
براى فرزندانتان نام انتخاب كنيد حتى پيش از تولد
  فَإِنْ لَمْ تَدْرُوا أَ ذَكَرٌ أَوْ أُنْثَى فَسَمُّوهُمْ بِالأَسْمَاءِ الَّتِى تَكُونُ لِلذَّكَرِ وَ الاُْنْثَى  
و اگر نمى دانيد پسر است يا دختر براى آن ها نام هايى انتخاب كنيد كه هم مى توان آن ها را بر پسر گذاشت و هم دختر

حتی روایت داریم که نامش را محمد بگذارید تا هفت روز او را با آن نام صدا زدید بعد این دیگر خواستید بگذارید

…وَ قَدْ سَمَّى رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) مُحَسِّناً قَبْلَ أَنْ يولَدَ
در حالى كه رسول خدا نام محسن را براى فرزند حضرت فاطمه زهرا سلام الله پيش از متولد شدنش، انتخاب كرد

⏪برای فرزندانتان اسم نیکو انتخاب کنید

🔸 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اِنَّكُمْ تُدْعَوْنَ يَوْمَ الْقِيامَةِ بِاَسْمائَكُمْ وَ اَسْماءِ آبائِكُم، فَاَحْسِنُوا اَسْمائَكُمْ
در قيامت شما با نام خود و نام پدرانتان خوانده مى شويد، پس نام هاى خود را نيكو انتخاب كنيد

⬇️ نام محمد از بهترین نامهاست

🔸پیامبر صلی الله علیه و آله :

إِذَا سَمَّيتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّداً فَأَكْرِمُوهُ
هنگامى كه فرزند خود را محمّد نام نهاديد او را گرامى داريد

وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِى الْمَجْلِسِ
ودر مجالس به آن ها جاى دهيد

وَ لاَ تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْهاً
و چهره خود را در مقابل آن ها درهم نكشيد

🔸 پیامبر صلی الله علیه و آله :

ما مِن بَيتٍ فيهِ اسمُ مُحَمَّدٍ الاّ أَوسَعَ اللّه عَلَيهِمُ الرِّزقَ ، فَإِذا سَمَّيتُموهُم فَلا تَضرِبوهُم ، و لا تَشتِموهُم
هيچ خانه اى نيست كه نام «محمّد» در آن باشد، مگر آن كه خداوند، روزى را بر آنها مى گستراند . پس هرگاه آنان را محمّد ناميديد ، آنان را نزنيد و دشنام ندهيد

⬇️با محمد‌ها مشورت کنید

🔸پیامبر صلی الله علیه و آله :
ما مِنْ قَوْمٍ كانَتْ لَهُمْ مَشْوَرَةٌ فَحَضَرَ مَعَهُمْ مَنِ اسْمُهُ مُحَمَّدٌ اَوْ أَحْمَدُ فَـاَدْخَلُوهُ فى مَشْوَرَتِهِمْ اِلاّ كانَ خَيْرا لَهُمْ
گروهى كه مى خـواهند مشورت كنند و در جمع آنان كسى با نام محمد يا احمد حاضر است اگر آنان او را در مشورت خود وارد كنند، براى آنان خير خواهد بود خداوند کاری می کند که خیر پیش آید

↩️روایت داریم که نام محمد مبارک است

↙️ نام فاطمه برای دخترها انتخاب کنید
و روایت داریم دختری که نامش فاطمه است اکرام کنید بی احترامی نکنید ….

💠وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ
ادب در اینجا به معنای مطلق اخلاق است، والدین باید فرزندان را اخلاقی بار بیاورند.

🔸در روایتی از امام کاظم علیه السلام داریم که حضرت ادب را اینگونه توضیح میدهند:
« فَلَيْسَ تَحْتَاجُ إِلَى أَنْ تَأْمُرَ وَ تَنْهَى »
ادب یعنی شخص خودش خوب و بد را تشخیص دهد و نیاز به امر و نهی نداشته باشد

🔺 اخلاق باید نهادینه شود به نحوی که فرزند بدون تذکر، خودش درست و اشتباه را بفهمد و مطابق آن رفتار نماید.

⏪روح و ذهن انسان در كودكى بسيار تأثيرپذير است از اين رو اگر پدر و مادر در تعليم و تربيت فرزند كوتاهى كنند خسارت عظيمى، هم دامان پدر و مادر را مى گيرد و هم فرزند را.

🔸 پیامبرصلی الله علیه و آله :
مَنْ تَعَلَّمَ فِى شَبَابِهِ كَانَ بِمَنْزِلَةِ الرَّسْمِ فِى الْحَجَر
كسى كه در جوانى چيزى را فراگيرد همچون مطلبى است كه بر سنگ ترسيم مى شود

وَ مَنْ تَعَلَّمَ وَ هُوَ كَبِيرٌ كَانَ بِمَنْزِلَةِ الْكِتَابِ عَلَى وَجْهِ الْمَاءِ  
و كسى كه در بزرگسالى چيزى را فراگيرد همچون نقشى است كه برآب زنند

🔸نامه 31:
 إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالاَْرْضِ الْخَالِيةِ مَا اُلْقِى فِيهَا مِنْ شَىء قَبِلَتْهُ
قلب بچه همچون زمين خالى است و هر بذرى در آن بيفشانند آن را مى پذيرد

فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ يقْسُوَ قَلْبُكَ وَيشْتَغِلَ لُبُّك
به همين دليل پيش از آن كه قلبت قساوت يابد و فكرت به امور ديگر مشغول گردد

⏪ ارثیه ادب برای فرزندان به یادگار بگذارید

🔸امیرالمومنین علیه السلام :
اِنَّ خَیرَ ما وَرَّثَ الآباءُ لاِءَبْنائهِمُ الاْءَدَبُ بهترین ارثی که پدران برای فرزندانشان باقی می گذارند، ادب است.

⬇️ آن چیزی که برای انسان سرمایه میشود، اخلاق حسنه ای است که از پدرش آموخته باشد، ولی بدون اخلاق هر چه هم پول در اختیار انسان باشد به مسیر اشتباه منحرف میشود.

⏪در تربیت، به کم قانع نشوید/

🔸امام صادق علیه السلام در مورد فرزندان فرمودند :
و المُبالَغَهُ فی تَأدیبِهِ
و در تربیت او تلاش فراوانی کند

❓تربیت چیست ؟چگونه باید تربیت کرد؟

⏪در روایات داریم که با فرزندان با این سه نوع ,تربیت کنید 👇

1⃣ تربیت عبادی با نماز
2⃣تربیت دینی
3⃣تربیت علمی با علم

_تربیت دینی و تربیت علمی لازم است

↩️تربیت عبادی

🔸 پیامبرصلی الله علیه و آله :

مُرُوا أولادَکُم بِالصَّلاهِ و هُم أبناءُ سَبعِ سِنینَ کودکان خود را در هفت سالگی به نماز خواندن امر کنید

↩️تربیت دینی

🔸 امام صادق علیه السلام :
بادِروا أحداثَکُم بِالحَدیثِ قَبلَ أن تَسبِقَکُم إلَیهِمُ المُرْجِئهُ
نوجوانان خود را، پیش از آنکه فرقه مرجئه به سراغشان بروند، حدیث بیاموزید.

↩️تربیت علمی

🔸 امیرالمومنین علیه السلام :
مُرُوا أولادَکُم بطَلَبِ العِلمِ
فرزندان خود را به آموختن دانش امر کنید

💠وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ يُعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ

⏪تربیت قرآنی

حضرت از باب ذکر خاص بعد از عام، یکی را انواع تربیت‌هایی که والدین باید برای فرزند داشته باشند را، آموزش و یادگیری قرآن ذکر میفرماید.

قرآن مجموعه بى نظيرى است كه تمام درس هاى زندگى مادى و معنوى در آن جمع است.

توحيد و معاد به صورت گسترده در آن تجلى مى كند، بخش مهم احكام الهى در آن بيان شده و دستورات اخلاقى اش فوق العاده مؤثر و پربار است و تاريخ عبرت انگيز انبياء پيشين نيز در جاى جاى آن ديده مى شود.

لذا بايد قبل از هرچيز به فرزندان قرآن تعليم داد.

🔸 پیامبر صلی الله علیه و آله :

وَ مَنْ عَلَّمَهُ الْقُرْآنَ
كسى كه به فرزندش قرآن تعليم دهد

پدر و مادر آن فرزند را در روز قيامت مى آورند و دو لباس فاخر نورانى بر آن ها مى پوشانند كه 
يضِىءُ مِنْ نُورِهِمَا وُجُوهُ أَهْلِ الْجَنَّةِ
از نور آن ها صورت بهشتيان روشن مى شود

⬇️کودکان اهل قرآن، عذاب را از جامعه دفع میکنند

🔸اصبغ بن نباته مى گويد اميرالمومنین علیه السلام فرمود:

خداوند گاه اراده مى كند همه اهل زمين را هلاك كند و يك نفر را باقى نگذارد و اين در زمانى است كه غرق گناهان و آلوده انواع معاصى مى شوند

فَإِذَا نَظَرَ إِلَى الشِّيبِ نَاقِلِى أَقْدَامِهِمْ إِلَى الصَّلَوَاتِ وَالْوِلْدَانِ يتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ رَحِمَهُمْ فَأَخَّرَ ذَلِكَ عَنْهُمْ
هرگاه در اين زمان پيرمردانى را ببيند كه لنگان لنگان به سوى نماز در مسجد گام برمى دارند و كودكانى كه مشغول فراگرفتن قرآن اند به آن ها رحم مى كند و عذابشان را به تأخير مى اندازد

 *⃣مستحب است که در مواردی انسان دیگران را در شادی خود شریک کند لذا ولیمه می‌دهد
ولیمه ای هم به نام ولیمه الحذاق داریم این ولیمه دادن برای زمانی است که فرزند در قرآن خواندن حاذق می‌شود

🔺 از حقوق والدین بر فرزند

1⃣برای پدر ناسزا نخرد

🔸لَمّا سُئلَ عَن حَقِّ الوالِدِ على وَلدِهِ 
از پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد حقوق پدر سوال شد، حضرت فرمود:
لا يُسَمِّيهِ باسمِهِ ، ولا يَمشي بَينَ يَدَيهِ ، ولا يَجلِسُ قَبلَهُ ، ولا يَستَسِبُّ لَهُ
او را به اسم صدا نزند،
جلوتر از او راه نرود،
پيش از او ننشيند
و برايش دشنام نخرد.
«يَستَسِبُّ » از ماده «سب» به معناى طلب كردن سب و دشنام و لعن براى كسى است.

🔹حضرت میفرماید رفتار و برخورد شما در جامعه طوری باشد که هر گاه کسی شما را دید بگوید خدا پدرت را رحمت کند.

🔸خطبه 23: وَ لِسَانُ الصِّدْقِ يَجْعَلُهُ اللَّهُ لِلْمَرْءِ فِي النَّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الْمَالِ يَرِثُهُ غَيْرُهُ
و نام نيکى که خداوند  به انسان عطا مى کند، از ثروتى که به هر حال، براى ديگران به ارث مى گذارد بهتر است

2⃣صبر بر تندی پدر

🔸پیامبر صلی آله علیه و آله :
مِنْ حَقِّ الْوالِدِ عَلى وَلَدِهِ أن يخشَعَ له عند الغَضَبِ
حق پدر بر فرزند آن است که هنگامى كه پدر عصبانى مى شود عكس العمل نشان ندهد و تواضع و خشوع كند.

3⃣ سپاسگزاری از والدین

🔸امام صادق علیه السلام :

يَجِبُ لِلوالِدَينِ علَى الوَلَدِ ثَلاثَةُ أشياءَ : شُكرُهُما على كُلِّ حالٍ
پدر و مادر را بر فرزند سه حق است: در همه حال شكرگزار آنان باشد

، و طاعَتُهُما فيما يَأمُرانِهِ و يَنهَيانِهِ عَنهُ في غَيرِ مَعصيَةِ اللّه  
در هر چه به او امر و نهى مى كنند، بجز در معصيت خدا، اطاعتشان كند ،

و نَصيحَتُهُما في السِّرِّ و العَلانِيَةِ
و در نهان و آشكار خير خواه آنان باشد

4⃣پرداخت دیون والدین 

5⃣مراعات فوق العاده در پیری

🔸راوی میگوید خدمت امام صادق عرض کردم:
إِنَّ أَبِي قَدْ كَبِرَ جِدّاً وَ ضَعُفَ
من پدری دارم که بسیار پیر و شکسته شده است
فَنَحْنُ نَحْمِلُهُ إِذَا أَرَادَ الْحَاجَةَ
و ما او را برای انجام حاجت و کارهایش بر دوش می گیریم

فَقَالَ: إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَلِيَ ذَلِكَ مِنْهُ فَافْعَلْ حضرت فرمود: تا جایی که توان داری بر این کار ادامه بده

، وَ لَقِّمْهُ بِيَدِكَ، فَإِنَّهُ جُنَّةٌ لَكَ غَدا
با دست خود برایش لقمه بگیر، که همانا برای فردایت سپری در برابر آتش جهنم خواهد بود. 

⬇️ دیگر حقوق فرزندان بر والدین

امیرالمومنین در حکمت 399 ، به سه حق فرزندان اشاره کرد ولی موارد دیگری نیز در روایات آمده است.

1⃣علم ، شغل، روزی حلال

🔸پیامبرصلی الله علیه و آله :
حَقُّ الوَلَدِ على والِدِهِ أن يُعَلِّمَه الكِتابَةَ وَالسِّباحَةَ والرِّمايةَ
حقّ فرزند بر پدرش اين است كه او را سواد و شنا و تيراندازى بياموزد

وأن لا يَرزُقَه إلاّ طَيِّباً
و جز روزى حلال خوراك او نكند

2⃣فراهم کردن شرایط ازدواج

🔸پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد حقوق فرزند فرمود:
يزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ
هر گاه به حد بلوغ رسید، شرایط ازدواجش را مهیا کند

⬇️گناه فرزند مجرد برای پدر است

🔸پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَن بَلَغَ وَلدُهُ النِّكاحَ و عِندَهُ ما يُنكِحُهُ فلَم يُنكِحْهُ
هر كه فرزندش به سنّ ازدواج برسد و توانايى مالى داشته باشد كه او را همسر دهد و ندهد

ثُمّ أحدَثَ حَدَثا فالإثمُ علَيهِ
اگر از آن فرزند خطايى سر بزند، گناهش به گردن اوست

3⃣ رعایت عدالت بین فرزندان

🔸در روایت داریم:
اِنَّ النَّبىَّ صلي الله عليه و آله اَبْصَرَ رَجُلاً لَهُ وَلَدانِ فَقَـبَّلَ اَحَدَهُما وَ تَرَكَ الآْخَرَ.
پيامبر كسى را ديدند كه دو فرزند داشت . يكى را بوسيد و ديگرى را رها كرد

 فَقالَ رَسولُ اللّه صلي الله عليه و آله : فَهَلاّ واسَيْتَ بَيْنَهُما
پيامبر به او فرمودند: چرا ميان آنان يكسان عمل نكردى 

⬇️لزوم اکرام فرزندان در خطاب

وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ

الف/ نام نیک   
ب/درست صدا زدن

⏪اثرات مثبت خوب صدا کردن فرزند_مخصوصا در کودکی؛

1⃣ تقویت عزت نفس

کودکان هویت خود را از طریق بازخوردهای کلامی اطرافیان شکل می‌دهند. زمانی که با احترام خطاب می‌شوند، پیامی دریافت می‌کنند که “تو ارزشمند هستی”.

· به جای گفتن: “بچه، بیا اینجا!”

· گفتن: “عزیزم، لطفاً وقتی وقت داشتی به بیا پیش من

2⃣ الگوسازی رفتاری

نحوه خطاب ما، مدل ارتباطی کودکان در آینده می‌شود.
اثر روانی: این کودکان در بزرگسالی در روابط اجتماعی و شغلی موفق‌تر عمل می‌کنند. زیرا هم احترام دیده اند و عزت نفس دارند هم احترام دیگران راحفظ میکنند.

3⃣احساس امنیت

خطاب محترمانه فضای امنیت ایجاد می‌کند.
اگر خطاب محترمانه نباشد ایجاد اضطراب در فرزند می کند

⛔️ این سه مدل خطاب ممنوع

1⃣ خطاب آمرانه

غلط: “الان بخواب!”

صحیح: “عزیزم، فکر می‌کنی برای اینکه فر دا بتونی با دوستات خوب بازی کنی، چه زمانی خوابیدن مناسب است؟”

2⃣خطاب تحقیر کننده

غلط: “چقدر دست و پا چلفتی هستی!”

صحیح: “ظاهراً این کار سخته. دوست داری روش درستش رو یاد بگیری؟”

3⃣خطاب مقایسه ای

غلط: “ببین برادرت چقدر مرتبه!”

صحیح: “هر کسی توانایی خودش رو داره. تو توی چه مهارتی دوست داری بهتر بشی؟”

غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین