ممنون از صبر و شکیبایی شما...

حکمت سیصد و نود و سوم

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمت ها
۱۴۰۴/۶/۹ _ ۷ربیع‌الاول

💢حکمت ۳۹۳💢

استاد محمد کاظمی‌نیا
حکمت سیصد و نود و سوم
0.5 0.75 عادی 1.25 1.5 1.75 2
46:46 00:00
با کلیک روی عناوین زیر،
|

وَ قَالَ (عليه السلام): خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ، وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ؛ فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ.

و امام (ع) فرمود: از دنيا همان را برگير كه نزد تو آيد و از آنچه روى از تو بر مى تابد، روى برتاب. اگر چنين نتوانى، اندازه نگه دار.

💠وَ قَالَ (عليه السلام): خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
از دنيا همان قدر را بگير كه به سراغ تو مى آيد.
💠 وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ
و از آنچه از تو روى گردانده روى بگردان و به دنبال آن مشتاب،
💠فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ
و اگر چنين نمى كنى لااقل در طلب دنيا به صورت معقول تلاش كن و تندروى مكن.

🔻امیرالمومنین علیه السلام در این حکمت در مورد بهره گرفتن از دنیا سه دستور میدهند:

1⃣ اگر میتوانید با دنیا زاهدانه برخورد کنید.

2⃣ اگر میتوانید برای از دست رفتن دنیا، صبر به خرج بده.

3⃣ اگر نمیتوانید زاهد و صبور باشید، لااقل با دنیا به زیبایی مواجه شو و میانه روی کنید.

💠دربخش اول حکمت آمده :
خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
از دنيا همان قدر را بگير كه به سراغ تو مى آيد.

امیرالمومنین علیه السلام درباب رزق و روزی مطالب فراوانی دارند.
اساس مطالب درمورد رزق وروزی حکمت ۴۳۱:
الرِّزْقُ رِزْقَانِ، طَالِبٌ وَ مَطْلُوبٌ
روزى بر دو گونه است: يكى آن‏كه به ‏دنبال انسان مى ‏آيد و ديگر آن‏كه انسان به‏ دنبال آن مى‏ رود.

رزق طالب هم روزی های نانوشته ای است که خداوند برای انسان مقدر کرده است،
هم رزق و روزی است که هر انسانى در شرايط معمولى با كسب و كار عادى و آبرومند به دست می آورد.
زیاده روی بداست ،حرص ،جمع کردن،بخل بداست.وگرنه استفاده به اندازه رزق طالب و رزق مطلوب بسیار خوب است.کسب وکار باید آبرومند باشد،انسان تلاش کندو کارکندپول به دست بیاورد،برای رفاه خودش وخانواده اش خرج کند.

✍️حقیقت زهد نیز همین بود که انسان حرص و طمع به دنیا نداشته باشد، وابسته ی به دست آوردن حجم بیشتری از کالای دنیا نباشد.
لذا حضرت در توصیه ی اول به اصل زهد، قناعت و کفاف امر میکنند.

پر واضح است که هرگز منظور امام  از  ” خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ ” اين نيست كه انسان در خانه خود بنشيند تا رزق و روزى اش به سراغ او بيايد اين همان چيزى است كه با صراحت در روايات از آن نهى شده است.  و ما مامور به کار هستیم.

⏪منظور آن است كه اصرار بر افزودن مال و ثروت در جايى كه اسبابش فراهم نيست نداشته باشد چراكه:

زیاده روی ها حداقل سه آفت ومشکل برای شما ایجاد میکند:

1⃣هم مشقت زيادى را بر انسان تحميل مى كند.
درروایت داریم که خداوند به دنیا وحی کرد که اگر کسی دنبال توبود از دست آن فرار کن اورابه بردگی بکش بارروی دوش اوبگذار.

2⃣ ممكن است آلوده انواع گناهان و انحراف از مسير شرع شود.
کسی که همه ی همتش شد پول درآوردن برای به دست آوردن پول حاضر است،هرکاری بکند حتی دین فروشی.

3⃣ اگر به آن نرسد زبان به ناشكرى و كفران بگشايد.
اگر انسان اعتدال را رعایت کرد ديگر به این آفت‌ها دچار نخواهد شد.

✳️خیالمان از روزی راحت باشد:

🔻در حکمت ۳۶۵ از حضرت سوال شد:
لَوْ سُدَّ عَلَى رَجُلٍ بَابُ بَيْتِهِ وَ تُرِكَ فِيهِ، مِنْ أَيْنَ كَانَ يَأْتِيهِ رِزْقُهُ؟ فَقَالَ (عليه السلام): مِنْ حَيْثُ يَأْتِيهِ أَجَلُه.
از امام عليه السلام پرسيدند: اگر درِ خانه كسى را به روى او ببندند و در همان جا محبوس گردد از كجا روزى اش مى رسد؟ امام عليه السلام در پاسخ فرمود: از همان جا كه اجل به سراغ او مى آيد!

💠خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
آنچه که از دنیا به سمت تو میآیدآن رابگیر
💠وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ
و از آنچه از تو روى گردانده روى بگردان و به دنبال آن مشتاب.

◀️در مسیر زندگی، خیلی اوقات انسان برای رسیدن به اهداف و خواسته هایش تلاش میکند ولی به هر دلیلی به خواسته هایش نمیرسد؛ یا به خواسته هایش میرسد ولی بعد از مدتی آنها را از دست میدهد.

↩️یا پست است مقام، پول،یاکلا نمیرسد یا اگر رسید دنیا دولت است دست به دست میشود،از این نفربه نفربعدی منتقل می‌کند.مواجه ما با این عادت دنیا چه باشد؟دنیا کارش این است که ازکسی بگیرد و به دیگری بدهد.جنس،مال،قدرت در دست هیچ کسی ثابت نیست.اگرذات دنیا این است اینجا دو راه دارد:

1⃣ یا نشستن و گریستن بر آنچه از دست رفته، و حسرت آنها را خوردن و افسردگی بعد از شکست.

2⃣یا دل از آنها بریدن، چشم از آنها برداشتن و ادامه دادن مسیر به سمت اهداف جدید؛ با تجربه ای بیشتر.

✍️ به فرایندِ گیر نکردن پشت دست انداز مشکلات؛ صبر میگویند.
وقتی سدی ایجاد میشود چیزی را از تو میگیرند،این توقف نکردن می‌شود صبر. اگر دائم گریه وزاری کردید این صبر نیست،اگر گذشتید حالت صبر است.

❇️هر چه از تو روی گرداند، از آن روی بگردان:

قرآن کریم میفرماید:
لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَ لَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ.
بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید.

⏪اگرچیزی دادندالحمدالله نعمتی است که درپس آن وظیفه است اگرچیزی گرفتند الحمدالله نعمت داده بودندو گرفتند مسیرطبیعی دنیا همین است .میدهند و میگیرند پس افسوس خوردن و حسرت خوردن ندارد.

✍️ دل بریدن از آنچه از دست انسان رفته است و صبر بر آن دومین توصیه حضرت است.

🔻در نامه ۴۷ که وصیت نامه هنگام شهادت حضرت است فرمود:
أُوصِيكُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ، وَ أَلَّا تَبْغِيَا الدُّنْيَا وَ إِنْ بَغَتْكُمَا
من شما را به تقوا و پرهيزکارى توصيه مى کنم و سفارش مى کنم و در پى زرق و برق دنيا نباشيد، هرچند دنيا به سراغ شما بيايد
وَ لَا تَأْسَفَا عَلَى شَيْءٍ مِنْهَا زُوِيَ عَنْكُمَا
و بر آنچه از دنيا از دست مى دهيد تأسف نخوريد.

✳️دنیا مثل بدهکار فراری است:

مثال ابن ابی الحدید:
اجْعَلِ الدُّنْیَا کَغَرِیمِ السُّوءِ
دنیا را مانند بدهکار بد قرار بده!
حَصَلَ مِنْهُ مَا یَرْضَخُ لَکَ بِهِ
مقدار کمی را که به تو می‌پردازد بپذیر

◀️ این نگاه رامقایسه کنید با کسانی که میخواهندبه کل دنیا برسند،میخواهند همه ی آن بدیهیشان را از دنیا بگیرند. تازه آرزوهای بلند و بالا هم دارند اینها گرفتارند. ‌

🔻حضرت فرمودند:اگر چیزی هم دنیا از توگرفته شد ناراحت نباش .
این قاعده اگر درذهن انسان باشد درکم وزیاد شدن دنیا خیلی نگران وافسرده نخواهد شد.

بخش اول :خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ ،

بخش دوم: وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ

  بخش سوم: فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ
و اگر چنين نمى كنى لااقل در طلب دنيا به صورت معقول تلاش كن و تندروى مكن.

حضرت بعد از بیان دو نقطه ی ایده آل که زهد و تاسف نخوردن بر دنیاست؛

برای  کسانی که توان رسیدن به قله را ندارند؛ پیشنهاد دیگری مطرح میکنند و آن نیز “میانه روی در دنیاست”

جمله ی ” فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ” دو مصداق دارد:

1⃣ کسانی که اصرار دارند وضعیت مادی آنها خوب شود، علاقه به ثروت دارند.

2⃣ کسانی که توان تحمل سختی ها را ندارند، صبر بر مشکلات ندارند.

✍️هیچ جای شک و شبهه نیست که اتفاقا اکثر افراد جامعه جزء همین دو دسته به حساب می آیند؛ لذا حضرت برای اینکه اینها نیز از مسیر زندگی مومنانه خارج نشوند میفرماید ” میانه روی اقتصادی” داشته باشید.

اگر اصرار دارى بر مال و جاه خود بيفزايى، تندروى مكن; عاقلانه تلاش كن و آلوده گناهان مشو.

⏪عقل به تو می‌گوید: پول دربیاور ولی پول مردم را نخور،عقل به تو میگوید پول در بیاور ولی سلامتیت مهمتر از پول است،پول در بیاور ولی خرج کن ذخیره نکن خساست به خرج نده حضرت فرمودند:مسیر اعتدال،مسیر عقل را در کسب وخرج در هر دو پیاده کنید.زاهد نشدید صبور نشدید طوری نیست ولی حداقل موازین شرع را انسان رعایت کند.این میانه روی اقتصادی درمشی نهج البلاغه درمشی اسلام است .

❇️معنای اجمال در طلب:

لفظ ” فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ” از ماده ی جمال و زیبایی است ولی در حکمت مورد نظر از آنجایی که اعتدال حد وسط افراط و تفریط است و اعتدال همیشه زیباست؛ در معنای حکمت لفظ جمال را به معنای میانه روی ترجمه کردیم.

❇️عاقل، کارگر دنیا نمیشود:

حضرت فرمودند: عاقلانه رفتارکنیدحداقلها را رعایت کنید‌یکی از اموری که انسانهای عاقل رعایت می‌کنند برده دنیا نمیشوندبند بردگی به گردن خودشان نمی اندازند.


🔻پيامبر اكرم صَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم میفرمایند:
پیامبر صلوات الله علیه در حالى كه غمگين بود از منزل خارج شد فرشته اى خدمت آن حضرت آمد در حالى كه كليد گنج هاى زمين را در دست داشت عرض كرد: اى محمّد! اين كليد گنج هاى زمين است پروردگارت مى فرمايد: آن ها را بگشا و هرچه مى خواهى بردار بى آن كه چيزى از مقام تو نزد من كم شود.

🔻 فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) الدُّنْيا دَارُ مَنْ لاَ دَارَ لَهُ وَ لَهَا يجْمَعُ مَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ  
فرمود: دنيا خانه كسى است كه خانه ديگرى ندارد و آن را كسى گردآورى مى كند كه عقلى ندارد.
 
انسان عاقل برای دنیا چیزی جمع نمیکند،برای خرج ومخارج خودش برای زندگی دنیا استفاده می‌کند، پول به دست می آورد ولی جمع نمیکند، زیاده روی نمی کند.

✍️با دنیا باید عاقلانه و با اعتدال برخورد کرد نه اینکه دست انداخت و همه ذخائر دنیا را برای خود برداشت، که این به زیان انسان خواهد بود.

✳️طلب زیبای رزق، سفارش جبرئیل به پیامبر:

🔻پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
ألا وإنّ الرُّوحَ الأمينَ نَفَثَ فيرُوعِي أ نّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّى تَستَكمِلَ رِزقَها
همانا روح الامين در دلم چنين افكند كه هيچ كسی نميرد تا روزى اش را به طور كامل دريافت كند.
فاتَّقُوا اللّه و أجمِلُوا في الطَّلَبِ
پس، از خدا بترسيد و در طلب روزى آرام و معتدل باشيد.

⏪اعتدال ومیانه روی درکسب پول داشته باشید یک حدو حدودی را برای خودتان رعایت کنید،یک اعتدالی یک مرزی را که از دین خارج نشوید را برای خودتان قرار بدهید.نفس انسان سرکش است دنیا طلب است بايد افسار نفس راکشید اورایک جایی الزام کردبه دست کشیدن از دنيا.

✅افسار مرکب دنیا طلبی را باید کشید:

نامه ۳۱:
وَ اعْلَمْ يَقِيناً أَنَّكَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَكَ
و به يقين بدان هرگز به همه آرزوهايت دست نخواهى يافت
 وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَكَ  
و بيش از آنچه مقرر شده عمر نمى کنى
وَ أَنَّكَ فِي سَبِيلِ مَنْ كَانَ قَبْلَكَ  
و تو در همان مسيرى هستى که پيشينيان تو بودند،آنها رفتند و تو هم خواهى رفت
فَخَفِّضْ فِي الطَّلَبِ وَ أَجْمِلْ فِي الْمُكْتَسَبِ
حال که چنين است، در به دست آوردن دنيا زياده روى مکن و در کسب و کار ميانه رو باش

📚این نامه 31 ،نامه ی تربیتی است امیرالمومنین علیه السلام به امام مجتبی علیه السلام میفرمایند:وبه همه ی ما میگویند به بچه هاتون یاد بدهید و خودتان یاد بگیرید اولا رزق ثابت است ثانیا اجل مقدر است، شما نمی توانید به همه ی آرزوها برسید درست زندگی کنید، درست کسب وکار کنید ،دزدی نکنید، برای رسیدن به دنیا چیزی که حق نیست را نگیر.پس قشنگ زندگی کنید،زندگی زیبا می‌تواند آینده تورا ،بهشت تو را تضمین کند.

✳️ تنها راه آرامش در زندگی اجتماعی و شخصی، عمل به ” فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ” است:

مشكلات عظيمى كه در دنياى ديروز و امروز و فردا وجود داشته، دارد و خواهد داشت؛ ناشى از حرص حريصان و دنياپرستان است كه به سهم و حق خود از دنيا قانع نيستند و اصرار دارند از ديگران بگيرند و به خود بيفزايند.

سرچشمه جنگ ها و نزاع ها و بسيارى از پرونده هاى سنگين دادگاه ها همين حرص دنيا و بيش از حق خود طلبيدن است.

اگر به دستورى كه حضرت عمل شود آتش جنگ ها خاموش مى گردد و پرونده هاى دادگاه ها بسته خواهد شد

🔹شاعر عرب پايان مى گوید:

يا حَرِيصاً قَطَع الأيّامَ فِى * بُؤسِ عَيْش وَعَناء و تَعَب

اى كسى كه تمام روزها را در ناراحتى و رنج و تعب براى افزودن مال و ثروت، مى گذرانى!

لَيْسَ يَعدُوكَ مِنَ الرِّزقِ الّذِى * قَسَم اللّهُ، فأجْمِل فى الطَّلَب

بدان آن رزقى كه خدا براى تو مقرر كرده است از تو دريغ نخواهد شد بنابراين در طلب دنيا معقولانه رفتار كن

✍️به اندازه ای که نیاز دارید تلاش کنید نه به اندازه آرزوی که درسرمیپرورانید .

✳️دنیا طلب ها را در یک مورد اسوه بگیرید:

📚شیخ صدوق در امالی روایت نقل میکند: المسيحُ عليه السلام : يا بَنِي إسرائيلَ ، لا تَأسَوا على ما فاتَكُم مِن دُنياكُم إذا سَلِمَ دِينُكُم
اى بنى اسرائيل! هر گاه دينتان سالم بود ، براى از دست دادن دنياتان افسوس نخوريد
كما لا يَأسى أهلُ الدنيا على ما فاتَهُم مِن دِينِهِم إذا سَلِمَتْ دُنياهُم
همچنان كه دنيا پرستان هر گاه دنيايشان سالم باشد ، براى از دست دادن دينشان اندوهى به خود راه نمى دهند.

✍️ ما حداقل به اندازه ی دنیا طلب ها متعصب باشیم.

 آنها وقتی دنیایشان رو به راه باشد برای دین دل نمیسوزانند، ما هم وقتی دینمان درست و سالم بود برای دنیا دل نسوزانیم و به حد کفاف آن قانع باشیم.

🔻”اَلْإِجْمَالَ فِي اَلطَّلَبِ”، از اصطلاحات پر کاربرد روایات:

✅اجمال فی الطلب عفت است:

امام مجتبی علیه السلام: لاَ تُجَاهِدِ اَلطَّلَبَ جِهَادَ اَلْغَالِبِ
نه چون پيروزمندان در طلب دنيا بكوش کسانی که مزه دنیا زیر دندانشان رفته و در طلب کسب بیشتر اند.
وَ لاَ تَتَّكِلْ عَلَی‌ اَلْقَدَرِ اِتِّكَالَ اَلْمُسْتَسْلِمِ
نه مانند تسليم‌شدگان به تقدير تكيه كن و بیماری را پیشه نکن .
فَإِنَّ اِبْتِغَاءَ اَلْفَضْلِ مِنَ اَلسُّنَّةِ
كه رفتن دنبال فضل و احسان خدا  سنت و قانون هستی است.
وَ اَلْإِجْمَالَ فِي اَلطَّلَبِ مِنَ اَلْعِفَّةِ  
اعتدال در طلب روزی نشانه ی عفت است.

✳️خودنگهداری در برابر تمایلات:

عفت خیلی مقام بزرگی است عفت بسیار جایگاه رفیعی است اگر کسی می‌خواهد به عفت برسد یکی از راه‌ها این است عفت درمقابل مالی یعنی به حداقل‌ها اکتفا کنید همینکه زیاده روی نکنید، کافیه پول دارید دنبال پول هم هستید ،حضرت فرمودند طوری نیست اجمال داشته باشید خطوط قرمز را ردنکنید این یک مدل از عفاف اقتصادی است.

❇️اجمال فی الطلب نشانه ی ایمان است:

امیرالمومنین علیه السلام:
 سِتَّةٌ تُخْتَبَرُ بِهَا دِينُ اَلرَّجُلِ: اَلْوَرَعُ، وَ اَلتَّقْوَی‌، وَ صِدْقُ اَلْيَقِينِ، وَ مُجَاهَدَةُ اَلْهَوَی‌، وَ اَلْعِفَّةُ، وَ اَلْإِجْمَالُ فِي اَلطَّلَبِ . دین مردم را آزمود: ورع ،تقوا، یقین صادقانه، مبارزه با نفس، عفت، و میانه روی در خواستن.

یکی از مواردی که انسان می‌تواند دین خود را بسنجدآن است که شما چقدر اجمال فی الطلب دارید؟چقدر میانه روی دارید؟چقدر از حرص دور هستید؟هرچه کمتر باشد دینداری شما بزرگتر وغنی تر است.باید با پنبه سردنیا رابرید با یداز دنیا بهره برداری کنیم نه با سروصدا نه باحرص نه طوری که اومارا به بندگی بکشد.

✳️باید با پنبه سر دنیا را برید و بهره را از او گرفت:
امیرالمومنین علیه السلام :
اَلدُّنْيَا دُوَلٌ فَاطْلُبْ حَظَّكَ مِنْهَا بِإِجْمَالِ اَلطَّلَبِ
دنيا دست بدست ميچرخد تو بهره خود را از آن با آرامی‌ جستجو كن و حريص مباش.

✍️ کسانی که میخواهند هیجانی و بیش از حد از دنیا بهره ببرند، دنیا متوجه میشود و با آنها گلاویز میشود. ولی کسانی که آهسته به سراغ دنیا میروند، میتوانند همه بهره شان را بی درد سر از دنیا بگیرند.

✳️اجمال فی الطلب در سیره امیرالمومنین:
درنامه ۴۵ به عثمان بن حنیب:
وَ لَوْ شِئْتُ لاَهْتَدَيْتُ اَلطَّرِيقَ إِلَى مُصَفَّى هَذَا اَلْعَسَلِ وَ لُبَابِ هَذَا اَلْقَمْحِ وَ نَسَائِجِ هَذَا اَلْقَزِّ  
فکر نکنيد من قادر به تحصيل لذت هاى دنيا نيستم. به خدا سوگند اگر مى خواستم مى توانستم از عسل مصفا و مغز گندم و بافته هاى ابريشم براى خود بهترين غذا و لباس را تهيّه کنم
وَ لَكِنْ هَيْهَاتَ أَنْ يَغْلِبَنِي هَوَايَ وَ يَقُودَنِي جَشَعِي إِلَى تَخَيُّرِ اَلْأَطْعِمَةِ
اما هيهات که هواى نفس بر من چيره شود و حرص و طمع مرا وادار به انتخاب طعام هاى لذيذ نمايد.

✍️ حضرت میتوانست بهترین ها را داشته باشد، آن هم از راه حلال و درست ولی اراده کرد میانه روی و زهد در مسیر دنیا را در پیش بگیرد.

✅نکته:
باید در به دست آوردن دنیا، زیبایی را لحاظ کرد:

اگر چه در ابتدای بحث بیان شد که در این حکمت اجمال را به معنای اعتدال میگیریم؛ ولی نباید غافل بود که از جهت لغوی این لفظ به معنای زیبایی است؛ پس باید در طلب دنیا، دنیا طلب زیبا بود.

کسب زیبا به معنای تلاش برای به دست آوردن روزی از راه‌های حلال، معقول، و با حفظ کرامت انسانی است.
این نوع کسب، تنها برای انباشت ثروت نیست، بلکه برای تأمین نیازهای مشروع خود و خانواده، استقلال اقتصادی و قوت گرفتن برای عبادت خداوند است.

✳️مال حلال، زیبا است:
کسب وکار و در آمدتان و رزق و روزیتان زیبا باشد. از جایی پول به دست آورید که زیبا باشد. طوری خرج کنید که زیبا باشد.هرکاری که باعث زشتی میشود از خودتان دور کنید.هرمدل پول به دست آوردن که زشت است از تو باید دور باشد. محرمات، مکاسب محرمه زشت است ربا، قمار،زشت است دنبالشان نروید.هرچیزی که زشت باشد دراین دایره جایی ندارد.حضرت فرمودند کار کنیدوظیفه تان است ولی پول قشنگ به دست بیارید.

قرآن کریم میفرماید:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلَالًا طَیِّبًا
ای مردم! از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه بخورید.

❇️تجارت، بعد از انجام تکالیف عبادی زیباست:
قرآن کریم در سوره جمعه میفرماید: فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ
پس هنگامی که نماز اتمام یافت، در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا روزی بجویید.

⏪پول زیبا پولی است که شما وظیفه ی شرعیتان را انجام بدهیدحالا دنبال کاربردی کاریه انجام می‌دهید پولش زیباست پولش تربیت فرزند شما را به درستی انجام ميدهد.

✍️ این آیه الگویی زیبا ارائه می‌دهد.

اولویت با عبادت است و سپس تلاش برای روزی در چارچوب رضایت خدا.

✅کسب در آمدی که با یاد خدا باشد زیباست:

قرآن کریم در سوره نور میفرماید: رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ  
مردانی که هیچ تجارت و خرید و فروشی آنان را از یاد خدا غافل نمی‌کند…

◀️کاری که همراه باذکرباشد.پول به دست آوردن که همره با توجه به خدا باشد میشود پول به دست آوردن زیبا

✍️ نمیفرماید آنها اهل کار نیستند، میفرماید کار آنها را از ذکر و یاد خدا غافل نمیکند.

✳️رزقی که از طریق جوانمردان برسد زیباست:
باجوانمردها معاشرت کنید.باجوانمردها دادو ستد کنید.

حکمت ۶۶:
فَوْتُ الْحَاجَةِ، أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَيْرِ أَهْلِهَا
از دست رفتن حاجت بهتر از طلب كردن آن از نااهلان است!

⏪اگر می‌خواهید پول زیبا داشته باشید قرضم که خواستید بگیرید از یک انسان جوانمرد بگیرید ولی اگر حق خودتان را از ناجوانمرد گرفتید این به آن زیبایی که باید باشد نیست.

✅رزقی که دسترنج باشد، زیباست:

پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
أطيَبُ الكَسبِ عَمَلُ الرجُلِ بيَدِهِ
پاكترين كسب و درآمد، دسترنج آدمى است.

🔺در روایت آمده است: از معجزه زیباتر، کار کردن است:

📚مرحوم مجلسی در بحار نقل میکند:
رُويَ أنَّ حَوارِيِّي عيسى عليه السلام كانوا إذا جاعُوا قالوا : يا رُوحَ اللّه جُعْنا ، فَيَضرِبُ بيَدِهِ علَى الأرضِ ـ
روايت شده است كه حواريان عيسى عليه السلام هر گاه گرسنه مى شدند، مى گفتند: يا روح اللّه ! گرسنه شده ايم. پس، عيسى عليه السلام با دست خود به زمين، چه دشت بود و چه كوه، مى زد و براى هر يك از حواريان دو گرده نان بيرون مى آورد، كه آنها را مى خوردند.
فإذا عَطِشُوا قالوا : يا رُوحَ اللّه عَطِشْنا ، فَيَضرِبُ بيَدِهِ على الأرضِ ـ سَهلاً كان أو جَبَلاً ـ فَيُخرِجُ ماءً فَيَشرَبُونَ  
و هر گاه تشنه مى شدند، مى گفتند: يا روح اللّه ! تشنه شده ايم و آن حضرت با دستش به زمين، خواه دشت بود يا كوه، مى زد و آب بيرون مى آورد و حواريان مى نوشيدند..

قالوا : يا رُوحَ اللّه ، مَن أفضَلُ مِنّا ؟ إذا شِئنا أطعَمتَنا ، و إذا شِئنا سَقَيتَنا ، و قد آمَنّا بكَ و اتَّبَعناكَ !
آنها گفتند: يا روح اللّه ! چه كسى از ما برتر است كه هر گاه مى خواهيم غذايمان مى دهى و هر گاه مى خواهيم آبمان مى نوشانى در حالى كه همه ما به تو ايمان آورده ايم و پيرويت مى كنيم؟
 قالَ : أفضَلُ مِنكُم مَن يَعَملُ بيَدِهِ ، و يَأكُلُ مِن كَسبِهِ  
عيسى عليه السلام فرمود: برتر از شما، كسى است كه با دست خود كار كند و از كسب خودش بخورد.
فصاروا يَغسِلُونَ الثِّيابَ بالكِراءِ
از آن پس حواريان رخت مى شستند و اجرت مى گرفتند.

✍️پولی که از دسترنج انسان باشد زیباست ولی پولی که باد آورده باشدزیبایی ندارد.

✳️ رزقی که انسان برای آن  جانش را به خطر نیندازد زیباست:

مصداقش را درروایات داریم
امیرالمومنین علیه السلام:
مَا أَجْمَلَ فِی اَلطَّلَبِ مَنْ رَکِبَ اَلْبَحْرَ لِلتِّجَارَهِ.
کسی که برای تجارت از راه دریا اقدام کند، در کسب روزی اعتدال به خرج نداده است

✍️ در گذشته سفرهای دریایی سخت و خطرناک بود، ماهها می رفتند و زن و فرزند، در انتظار و دلهره بودند. حضرت می فرماید این سفرها برای کسب در آمد مناسب نیست.

❇️رزقی که در وطن به دست بیاید زیباست:

پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
أربَعةٌ مِن سَعادَةِ المَرءِ .
چهار چيز از خوشبختى مرد است
الخُلَطاءُ الصّالِحُونَ
همنشينان شايسته
و الوَلَدُ البارُّ
فرزند نيكوكار،
و المَرأةُ المُؤاتِيَةُ
زن سازگار،
و أن تَكونَ مَعِيشَتُهُ في بَلَدِهِ
و اين كه محل كسب او در شهر خودش باشد.


✍️ رزق اگر به دست بیاید ولی آبروی انسان را در معرض خطر قرار دهد، زیبا نیست.

 
✅کسب  در آمد از طریق ریاست طلبی زیبا نیست:!
امام صادق علیه السلام:
مَلْعُونٌ مَنْ تَرَأَّسَ
ملعون است كسى‌كه رياست به خود بندد
مَلْعُونٌ مَنْ هَمَّ بِهَا   
ملعون است كسى‌كه دنبال رسیدن به ریاست باشد
مَلْعُونٌ مَنْ حَدَّثَ بِهَا نَفْسَهُ
ملعون است كسى كه به فكر آن باشد.

دارد درس می‌خواند تا فردا به پست و‌مقامی برسد.پست ومقام و مسئولیت وظیفه است نباید دنبال آن برود پولی هم که از این راه به دست می آورد زیبا نیست.

🔹 وقتی امیرالمومنین علیه السلام فرزندان عمویش عباس را مسئولیت داد، مالک اشتر اعتراض کرد که اگر قصه فامیل بازی است، چرا ما عثمان را کشتیم.

🔹حضرت با ملاطفت به مالک فرمود من که فرزندان خودم را به مسئولیت نگمارده ام و علت اینکه به فرزندان عباس مسئولیت دادم این است که اولا افراد شایسته ای هستند، ثانیا در دوران خلفا به آنها ظلم شد، چون فامیل ما بودند، ثالثا اگر کسی بهتر میشناسی بیاور تا جابجا کنم.
امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود:
اِنِّي سَمِعْتُ اَلْعَبَّاسَ يَطْلُبُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْإِمَارَةَ مِرَاراً  
من مکرر از عمویم عباس شنیدم که از پیامبر طلب مسئولیت میکرد.

فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَا عَمِّ إِنَّ اَلْإِمَارَةَ إِنْ طَلَبْتَهَا وُكِّلْتَ إِلَيْهَا وَ إِنْ طَلَبَتْكَ أُعِنْتَ عَلَيْهَا
پیامبر صلوات الله علیه و آله فرمود ای عمو حکومت را اگر طلب کنی به همان حکومت واگذار میشوی و اگر او تو را طلب کند خداوند در آن کار به تو یاری می‌رساند.

✍️باید برای به دست آوردن رزق زیبا منتظر بود تا با توجه به تخصص فرد به او پیشنهاد پست و مقامی پیشنهاد بشود، وگرنه کسی که مدام دنبال رسیدن به جایگاه بالایی است آن پولی که بدست می آورد پول زیبایی نیست.


غفر الله لی و لکم، الحمدلله رب العالمین

حکمت سیصد و نود و سوم

حکمت سیصد و نود و سوم

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمت ها
۱۴۰۴/۶/۹ _ ۷ربیع‌الاول

💢حکمت ۳۹۳💢

استاد محمد کاظمی‌نیا
حکمت سیصد و نود و سوم
0.5 0.75 عادی 1.25 1.5 1.75 2
46:46 00:00
با کلیک روی عناوین زیر،
|

وَ قَالَ (عليه السلام): خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ، وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ؛ فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ.

و امام (ع) فرمود: از دنيا همان را برگير كه نزد تو آيد و از آنچه روى از تو بر مى تابد، روى برتاب. اگر چنين نتوانى، اندازه نگه دار.

💠وَ قَالَ (عليه السلام): خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
از دنيا همان قدر را بگير كه به سراغ تو مى آيد.
💠 وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ
و از آنچه از تو روى گردانده روى بگردان و به دنبال آن مشتاب،
💠فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ
و اگر چنين نمى كنى لااقل در طلب دنيا به صورت معقول تلاش كن و تندروى مكن.

🔻امیرالمومنین علیه السلام در این حکمت در مورد بهره گرفتن از دنیا سه دستور میدهند:

1⃣ اگر میتوانید با دنیا زاهدانه برخورد کنید.

2⃣ اگر میتوانید برای از دست رفتن دنیا، صبر به خرج بده.

3⃣ اگر نمیتوانید زاهد و صبور باشید، لااقل با دنیا به زیبایی مواجه شو و میانه روی کنید.

💠دربخش اول حکمت آمده :
خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
از دنيا همان قدر را بگير كه به سراغ تو مى آيد.

امیرالمومنین علیه السلام درباب رزق و روزی مطالب فراوانی دارند.
اساس مطالب درمورد رزق وروزی حکمت ۴۳۱:
الرِّزْقُ رِزْقَانِ، طَالِبٌ وَ مَطْلُوبٌ
روزى بر دو گونه است: يكى آن‏كه به ‏دنبال انسان مى ‏آيد و ديگر آن‏كه انسان به‏ دنبال آن مى‏ رود.

رزق طالب هم روزی های نانوشته ای است که خداوند برای انسان مقدر کرده است،
هم رزق و روزی است که هر انسانى در شرايط معمولى با كسب و كار عادى و آبرومند به دست می آورد.
زیاده روی بداست ،حرص ،جمع کردن،بخل بداست.وگرنه استفاده به اندازه رزق طالب و رزق مطلوب بسیار خوب است.کسب وکار باید آبرومند باشد،انسان تلاش کندو کارکندپول به دست بیاورد،برای رفاه خودش وخانواده اش خرج کند.

✍️حقیقت زهد نیز همین بود که انسان حرص و طمع به دنیا نداشته باشد، وابسته ی به دست آوردن حجم بیشتری از کالای دنیا نباشد.
لذا حضرت در توصیه ی اول به اصل زهد، قناعت و کفاف امر میکنند.

پر واضح است که هرگز منظور امام  از  ” خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ ” اين نيست كه انسان در خانه خود بنشيند تا رزق و روزى اش به سراغ او بيايد اين همان چيزى است كه با صراحت در روايات از آن نهى شده است.  و ما مامور به کار هستیم.

⏪منظور آن است كه اصرار بر افزودن مال و ثروت در جايى كه اسبابش فراهم نيست نداشته باشد چراكه:

زیاده روی ها حداقل سه آفت ومشکل برای شما ایجاد میکند:

1⃣هم مشقت زيادى را بر انسان تحميل مى كند.
درروایت داریم که خداوند به دنیا وحی کرد که اگر کسی دنبال توبود از دست آن فرار کن اورابه بردگی بکش بارروی دوش اوبگذار.

2⃣ ممكن است آلوده انواع گناهان و انحراف از مسير شرع شود.
کسی که همه ی همتش شد پول درآوردن برای به دست آوردن پول حاضر است،هرکاری بکند حتی دین فروشی.

3⃣ اگر به آن نرسد زبان به ناشكرى و كفران بگشايد.
اگر انسان اعتدال را رعایت کرد ديگر به این آفت‌ها دچار نخواهد شد.

✳️خیالمان از روزی راحت باشد:

🔻در حکمت ۳۶۵ از حضرت سوال شد:
لَوْ سُدَّ عَلَى رَجُلٍ بَابُ بَيْتِهِ وَ تُرِكَ فِيهِ، مِنْ أَيْنَ كَانَ يَأْتِيهِ رِزْقُهُ؟ فَقَالَ (عليه السلام): مِنْ حَيْثُ يَأْتِيهِ أَجَلُه.
از امام عليه السلام پرسيدند: اگر درِ خانه كسى را به روى او ببندند و در همان جا محبوس گردد از كجا روزى اش مى رسد؟ امام عليه السلام در پاسخ فرمود: از همان جا كه اجل به سراغ او مى آيد!

💠خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ
آنچه که از دنیا به سمت تو میآیدآن رابگیر
💠وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ
و از آنچه از تو روى گردانده روى بگردان و به دنبال آن مشتاب.

◀️در مسیر زندگی، خیلی اوقات انسان برای رسیدن به اهداف و خواسته هایش تلاش میکند ولی به هر دلیلی به خواسته هایش نمیرسد؛ یا به خواسته هایش میرسد ولی بعد از مدتی آنها را از دست میدهد.

↩️یا پست است مقام، پول،یاکلا نمیرسد یا اگر رسید دنیا دولت است دست به دست میشود،از این نفربه نفربعدی منتقل می‌کند.مواجه ما با این عادت دنیا چه باشد؟دنیا کارش این است که ازکسی بگیرد و به دیگری بدهد.جنس،مال،قدرت در دست هیچ کسی ثابت نیست.اگرذات دنیا این است اینجا دو راه دارد:

1⃣ یا نشستن و گریستن بر آنچه از دست رفته، و حسرت آنها را خوردن و افسردگی بعد از شکست.

2⃣یا دل از آنها بریدن، چشم از آنها برداشتن و ادامه دادن مسیر به سمت اهداف جدید؛ با تجربه ای بیشتر.

✍️ به فرایندِ گیر نکردن پشت دست انداز مشکلات؛ صبر میگویند.
وقتی سدی ایجاد میشود چیزی را از تو میگیرند،این توقف نکردن می‌شود صبر. اگر دائم گریه وزاری کردید این صبر نیست،اگر گذشتید حالت صبر است.

❇️هر چه از تو روی گرداند، از آن روی بگردان:

قرآن کریم میفرماید:
لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَ لَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ.
بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید.

⏪اگرچیزی دادندالحمدالله نعمتی است که درپس آن وظیفه است اگرچیزی گرفتند الحمدالله نعمت داده بودندو گرفتند مسیرطبیعی دنیا همین است .میدهند و میگیرند پس افسوس خوردن و حسرت خوردن ندارد.

✍️ دل بریدن از آنچه از دست انسان رفته است و صبر بر آن دومین توصیه حضرت است.

🔻در نامه ۴۷ که وصیت نامه هنگام شهادت حضرت است فرمود:
أُوصِيكُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ، وَ أَلَّا تَبْغِيَا الدُّنْيَا وَ إِنْ بَغَتْكُمَا
من شما را به تقوا و پرهيزکارى توصيه مى کنم و سفارش مى کنم و در پى زرق و برق دنيا نباشيد، هرچند دنيا به سراغ شما بيايد
وَ لَا تَأْسَفَا عَلَى شَيْءٍ مِنْهَا زُوِيَ عَنْكُمَا
و بر آنچه از دنيا از دست مى دهيد تأسف نخوريد.

✳️دنیا مثل بدهکار فراری است:

مثال ابن ابی الحدید:
اجْعَلِ الدُّنْیَا کَغَرِیمِ السُّوءِ
دنیا را مانند بدهکار بد قرار بده!
حَصَلَ مِنْهُ مَا یَرْضَخُ لَکَ بِهِ
مقدار کمی را که به تو می‌پردازد بپذیر

◀️ این نگاه رامقایسه کنید با کسانی که میخواهندبه کل دنیا برسند،میخواهند همه ی آن بدیهیشان را از دنیا بگیرند. تازه آرزوهای بلند و بالا هم دارند اینها گرفتارند. ‌

🔻حضرت فرمودند:اگر چیزی هم دنیا از توگرفته شد ناراحت نباش .
این قاعده اگر درذهن انسان باشد درکم وزیاد شدن دنیا خیلی نگران وافسرده نخواهد شد.

بخش اول :خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ ،

بخش دوم: وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ

  بخش سوم: فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ، فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ
و اگر چنين نمى كنى لااقل در طلب دنيا به صورت معقول تلاش كن و تندروى مكن.

حضرت بعد از بیان دو نقطه ی ایده آل که زهد و تاسف نخوردن بر دنیاست؛

برای  کسانی که توان رسیدن به قله را ندارند؛ پیشنهاد دیگری مطرح میکنند و آن نیز “میانه روی در دنیاست”

جمله ی ” فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ” دو مصداق دارد:

1⃣ کسانی که اصرار دارند وضعیت مادی آنها خوب شود، علاقه به ثروت دارند.

2⃣ کسانی که توان تحمل سختی ها را ندارند، صبر بر مشکلات ندارند.

✍️هیچ جای شک و شبهه نیست که اتفاقا اکثر افراد جامعه جزء همین دو دسته به حساب می آیند؛ لذا حضرت برای اینکه اینها نیز از مسیر زندگی مومنانه خارج نشوند میفرماید ” میانه روی اقتصادی” داشته باشید.

اگر اصرار دارى بر مال و جاه خود بيفزايى، تندروى مكن; عاقلانه تلاش كن و آلوده گناهان مشو.

⏪عقل به تو می‌گوید: پول دربیاور ولی پول مردم را نخور،عقل به تو میگوید پول در بیاور ولی سلامتیت مهمتر از پول است،پول در بیاور ولی خرج کن ذخیره نکن خساست به خرج نده حضرت فرمودند:مسیر اعتدال،مسیر عقل را در کسب وخرج در هر دو پیاده کنید.زاهد نشدید صبور نشدید طوری نیست ولی حداقل موازین شرع را انسان رعایت کند.این میانه روی اقتصادی درمشی نهج البلاغه درمشی اسلام است .

❇️معنای اجمال در طلب:

لفظ ” فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ” از ماده ی جمال و زیبایی است ولی در حکمت مورد نظر از آنجایی که اعتدال حد وسط افراط و تفریط است و اعتدال همیشه زیباست؛ در معنای حکمت لفظ جمال را به معنای میانه روی ترجمه کردیم.

❇️عاقل، کارگر دنیا نمیشود:

حضرت فرمودند: عاقلانه رفتارکنیدحداقلها را رعایت کنید‌یکی از اموری که انسانهای عاقل رعایت می‌کنند برده دنیا نمیشوندبند بردگی به گردن خودشان نمی اندازند.


🔻پيامبر اكرم صَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم میفرمایند:
پیامبر صلوات الله علیه در حالى كه غمگين بود از منزل خارج شد فرشته اى خدمت آن حضرت آمد در حالى كه كليد گنج هاى زمين را در دست داشت عرض كرد: اى محمّد! اين كليد گنج هاى زمين است پروردگارت مى فرمايد: آن ها را بگشا و هرچه مى خواهى بردار بى آن كه چيزى از مقام تو نزد من كم شود.

🔻 فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) الدُّنْيا دَارُ مَنْ لاَ دَارَ لَهُ وَ لَهَا يجْمَعُ مَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ  
فرمود: دنيا خانه كسى است كه خانه ديگرى ندارد و آن را كسى گردآورى مى كند كه عقلى ندارد.
 
انسان عاقل برای دنیا چیزی جمع نمیکند،برای خرج ومخارج خودش برای زندگی دنیا استفاده می‌کند، پول به دست می آورد ولی جمع نمیکند، زیاده روی نمی کند.

✍️با دنیا باید عاقلانه و با اعتدال برخورد کرد نه اینکه دست انداخت و همه ذخائر دنیا را برای خود برداشت، که این به زیان انسان خواهد بود.

✳️طلب زیبای رزق، سفارش جبرئیل به پیامبر:

🔻پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
ألا وإنّ الرُّوحَ الأمينَ نَفَثَ فيرُوعِي أ نّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّى تَستَكمِلَ رِزقَها
همانا روح الامين در دلم چنين افكند كه هيچ كسی نميرد تا روزى اش را به طور كامل دريافت كند.
فاتَّقُوا اللّه و أجمِلُوا في الطَّلَبِ
پس، از خدا بترسيد و در طلب روزى آرام و معتدل باشيد.

⏪اعتدال ومیانه روی درکسب پول داشته باشید یک حدو حدودی را برای خودتان رعایت کنید،یک اعتدالی یک مرزی را که از دین خارج نشوید را برای خودتان قرار بدهید.نفس انسان سرکش است دنیا طلب است بايد افسار نفس راکشید اورایک جایی الزام کردبه دست کشیدن از دنيا.

✅افسار مرکب دنیا طلبی را باید کشید:

نامه ۳۱:
وَ اعْلَمْ يَقِيناً أَنَّكَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَكَ
و به يقين بدان هرگز به همه آرزوهايت دست نخواهى يافت
 وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَكَ  
و بيش از آنچه مقرر شده عمر نمى کنى
وَ أَنَّكَ فِي سَبِيلِ مَنْ كَانَ قَبْلَكَ  
و تو در همان مسيرى هستى که پيشينيان تو بودند،آنها رفتند و تو هم خواهى رفت
فَخَفِّضْ فِي الطَّلَبِ وَ أَجْمِلْ فِي الْمُكْتَسَبِ
حال که چنين است، در به دست آوردن دنيا زياده روى مکن و در کسب و کار ميانه رو باش

📚این نامه 31 ،نامه ی تربیتی است امیرالمومنین علیه السلام به امام مجتبی علیه السلام میفرمایند:وبه همه ی ما میگویند به بچه هاتون یاد بدهید و خودتان یاد بگیرید اولا رزق ثابت است ثانیا اجل مقدر است، شما نمی توانید به همه ی آرزوها برسید درست زندگی کنید، درست کسب وکار کنید ،دزدی نکنید، برای رسیدن به دنیا چیزی که حق نیست را نگیر.پس قشنگ زندگی کنید،زندگی زیبا می‌تواند آینده تورا ،بهشت تو را تضمین کند.

✳️ تنها راه آرامش در زندگی اجتماعی و شخصی، عمل به ” فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ” است:

مشكلات عظيمى كه در دنياى ديروز و امروز و فردا وجود داشته، دارد و خواهد داشت؛ ناشى از حرص حريصان و دنياپرستان است كه به سهم و حق خود از دنيا قانع نيستند و اصرار دارند از ديگران بگيرند و به خود بيفزايند.

سرچشمه جنگ ها و نزاع ها و بسيارى از پرونده هاى سنگين دادگاه ها همين حرص دنيا و بيش از حق خود طلبيدن است.

اگر به دستورى كه حضرت عمل شود آتش جنگ ها خاموش مى گردد و پرونده هاى دادگاه ها بسته خواهد شد

🔹شاعر عرب پايان مى گوید:

يا حَرِيصاً قَطَع الأيّامَ فِى * بُؤسِ عَيْش وَعَناء و تَعَب

اى كسى كه تمام روزها را در ناراحتى و رنج و تعب براى افزودن مال و ثروت، مى گذرانى!

لَيْسَ يَعدُوكَ مِنَ الرِّزقِ الّذِى * قَسَم اللّهُ، فأجْمِل فى الطَّلَب

بدان آن رزقى كه خدا براى تو مقرر كرده است از تو دريغ نخواهد شد بنابراين در طلب دنيا معقولانه رفتار كن

✍️به اندازه ای که نیاز دارید تلاش کنید نه به اندازه آرزوی که درسرمیپرورانید .

✳️دنیا طلب ها را در یک مورد اسوه بگیرید:

📚شیخ صدوق در امالی روایت نقل میکند: المسيحُ عليه السلام : يا بَنِي إسرائيلَ ، لا تَأسَوا على ما فاتَكُم مِن دُنياكُم إذا سَلِمَ دِينُكُم
اى بنى اسرائيل! هر گاه دينتان سالم بود ، براى از دست دادن دنياتان افسوس نخوريد
كما لا يَأسى أهلُ الدنيا على ما فاتَهُم مِن دِينِهِم إذا سَلِمَتْ دُنياهُم
همچنان كه دنيا پرستان هر گاه دنيايشان سالم باشد ، براى از دست دادن دينشان اندوهى به خود راه نمى دهند.

✍️ ما حداقل به اندازه ی دنیا طلب ها متعصب باشیم.

 آنها وقتی دنیایشان رو به راه باشد برای دین دل نمیسوزانند، ما هم وقتی دینمان درست و سالم بود برای دنیا دل نسوزانیم و به حد کفاف آن قانع باشیم.

🔻”اَلْإِجْمَالَ فِي اَلطَّلَبِ”، از اصطلاحات پر کاربرد روایات:

✅اجمال فی الطلب عفت است:

امام مجتبی علیه السلام: لاَ تُجَاهِدِ اَلطَّلَبَ جِهَادَ اَلْغَالِبِ
نه چون پيروزمندان در طلب دنيا بكوش کسانی که مزه دنیا زیر دندانشان رفته و در طلب کسب بیشتر اند.
وَ لاَ تَتَّكِلْ عَلَی‌ اَلْقَدَرِ اِتِّكَالَ اَلْمُسْتَسْلِمِ
نه مانند تسليم‌شدگان به تقدير تكيه كن و بیماری را پیشه نکن .
فَإِنَّ اِبْتِغَاءَ اَلْفَضْلِ مِنَ اَلسُّنَّةِ
كه رفتن دنبال فضل و احسان خدا  سنت و قانون هستی است.
وَ اَلْإِجْمَالَ فِي اَلطَّلَبِ مِنَ اَلْعِفَّةِ  
اعتدال در طلب روزی نشانه ی عفت است.

✳️خودنگهداری در برابر تمایلات:

عفت خیلی مقام بزرگی است عفت بسیار جایگاه رفیعی است اگر کسی می‌خواهد به عفت برسد یکی از راه‌ها این است عفت درمقابل مالی یعنی به حداقل‌ها اکتفا کنید همینکه زیاده روی نکنید، کافیه پول دارید دنبال پول هم هستید ،حضرت فرمودند طوری نیست اجمال داشته باشید خطوط قرمز را ردنکنید این یک مدل از عفاف اقتصادی است.

❇️اجمال فی الطلب نشانه ی ایمان است:

امیرالمومنین علیه السلام:
 سِتَّةٌ تُخْتَبَرُ بِهَا دِينُ اَلرَّجُلِ: اَلْوَرَعُ، وَ اَلتَّقْوَی‌، وَ صِدْقُ اَلْيَقِينِ، وَ مُجَاهَدَةُ اَلْهَوَی‌، وَ اَلْعِفَّةُ، وَ اَلْإِجْمَالُ فِي اَلطَّلَبِ . دین مردم را آزمود: ورع ،تقوا، یقین صادقانه، مبارزه با نفس، عفت، و میانه روی در خواستن.

یکی از مواردی که انسان می‌تواند دین خود را بسنجدآن است که شما چقدر اجمال فی الطلب دارید؟چقدر میانه روی دارید؟چقدر از حرص دور هستید؟هرچه کمتر باشد دینداری شما بزرگتر وغنی تر است.باید با پنبه سردنیا رابرید با یداز دنیا بهره برداری کنیم نه با سروصدا نه باحرص نه طوری که اومارا به بندگی بکشد.

✳️باید با پنبه سر دنیا را برید و بهره را از او گرفت:
امیرالمومنین علیه السلام :
اَلدُّنْيَا دُوَلٌ فَاطْلُبْ حَظَّكَ مِنْهَا بِإِجْمَالِ اَلطَّلَبِ
دنيا دست بدست ميچرخد تو بهره خود را از آن با آرامی‌ جستجو كن و حريص مباش.

✍️ کسانی که میخواهند هیجانی و بیش از حد از دنیا بهره ببرند، دنیا متوجه میشود و با آنها گلاویز میشود. ولی کسانی که آهسته به سراغ دنیا میروند، میتوانند همه بهره شان را بی درد سر از دنیا بگیرند.

✳️اجمال فی الطلب در سیره امیرالمومنین:
درنامه ۴۵ به عثمان بن حنیب:
وَ لَوْ شِئْتُ لاَهْتَدَيْتُ اَلطَّرِيقَ إِلَى مُصَفَّى هَذَا اَلْعَسَلِ وَ لُبَابِ هَذَا اَلْقَمْحِ وَ نَسَائِجِ هَذَا اَلْقَزِّ  
فکر نکنيد من قادر به تحصيل لذت هاى دنيا نيستم. به خدا سوگند اگر مى خواستم مى توانستم از عسل مصفا و مغز گندم و بافته هاى ابريشم براى خود بهترين غذا و لباس را تهيّه کنم
وَ لَكِنْ هَيْهَاتَ أَنْ يَغْلِبَنِي هَوَايَ وَ يَقُودَنِي جَشَعِي إِلَى تَخَيُّرِ اَلْأَطْعِمَةِ
اما هيهات که هواى نفس بر من چيره شود و حرص و طمع مرا وادار به انتخاب طعام هاى لذيذ نمايد.

✍️ حضرت میتوانست بهترین ها را داشته باشد، آن هم از راه حلال و درست ولی اراده کرد میانه روی و زهد در مسیر دنیا را در پیش بگیرد.

✅نکته:
باید در به دست آوردن دنیا، زیبایی را لحاظ کرد:

اگر چه در ابتدای بحث بیان شد که در این حکمت اجمال را به معنای اعتدال میگیریم؛ ولی نباید غافل بود که از جهت لغوی این لفظ به معنای زیبایی است؛ پس باید در طلب دنیا، دنیا طلب زیبا بود.

کسب زیبا به معنای تلاش برای به دست آوردن روزی از راه‌های حلال، معقول، و با حفظ کرامت انسانی است.
این نوع کسب، تنها برای انباشت ثروت نیست، بلکه برای تأمین نیازهای مشروع خود و خانواده، استقلال اقتصادی و قوت گرفتن برای عبادت خداوند است.

✳️مال حلال، زیبا است:
کسب وکار و در آمدتان و رزق و روزیتان زیبا باشد. از جایی پول به دست آورید که زیبا باشد. طوری خرج کنید که زیبا باشد.هرکاری که باعث زشتی میشود از خودتان دور کنید.هرمدل پول به دست آوردن که زشت است از تو باید دور باشد. محرمات، مکاسب محرمه زشت است ربا، قمار،زشت است دنبالشان نروید.هرچیزی که زشت باشد دراین دایره جایی ندارد.حضرت فرمودند کار کنیدوظیفه تان است ولی پول قشنگ به دست بیارید.

قرآن کریم میفرماید:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلَالًا طَیِّبًا
ای مردم! از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه بخورید.

❇️تجارت، بعد از انجام تکالیف عبادی زیباست:
قرآن کریم در سوره جمعه میفرماید: فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ
پس هنگامی که نماز اتمام یافت، در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا روزی بجویید.

⏪پول زیبا پولی است که شما وظیفه ی شرعیتان را انجام بدهیدحالا دنبال کاربردی کاریه انجام می‌دهید پولش زیباست پولش تربیت فرزند شما را به درستی انجام ميدهد.

✍️ این آیه الگویی زیبا ارائه می‌دهد.

اولویت با عبادت است و سپس تلاش برای روزی در چارچوب رضایت خدا.

✅کسب در آمدی که با یاد خدا باشد زیباست:

قرآن کریم در سوره نور میفرماید: رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ  
مردانی که هیچ تجارت و خرید و فروشی آنان را از یاد خدا غافل نمی‌کند…

◀️کاری که همراه باذکرباشد.پول به دست آوردن که همره با توجه به خدا باشد میشود پول به دست آوردن زیبا

✍️ نمیفرماید آنها اهل کار نیستند، میفرماید کار آنها را از ذکر و یاد خدا غافل نمیکند.

✳️رزقی که از طریق جوانمردان برسد زیباست:
باجوانمردها معاشرت کنید.باجوانمردها دادو ستد کنید.

حکمت ۶۶:
فَوْتُ الْحَاجَةِ، أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَيْرِ أَهْلِهَا
از دست رفتن حاجت بهتر از طلب كردن آن از نااهلان است!

⏪اگر می‌خواهید پول زیبا داشته باشید قرضم که خواستید بگیرید از یک انسان جوانمرد بگیرید ولی اگر حق خودتان را از ناجوانمرد گرفتید این به آن زیبایی که باید باشد نیست.

✅رزقی که دسترنج باشد، زیباست:

پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
أطيَبُ الكَسبِ عَمَلُ الرجُلِ بيَدِهِ
پاكترين كسب و درآمد، دسترنج آدمى است.

🔺در روایت آمده است: از معجزه زیباتر، کار کردن است:

📚مرحوم مجلسی در بحار نقل میکند:
رُويَ أنَّ حَوارِيِّي عيسى عليه السلام كانوا إذا جاعُوا قالوا : يا رُوحَ اللّه جُعْنا ، فَيَضرِبُ بيَدِهِ علَى الأرضِ ـ
روايت شده است كه حواريان عيسى عليه السلام هر گاه گرسنه مى شدند، مى گفتند: يا روح اللّه ! گرسنه شده ايم. پس، عيسى عليه السلام با دست خود به زمين، چه دشت بود و چه كوه، مى زد و براى هر يك از حواريان دو گرده نان بيرون مى آورد، كه آنها را مى خوردند.
فإذا عَطِشُوا قالوا : يا رُوحَ اللّه عَطِشْنا ، فَيَضرِبُ بيَدِهِ على الأرضِ ـ سَهلاً كان أو جَبَلاً ـ فَيُخرِجُ ماءً فَيَشرَبُونَ  
و هر گاه تشنه مى شدند، مى گفتند: يا روح اللّه ! تشنه شده ايم و آن حضرت با دستش به زمين، خواه دشت بود يا كوه، مى زد و آب بيرون مى آورد و حواريان مى نوشيدند..

قالوا : يا رُوحَ اللّه ، مَن أفضَلُ مِنّا ؟ إذا شِئنا أطعَمتَنا ، و إذا شِئنا سَقَيتَنا ، و قد آمَنّا بكَ و اتَّبَعناكَ !
آنها گفتند: يا روح اللّه ! چه كسى از ما برتر است كه هر گاه مى خواهيم غذايمان مى دهى و هر گاه مى خواهيم آبمان مى نوشانى در حالى كه همه ما به تو ايمان آورده ايم و پيرويت مى كنيم؟
 قالَ : أفضَلُ مِنكُم مَن يَعَملُ بيَدِهِ ، و يَأكُلُ مِن كَسبِهِ  
عيسى عليه السلام فرمود: برتر از شما، كسى است كه با دست خود كار كند و از كسب خودش بخورد.
فصاروا يَغسِلُونَ الثِّيابَ بالكِراءِ
از آن پس حواريان رخت مى شستند و اجرت مى گرفتند.

✍️پولی که از دسترنج انسان باشد زیباست ولی پولی که باد آورده باشدزیبایی ندارد.

✳️ رزقی که انسان برای آن  جانش را به خطر نیندازد زیباست:

مصداقش را درروایات داریم
امیرالمومنین علیه السلام:
مَا أَجْمَلَ فِی اَلطَّلَبِ مَنْ رَکِبَ اَلْبَحْرَ لِلتِّجَارَهِ.
کسی که برای تجارت از راه دریا اقدام کند، در کسب روزی اعتدال به خرج نداده است

✍️ در گذشته سفرهای دریایی سخت و خطرناک بود، ماهها می رفتند و زن و فرزند، در انتظار و دلهره بودند. حضرت می فرماید این سفرها برای کسب در آمد مناسب نیست.

❇️رزقی که در وطن به دست بیاید زیباست:

پیامبرصَلَّى‌ اللَّهُ‌ عَلَیْهِ‌ وَ‌ آلِهِ‌ وَ‌ سَلَّم:
أربَعةٌ مِن سَعادَةِ المَرءِ .
چهار چيز از خوشبختى مرد است
الخُلَطاءُ الصّالِحُونَ
همنشينان شايسته
و الوَلَدُ البارُّ
فرزند نيكوكار،
و المَرأةُ المُؤاتِيَةُ
زن سازگار،
و أن تَكونَ مَعِيشَتُهُ في بَلَدِهِ
و اين كه محل كسب او در شهر خودش باشد.


✍️ رزق اگر به دست بیاید ولی آبروی انسان را در معرض خطر قرار دهد، زیبا نیست.

 
✅کسب  در آمد از طریق ریاست طلبی زیبا نیست:!
امام صادق علیه السلام:
مَلْعُونٌ مَنْ تَرَأَّسَ
ملعون است كسى‌كه رياست به خود بندد
مَلْعُونٌ مَنْ هَمَّ بِهَا   
ملعون است كسى‌كه دنبال رسیدن به ریاست باشد
مَلْعُونٌ مَنْ حَدَّثَ بِهَا نَفْسَهُ
ملعون است كسى كه به فكر آن باشد.

دارد درس می‌خواند تا فردا به پست و‌مقامی برسد.پست ومقام و مسئولیت وظیفه است نباید دنبال آن برود پولی هم که از این راه به دست می آورد زیبا نیست.

🔹 وقتی امیرالمومنین علیه السلام فرزندان عمویش عباس را مسئولیت داد، مالک اشتر اعتراض کرد که اگر قصه فامیل بازی است، چرا ما عثمان را کشتیم.

🔹حضرت با ملاطفت به مالک فرمود من که فرزندان خودم را به مسئولیت نگمارده ام و علت اینکه به فرزندان عباس مسئولیت دادم این است که اولا افراد شایسته ای هستند، ثانیا در دوران خلفا به آنها ظلم شد، چون فامیل ما بودند، ثالثا اگر کسی بهتر میشناسی بیاور تا جابجا کنم.
امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود:
اِنِّي سَمِعْتُ اَلْعَبَّاسَ يَطْلُبُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْإِمَارَةَ مِرَاراً  
من مکرر از عمویم عباس شنیدم که از پیامبر طلب مسئولیت میکرد.

فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَا عَمِّ إِنَّ اَلْإِمَارَةَ إِنْ طَلَبْتَهَا وُكِّلْتَ إِلَيْهَا وَ إِنْ طَلَبَتْكَ أُعِنْتَ عَلَيْهَا
پیامبر صلوات الله علیه و آله فرمود ای عمو حکومت را اگر طلب کنی به همان حکومت واگذار میشوی و اگر او تو را طلب کند خداوند در آن کار به تو یاری می‌رساند.

✍️باید برای به دست آوردن رزق زیبا منتظر بود تا با توجه به تخصص فرد به او پیشنهاد پست و مقامی پیشنهاد بشود، وگرنه کسی که مدام دنبال رسیدن به جایگاه بالایی است آن پولی که بدست می آورد پول زیبایی نیست.


غفر الله لی و لکم، الحمدلله رب العالمین

حکمت سیصد و نود و سوم
error: کپی برداری این محتوا شرعاً جایز نیست.