بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۳/۳/۳۱ . ۲۵ذیحجه
💢 حکمت ۳۶۱ 💢
وَ قَالَ (عليه السلام): إِذَا كَانَتْ لَكَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ، فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ (صلى الله عليه وآله)، ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ، فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ، فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى.
امام (عليه السلام) فرمود:
چون از خداوند سبحان حاجتى خواهى، حاجت خود را با صلوات بر رسول خدا (صلى الله عليه و آله) آغاز كن. زيرا خداى تعالى بزرگتر از اين است كه از او دو حاجت خواهند و او يكى را برآورد و يكى را روا نسازد.
💠وَ قَالَ (عليه السلام): إِذَا كَانَتْ لَكَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ، فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ (صلى الله عليه وآله)، ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ
هرگاه حاجتى به درگاه حق داشتى، نخست با صلوات بر پيامبر شروع كن، سپس حاجت خود را بخواه،
💠 فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ، فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى
زيرا خداوند، كريم تر از آن است كه دو حاجت از او بخواهند، يكى را قبول و ديگرى را رد كند.
⏪ این حکمت دو موضوع دارد:
۱. جایگاه و فضیلت صلوات
۲. اجابت دعا
✴️ در علوم بلاغی بیان میشود که مقدم کردن چیزی دلایل مختلفی دارد؛ یکی از آنها ” اهمیت” است.
وقتی که انسان پیش از دعا و خواسته اش صلوات میفرستد، در واقع دارد بیان میکند که آنچه اهمیت دارد صلوات است، آنچه اهمیت دارد اعتقاد ما به محمد و آل محمد است؛ و آنچه اهمیت کمتری دارد درخواست و حاجت ماست.
ما اعتقاد را مقدم میکنیم؛ چه حاجتمان بر آورده بشود چه نشود.
✳️حقیقت صلوات، بزرگداشت “آل پیامبر” است.
اگر چه صلوات ذکر شریفی است که آثار فراوانی دارد، ولی قبل از آنکه صلوات را وسیله ای برای رسیدن به حاجات خود بدانیم، باید معنا و حقیقت صلوات واضح شود. صلوات یعنی،
” خدایا در این دنیا پیامبر و اهل بیت او، پیامبر و علی و فاطمه و حسنین مطرح باشند، حرف آنها شنیده شود، مکتب آنها پیروی شود.” قرآن کریم میفرماید:
《 إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا؛ احزاب – ۵۶》
خدا و فرشتگان پای کارند تا نام و مرام اهل بیت را بالا ببرند،
ولی همه ما نیز وظیفه داریم در عمل اهل صلوات شویم، با رفتار و گفتارمان نام اهل بیت را در جامعه بالا ببریم و باعث اعتلای مکتب آنان بشویم.
⚛️ حضرت میفرماید اگر کسی این معنای صلوات را مد نظر داشت، و در حد وسع و توان آن را عملیاتی کرد، اجابت دعای او قطعی است زیرا او دنبال مطرح کردن خودش نیست و بلکه میخواهد اهل بیت را مطرح کند و در چنین حالتی است که دعای انسان به اجابت میرسد.
📚آثار و برکات صلوات در روایات:
مرحوم کلینی در کافی ” بابُ الصَّلاهِ علی النَّبیّ” دارد و در آن ۲۱ حدیث در باب فضیلت و آثار صلوات ذکر میکند.
💮صلوات، عامل اجابت دعاست.
امام صادق صلواه الله علیه می فرماید:
لا يَزالُ الدُّعاءُ مَحجوبا حَتّى يُصَلّى عَلى مُحَمَّدٍ و عَلى آلِ مُحَمَّدٍ
دعا پيوسته در حجاب است تا آن گاه كه بر محمّد و بر خاندان محمّد صلوات فرستاده شود.
💮 دعا بی تاثیر است،
مگر همراه با صلوات.
لاَ يزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يصَلَّى عَلَى وَ عَلَى أَهْلِ بَيتِى
پيوسته دعا محجوب است و به اجابت نمى رسد تا زمانى كه صلوات بر محمّد و آل محمّد فرستاده شود.
💮همه دعای شما مخلوط به صلوات باشد.
پیامبر صلواه الله علیه می فرماید: اجْعَلُونِى فِى أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَفِى آخِرِهِ وَفِى وَسَطِه
مرا در ابتداى دعا و در وسط دعا و در آخر دعا قرار دهيد.
💮حداقل اول و آخر دعا،
شما صلوات باشد.
امام صادق سلام الله علیه فرمود:
مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ حَاجَةٌ فَلْيبْدَأْ بِالصَّلاةِ عَلَى مُحَمَّد وَآلِهِ ثُمَّ يسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ يخْتِمُ بِالصَّلاةِ عَلَى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد كسى كه حاجتى در پيشگاه خدا دارد نخست صلوات بر محمّد و آلش بفرستد بعد حاجت خود را بخواهد سپس آن را با صلوات بر محمّد و آل محمّد پايان دهد.
فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يقْبَلَ الطَّرَفَينِ وَيدَعَ الْوَسَطَ
زيرا خداوند متعال گرامى تر از آن است كه دو طرف را بپذيرد و آنچه در وسط آن دو واقع شده است را نپذيرد.
إِذَا كَانَتِ الصَّلاةُ عَلَى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد لا تُحْجَبُ عَنْهُ
هنگامى كه صلوات بر محمّد و آل محمّد فرستاده شود به يقين از خداوند محجوب نخواهد بود.
💮صلوات، صف کشی ملائکه برای کمک به انسان است.
امام صادق سلام الله علیه می فرماید:
إِذَا ذُكِرَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَأَكْثِرُوا اَلصَّلاَةَ عَلَيْهِ
هرگاه نام پيامبر برده شد بسيار بر او صلوات بفرستيد .
فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ صَلاَةً وَاحِدَةً صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ اَلْمَلاَئِكَةِ
زیرا هركسی يك بار بر پيامبر صلوات بفرستد،خداوند در هزار صف از فرشتگان بر او صلوات مى‌فرستد.
وَ لَمْ يَبْقَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ صَلَّى عَلَى ذَلِكَ اَلْعَبْدِ لِصَلاَةِ اَللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَوَاتِ مَلاَئِكَتِهِ
و هيچ مخلوقى از خداى عز و جل باقى نمى‌ماند،مگر اينكه به خاطر صلوات خدا و فرشتگان،بر آن بنده درود مى‌فرستد.
فَمَنْ لاَ يَرْغَبُ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اَللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُهِ
ِو هركسی به اين امر رغبت نداشته باشد نادان و مغرور است و خدا و رسولش از او بيزارند.
💮هر صد صلوات، صد دعای مستجاب:
امام صادق صلواه الله علیه می فرماید:
مَنْ قَالَ “يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ” مِائَةَ مَرَّةٍ قُضِيَتْ لَهُ مِائَةُ حَاجَةٍ ثَلاَثُونَ لِلدُّنْيَا وَ اَلْبَاقِي لِلْآخِرَةِ
هر کسی صد بار بگوید خدایا بر پیامبر و آل او درود بفرست، خداوند صد حاجت از او بر آورده میکند، سی حاجت دنیایی و هفتاد حاجت معنوی و اخروی.
💮دعاها بدون صلوات ابتر اند.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
كُلُّ دُعَاءٍ يُدْعَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ اَلسَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
هر دعائى كه خداى عز و جل بدان خوانده شود از رفتن به آسمان محجوبست تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
💮همه دعاهایمان وقف پیامبر باشد.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
إِنَّ رَجُلاً أَتَى رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ ثُلُثَ صَلَوَاتِي لَكَ
مردى نزد رسول خدا آمد و گفت:يا رسول اللّٰه!من يك سوّم دعاهاى خود را براى شما مقرر كرده‌ام،
فَقَالَ لَهُ خَيْراً
رسول خدا او را تحسين كرد.
فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ
و او باز عرض كرد:يا رسول اللّٰه!
من نيمى از دعاهاى خود را برای شما قرار میدهم ،
فَقَالَ لَهُ ذَاكَ أَفْضَلُ
رسول خدا فرمود: اين بهتر است.
فَقَالَ إِنِّي جَعَلْتُ كُلَّ صَلَوَاتِي لَكَ
آن مرد گفت:من همۀ دعاهاى خود را از آن شما میكنم،
فَقَالَ إِذاً يَكْفِيَكَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَهَمَّكَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاكَ وَ آخِرَتِكَ
فرمود:در اين صورت خداى عز و جل كفايت كند براى تو آنچه را از كار دنيا و آخرتت مهم است.
فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَكَ اَللَّهُ كَيْفَ يَجْعَلُ صَلاَتَهُ لَهُ
مردى به امام صادق عرض كرد:
اصلحك اللّٰه!چگونه همۀ دعاهاى خود را برای آن حضرت قرار میدهد؟
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ
امام صادق در پاسخ او فرمود:
لاَ يَسْأَلُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً إِلاَّ بَدَأَ بِالصَّلاَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِمْ
از خدای عز و جل چيزى در خواست نمیكند جز اينكه دعاى خود را با صلوات بر محمد و آلش آغاز میكند.
🔻نکته:
هر آنچه که بیان شد در مورد رابطه ی صلوات با برآورده شدن دعا بود، ولی بحث فضیلت و ثواب و برکات صلوات، موضوع مفصل دیگری است که در روایات به آن پرداخته شده است.
✴️راوی میگوید به امام صادق عرض کردم:
إِنِّي دَخَلْتُ اَلْبَيْتَ وَ لَمْ يَحْضُرْنِي شَيْءٌ مِنَ اَلدُّعَاءِ إِلاَّ اَلصَّلاَةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ من وارد كعبه شدم و هيچ دعائى بخاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمد؟
فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِهِ
فرمود: آگاه باش كه هيچ كسی مانند تو در فضيلت و ثواب از کعبه بيرون نيامده است.
گاهی خداوند این غفلت را بر انسان مقدر میکند و هیچ دعا و ذکری به یاد او نمی آید مگر صلوات، و این بالاترین نعمتی است که خداوند میتواند به انسان بدهد.
✳️صلوات علاوه بر اجابت دعا، آثار دیگری نیز دارد.
صلوات ذکر است، و همه آثار و برکاتی که برای ذکر الهی بیان شده است، برای ذکر صلوات نیز صادق است.
⚛️جلاء قلب و باز شدن چشم دل:
در خطبه ۲۲۲ در مورد آثار ذکر فرمود:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلُوبِ، تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ
خداوند منزّه و برتر، ياد خود را مايه جلاى قلبها قرار داده که بر اثر آن گوش، پس از سنگينى ،شنوا شود و چشم پس از کم سويى بينا گردد.
وَ تَنْقَادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعَانَدَةِ
واز لجاجت و عناد به انقياد و اطاعت باز گردد و رام شود.
✳️ صلوات میتوانداز بین برنده گناه باشد. امام رضا علیه السلام فرمود:
مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَاِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً
هر کس نمی تواند کفاره ی گناهانش را بپردازد، بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستد زیرا صلوات گناهانش را کاملا از بین می برد.
✴️صلوات میتواند ایجاد کننده عافیت باشد. پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
مَن صَلّى عَلَيَّ مَرَّةً فَتَحَ اللّهُ علَيهِ بابا مِنَ العافيَةِ
هر كسی يـك بـار بـر من صلوات فرستد ، خداوند درى از عافيت به رويش بگشايد.
🔻نکته ۱:
صلوات بدون “آل محمد” ابتر است
رسولخدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:
لاتُصَلُّوا عَلَیَّ صَلاةَ البَتْراءِ،
صلوات ناقص و بدون دنباله بر من نفرستيد.
قالُوا: وَ ما الصَّلاةُ البَتراءُ يا رسولَ اللهِ؟
اصحاب پرسيدند: صلوات ناقص و بدون دنباله چيست؟
قالَ صَلَّي اللهُ عليهِ و آله: لاتَقُولُوا “اللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحمَّدٍ”
پيامبر صلّي الله عليه و اله فرمودند: نگوييد” اَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ”
تُمسِكُونَ، بَلْ قُولوا: “صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ”
و سكوت كنيد؛ بلكه بگوييد:
” الّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ “.
🔻نکته۲:
صلوات باید همراه با دعای فرج باشد.
به خلاف تصوّری که اکثر افراد دارند که خیال میکنند ذکر “و عجِّل فَرَجَهم”
در زمان غیبت امام زمان به صلوات اضافه شده است؛ در حالیکه روایاتی که از ائمه داریم بر ذکر “و عجِّل فَرَجَهم” تاکید شده است.
✳️ امام حسین از امیرالمومنین علیهما السلام دعایی را نقل میکند که در فرازی از آن چنین آمده است:
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی طَیِّبِ الْمُرْسَلِین … صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم…
امام صادق فرمود:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُم
⚛️ در روایتی امام صادق فرمود: هرکس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»،
نمی‌میرد مگر اینکه قائم از آل محمد را درک کند.
✴️راوی میگوید: امام صادق دعایی را به من یاد دادند و فرمودند خیر دنیا و آخرت در این دعا جمع شده است.
در بخشی از آن دعا آمده:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رُوحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ وَ أَذِقْنِی طَعْمَ فَرَجِهِمْ وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس»
فرجی که پس از صلوات میگوییم هم به معنای مطلق فرج و گشایش و باز شدن مسیرهای بسته است،
هم به طور خاص به معنای ظهور امام زمان است.
🔻نکته ۳:
آيا صلوات فرستادن ما چيزى بر مقام پيامبر مى افزايد؟
با اینکه پیامبر و اهل بیت، بالاترین و کامل ترین درجات و مقامات را در عالم خلقت دارند ولی؛
مقامات قرب الى الله بى نهايت است، چنين نيست كه پايان بيابد بنابراين خداوند به بركت دعاى ما رحمت تازه اى بر روان پاك پيغمبر مى فرستد.
دعا اثر دارد؛ دعای ما نیز در حق پیامبر و اهل بیت به اجابت خواهد رسید.
✳️مستحب است که انسان در تشهد بگوید:
«وَتَقبَّلْ شَفاعتَه فى اُمَّتِهِ و ارفَعْ دَرَجَتَه»
⚛️در يكى از خطبه هاى اميرمؤمنان على در روز جمعه آمده است:
«اللّهمَّ صَلِّ على محمَّد عَبدِكَ وَرَسولِكَ ونَبِيِّكَ صلاةً نامِيةً زاكِيةً تَرفَعُ بها دَرَجَتَه»
📚علامه شوشتری در بهج الصباغه از امام سجاد نقل میکند که در دعا میفرماید:
«فَارْفَعْهُ بِسَلامِنا إلى حَيث، قدَّرتَ فى سابقِ عِلمِك أن تُبَلِّغَهُ إيّاهُ وبِصَلاتِنا عليه مقام او را با سلام و درود ما بالا ببر تا آن جا كه در علم خود براى او مقدر كرده اى كه او را به آن مقام برسانى.
✴️به دو دلیل مقام پیامبر و اهل بیت بالا رفتنی است:
اولا؛ وقتی ما مامور به دعا شده ایم، دعا باید اثر داشته باشد وگرنه کار عبثی است.
ثانیا؛ پیامبر فرمود:
مَن سَنَّ سُنَّةً حَسَنةً عُمِلَ بها مِن بَعدِهِ كانَ لَهُ أجرُهُ…
هركس سنت حسنه اى بگذارد به تعداد كسانى كه به آن سنت عمل مى كنند به او پاداش داده مى شود.
پيامبر اكرم بزرگ ترين سنت را كه آيين اسلام است در ميان جامعه بشريت قرار داده است بنابراين به تعداد كسانى كه تا روز قيامت به آيين او مى پيوندند و به سنتش عمل مى كنند خداوند اجر و پاداش و ترفيع مقام به او مى دهد.
⏪حقیقت صلوات، بزرگداشت “آل پیامبر” است.
اگر چه صلوات ذکر شریفی است که آثار فراوانی دارد، ولی قبل از آنکه صلوات را وسیله ای برای رسیدن به حاجات خود بدانیم، باید معنا و حقیقت صلوات واضح شود. صلوات یعنی ” خدایا در این دنیا پیامبر و اهل بیت او، پیامبر و علی و فاطمه و حسنین مطرح باشند، حرف آنها شنیده شود، مکتب آنها پیروی شود.”
اللهم استجب دعانا بالقران
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۳/۳/۳۱ . ۲۵ذیحجه
💢 حکمت ۳۶۱ 💢
وَ قَالَ (عليه السلام): إِذَا كَانَتْ لَكَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ، فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ (صلى الله عليه وآله)، ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ، فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ، فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى.
امام (عليه السلام) فرمود:
چون از خداوند سبحان حاجتى خواهى، حاجت خود را با صلوات بر رسول خدا (صلى الله عليه و آله) آغاز كن. زيرا خداى تعالى بزرگتر از اين است كه از او دو حاجت خواهند و او يكى را برآورد و يكى را روا نسازد.
💠وَ قَالَ (عليه السلام): إِذَا كَانَتْ لَكَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ، فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ (صلى الله عليه وآله)، ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ
هرگاه حاجتى به درگاه حق داشتى، نخست با صلوات بر پيامبر شروع كن، سپس حاجت خود را بخواه،
💠 فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ، فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى
زيرا خداوند، كريم تر از آن است كه دو حاجت از او بخواهند، يكى را قبول و ديگرى را رد كند.
⏪ این حکمت دو موضوع دارد:
۱. جایگاه و فضیلت صلوات
۲. اجابت دعا
✴️ در علوم بلاغی بیان میشود که مقدم کردن چیزی دلایل مختلفی دارد؛ یکی از آنها ” اهمیت” است.
وقتی که انسان پیش از دعا و خواسته اش صلوات میفرستد، در واقع دارد بیان میکند که آنچه اهمیت دارد صلوات است، آنچه اهمیت دارد اعتقاد ما به محمد و آل محمد است؛ و آنچه اهمیت کمتری دارد درخواست و حاجت ماست.
ما اعتقاد را مقدم میکنیم؛ چه حاجتمان بر آورده بشود چه نشود.
✳️حقیقت صلوات، بزرگداشت “آل پیامبر” است.
اگر چه صلوات ذکر شریفی است که آثار فراوانی دارد، ولی قبل از آنکه صلوات را وسیله ای برای رسیدن به حاجات خود بدانیم، باید معنا و حقیقت صلوات واضح شود. صلوات یعنی،
” خدایا در این دنیا پیامبر و اهل بیت او، پیامبر و علی و فاطمه و حسنین مطرح باشند، حرف آنها شنیده شود، مکتب آنها پیروی شود.” قرآن کریم میفرماید:
《 إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا؛ احزاب – ۵۶》
خدا و فرشتگان پای کارند تا نام و مرام اهل بیت را بالا ببرند،
ولی همه ما نیز وظیفه داریم در عمل اهل صلوات شویم، با رفتار و گفتارمان نام اهل بیت را در جامعه بالا ببریم و باعث اعتلای مکتب آنان بشویم.
⚛️ حضرت میفرماید اگر کسی این معنای صلوات را مد نظر داشت، و در حد وسع و توان آن را عملیاتی کرد، اجابت دعای او قطعی است زیرا او دنبال مطرح کردن خودش نیست و بلکه میخواهد اهل بیت را مطرح کند و در چنین حالتی است که دعای انسان به اجابت میرسد.
📚آثار و برکات صلوات در روایات:
مرحوم کلینی در کافی ” بابُ الصَّلاهِ علی النَّبیّ” دارد و در آن ۲۱ حدیث در باب فضیلت و آثار صلوات ذکر میکند.
💮صلوات، عامل اجابت دعاست.
امام صادق صلواه الله علیه می فرماید:
لا يَزالُ الدُّعاءُ مَحجوبا حَتّى يُصَلّى عَلى مُحَمَّدٍ و عَلى آلِ مُحَمَّدٍ
دعا پيوسته در حجاب است تا آن گاه كه بر محمّد و بر خاندان محمّد صلوات فرستاده شود.
💮 دعا بی تاثیر است،
مگر همراه با صلوات.
لاَ يزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يصَلَّى عَلَى وَ عَلَى أَهْلِ بَيتِى
پيوسته دعا محجوب است و به اجابت نمى رسد تا زمانى كه صلوات بر محمّد و آل محمّد فرستاده شود.
💮همه دعای شما مخلوط به صلوات باشد.
پیامبر صلواه الله علیه می فرماید: اجْعَلُونِى فِى أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَفِى آخِرِهِ وَفِى وَسَطِه
مرا در ابتداى دعا و در وسط دعا و در آخر دعا قرار دهيد.
💮حداقل اول و آخر دعا،
شما صلوات باشد.
امام صادق سلام الله علیه فرمود:
مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ حَاجَةٌ فَلْيبْدَأْ بِالصَّلاةِ عَلَى مُحَمَّد وَآلِهِ ثُمَّ يسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ يخْتِمُ بِالصَّلاةِ عَلَى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد كسى كه حاجتى در پيشگاه خدا دارد نخست صلوات بر محمّد و آلش بفرستد بعد حاجت خود را بخواهد سپس آن را با صلوات بر محمّد و آل محمّد پايان دهد.
فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يقْبَلَ الطَّرَفَينِ وَيدَعَ الْوَسَطَ
زيرا خداوند متعال گرامى تر از آن است كه دو طرف را بپذيرد و آنچه در وسط آن دو واقع شده است را نپذيرد.
إِذَا كَانَتِ الصَّلاةُ عَلَى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد لا تُحْجَبُ عَنْهُ
هنگامى كه صلوات بر محمّد و آل محمّد فرستاده شود به يقين از خداوند محجوب نخواهد بود.
💮صلوات، صف کشی ملائکه برای کمک به انسان است.
امام صادق سلام الله علیه می فرماید:
إِذَا ذُكِرَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَأَكْثِرُوا اَلصَّلاَةَ عَلَيْهِ
هرگاه نام پيامبر برده شد بسيار بر او صلوات بفرستيد .
فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ صَلاَةً وَاحِدَةً صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ اَلْمَلاَئِكَةِ
زیرا هركسی يك بار بر پيامبر صلوات بفرستد،خداوند در هزار صف از فرشتگان بر او صلوات مى‌فرستد.
وَ لَمْ يَبْقَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ صَلَّى عَلَى ذَلِكَ اَلْعَبْدِ لِصَلاَةِ اَللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَوَاتِ مَلاَئِكَتِهِ
و هيچ مخلوقى از خداى عز و جل باقى نمى‌ماند،مگر اينكه به خاطر صلوات خدا و فرشتگان،بر آن بنده درود مى‌فرستد.
فَمَنْ لاَ يَرْغَبُ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اَللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُهِ
ِو هركسی به اين امر رغبت نداشته باشد نادان و مغرور است و خدا و رسولش از او بيزارند.
💮هر صد صلوات، صد دعای مستجاب:
امام صادق صلواه الله علیه می فرماید:
مَنْ قَالَ “يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ” مِائَةَ مَرَّةٍ قُضِيَتْ لَهُ مِائَةُ حَاجَةٍ ثَلاَثُونَ لِلدُّنْيَا وَ اَلْبَاقِي لِلْآخِرَةِ
هر کسی صد بار بگوید خدایا بر پیامبر و آل او درود بفرست، خداوند صد حاجت از او بر آورده میکند، سی حاجت دنیایی و هفتاد حاجت معنوی و اخروی.
💮دعاها بدون صلوات ابتر اند.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
كُلُّ دُعَاءٍ يُدْعَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ اَلسَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
هر دعائى كه خداى عز و جل بدان خوانده شود از رفتن به آسمان محجوبست تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
💮همه دعاهایمان وقف پیامبر باشد.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
إِنَّ رَجُلاً أَتَى رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ ثُلُثَ صَلَوَاتِي لَكَ
مردى نزد رسول خدا آمد و گفت:يا رسول اللّٰه!من يك سوّم دعاهاى خود را براى شما مقرر كرده‌ام،
فَقَالَ لَهُ خَيْراً
رسول خدا او را تحسين كرد.
فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ
و او باز عرض كرد:يا رسول اللّٰه!
من نيمى از دعاهاى خود را برای شما قرار میدهم ،
فَقَالَ لَهُ ذَاكَ أَفْضَلُ
رسول خدا فرمود: اين بهتر است.
فَقَالَ إِنِّي جَعَلْتُ كُلَّ صَلَوَاتِي لَكَ
آن مرد گفت:من همۀ دعاهاى خود را از آن شما میكنم،
فَقَالَ إِذاً يَكْفِيَكَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَهَمَّكَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاكَ وَ آخِرَتِكَ
فرمود:در اين صورت خداى عز و جل كفايت كند براى تو آنچه را از كار دنيا و آخرتت مهم است.
فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَكَ اَللَّهُ كَيْفَ يَجْعَلُ صَلاَتَهُ لَهُ
مردى به امام صادق عرض كرد:
اصلحك اللّٰه!چگونه همۀ دعاهاى خود را برای آن حضرت قرار میدهد؟
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ
امام صادق در پاسخ او فرمود:
لاَ يَسْأَلُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً إِلاَّ بَدَأَ بِالصَّلاَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِمْ
از خدای عز و جل چيزى در خواست نمیكند جز اينكه دعاى خود را با صلوات بر محمد و آلش آغاز میكند.
🔻نکته:
هر آنچه که بیان شد در مورد رابطه ی صلوات با برآورده شدن دعا بود، ولی بحث فضیلت و ثواب و برکات صلوات، موضوع مفصل دیگری است که در روایات به آن پرداخته شده است.
✴️راوی میگوید به امام صادق عرض کردم:
إِنِّي دَخَلْتُ اَلْبَيْتَ وَ لَمْ يَحْضُرْنِي شَيْءٌ مِنَ اَلدُّعَاءِ إِلاَّ اَلصَّلاَةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ من وارد كعبه شدم و هيچ دعائى بخاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمد؟
فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِهِ
فرمود: آگاه باش كه هيچ كسی مانند تو در فضيلت و ثواب از کعبه بيرون نيامده است.
گاهی خداوند این غفلت را بر انسان مقدر میکند و هیچ دعا و ذکری به یاد او نمی آید مگر صلوات، و این بالاترین نعمتی است که خداوند میتواند به انسان بدهد.
✳️صلوات علاوه بر اجابت دعا، آثار دیگری نیز دارد.
صلوات ذکر است، و همه آثار و برکاتی که برای ذکر الهی بیان شده است، برای ذکر صلوات نیز صادق است.
⚛️جلاء قلب و باز شدن چشم دل:
در خطبه ۲۲۲ در مورد آثار ذکر فرمود:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلُوبِ، تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ
خداوند منزّه و برتر، ياد خود را مايه جلاى قلبها قرار داده که بر اثر آن گوش، پس از سنگينى ،شنوا شود و چشم پس از کم سويى بينا گردد.
وَ تَنْقَادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعَانَدَةِ
واز لجاجت و عناد به انقياد و اطاعت باز گردد و رام شود.
✳️ صلوات میتوانداز بین برنده گناه باشد. امام رضا علیه السلام فرمود:
مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَاِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً
هر کس نمی تواند کفاره ی گناهانش را بپردازد، بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستد زیرا صلوات گناهانش را کاملا از بین می برد.
✴️صلوات میتواند ایجاد کننده عافیت باشد. پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
مَن صَلّى عَلَيَّ مَرَّةً فَتَحَ اللّهُ علَيهِ بابا مِنَ العافيَةِ
هر كسی يـك بـار بـر من صلوات فرستد ، خداوند درى از عافيت به رويش بگشايد.
🔻نکته ۱:
صلوات بدون “آل محمد” ابتر است
رسولخدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:
لاتُصَلُّوا عَلَیَّ صَلاةَ البَتْراءِ،
صلوات ناقص و بدون دنباله بر من نفرستيد.
قالُوا: وَ ما الصَّلاةُ البَتراءُ يا رسولَ اللهِ؟
اصحاب پرسيدند: صلوات ناقص و بدون دنباله چيست؟
قالَ صَلَّي اللهُ عليهِ و آله: لاتَقُولُوا “اللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحمَّدٍ”
پيامبر صلّي الله عليه و اله فرمودند: نگوييد” اَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ”
تُمسِكُونَ، بَلْ قُولوا: “صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ”
و سكوت كنيد؛ بلكه بگوييد:
” الّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ “.
🔻نکته۲:
صلوات باید همراه با دعای فرج باشد.
به خلاف تصوّری که اکثر افراد دارند که خیال میکنند ذکر “و عجِّل فَرَجَهم”
در زمان غیبت امام زمان به صلوات اضافه شده است؛ در حالیکه روایاتی که از ائمه داریم بر ذکر “و عجِّل فَرَجَهم” تاکید شده است.
✳️ امام حسین از امیرالمومنین علیهما السلام دعایی را نقل میکند که در فرازی از آن چنین آمده است:
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی طَیِّبِ الْمُرْسَلِین … صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم…
امام صادق فرمود:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُم
⚛️ در روایتی امام صادق فرمود: هرکس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»،
نمی‌میرد مگر اینکه قائم از آل محمد را درک کند.
✴️راوی میگوید: امام صادق دعایی را به من یاد دادند و فرمودند خیر دنیا و آخرت در این دعا جمع شده است.
در بخشی از آن دعا آمده:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رُوحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ وَ أَذِقْنِی طَعْمَ فَرَجِهِمْ وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس»
فرجی که پس از صلوات میگوییم هم به معنای مطلق فرج و گشایش و باز شدن مسیرهای بسته است،
هم به طور خاص به معنای ظهور امام زمان است.
🔻نکته ۳:
آيا صلوات فرستادن ما چيزى بر مقام پيامبر مى افزايد؟
با اینکه پیامبر و اهل بیت، بالاترین و کامل ترین درجات و مقامات را در عالم خلقت دارند ولی؛
مقامات قرب الى الله بى نهايت است، چنين نيست كه پايان بيابد بنابراين خداوند به بركت دعاى ما رحمت تازه اى بر روان پاك پيغمبر مى فرستد.
دعا اثر دارد؛ دعای ما نیز در حق پیامبر و اهل بیت به اجابت خواهد رسید.
✳️مستحب است که انسان در تشهد بگوید:
«وَتَقبَّلْ شَفاعتَه فى اُمَّتِهِ و ارفَعْ دَرَجَتَه»
⚛️در يكى از خطبه هاى اميرمؤمنان على در روز جمعه آمده است:
«اللّهمَّ صَلِّ على محمَّد عَبدِكَ وَرَسولِكَ ونَبِيِّكَ صلاةً نامِيةً زاكِيةً تَرفَعُ بها دَرَجَتَه»
📚علامه شوشتری در بهج الصباغه از امام سجاد نقل میکند که در دعا میفرماید:
«فَارْفَعْهُ بِسَلامِنا إلى حَيث، قدَّرتَ فى سابقِ عِلمِك أن تُبَلِّغَهُ إيّاهُ وبِصَلاتِنا عليه مقام او را با سلام و درود ما بالا ببر تا آن جا كه در علم خود براى او مقدر كرده اى كه او را به آن مقام برسانى.
✴️به دو دلیل مقام پیامبر و اهل بیت بالا رفتنی است:
اولا؛ وقتی ما مامور به دعا شده ایم، دعا باید اثر داشته باشد وگرنه کار عبثی است.
ثانیا؛ پیامبر فرمود:
مَن سَنَّ سُنَّةً حَسَنةً عُمِلَ بها مِن بَعدِهِ كانَ لَهُ أجرُهُ…
هركس سنت حسنه اى بگذارد به تعداد كسانى كه به آن سنت عمل مى كنند به او پاداش داده مى شود.
پيامبر اكرم بزرگ ترين سنت را كه آيين اسلام است در ميان جامعه بشريت قرار داده است بنابراين به تعداد كسانى كه تا روز قيامت به آيين او مى پيوندند و به سنتش عمل مى كنند خداوند اجر و پاداش و ترفيع مقام به او مى دهد.
⏪حقیقت صلوات، بزرگداشت “آل پیامبر” است.
اگر چه صلوات ذکر شریفی است که آثار فراوانی دارد، ولی قبل از آنکه صلوات را وسیله ای برای رسیدن به حاجات خود بدانیم، باید معنا و حقیقت صلوات واضح شود. صلوات یعنی ” خدایا در این دنیا پیامبر و اهل بیت او، پیامبر و علی و فاطمه و حسنین مطرح باشند، حرف آنها شنیده شود، مکتب آنها پیروی شود.”
اللهم استجب دعانا بالقران
