💠وَ قَالَ (عليه السلام): الدَّاعِي بِلَا عَمَلٍ، كَالرَّامِي بِلَا وَتَرٍ
دعا کننده بدون عمل، مانند تیر اندازی است که کمان او زِه نداشته باشد.

⏪بدون زِه کمان، نمیشود تیر انداخت.
كمان از دو بخش اصلى تشكيل شده است:
اوّل قوسى كه حالت فنرى دارد.
دوم زهى كه دو سر قوس را به هم متصل مى كند. زه را معمولاً از روده گوسفند يا مانند آن مى گرفتند و به هم مى تابيدند و بسيار محكم بود.

↩️هنگامى كه تيرانداز آماده كار مى شد ته چوبه تير را به زه تكيه مى داد و سپس زه وچوبه را با هم به عقب مى كشيد. قوس كمان جمع مى شد آنگاه آن را رها مى كرد، فشار قوس كمان بر زه سبب مى شد كه تير به سوى مقصد پرتاب شود.
حال اگر كسى تنها قوسى داشته باشد بدون زه آيا مى تواند تيرى پرتاب كند و به هدف بزند؟ به يقين نه.

↩️ یا تیر او کلا حرکت نمیکند، یا اگر آن را پرتاب کرد، کج و معوج میرود؛ یا اگر به شکار خورد آن را از پا در نمی آورد.
[ وَتَرٍ به معنای یک رشته از زِه کمان است است که دو طرف چوبه کمان را به هم وصل میکند . جمع آن نیز اوتار است، برای اینکه زه کمان محکم باشد، چند رشته را کنار هم میگذارند.]

💎 حضرت میفرماید کمترین حد تیر اندازی آن است که این کمان یک رشته زِه داشته باشد. اگر یک رشته هم نباشد که نمیشود تیر اندازی کرد.

📘 ابن ابی الحدید به نقل از امیرالمومنین نقل میکند:
الرامیّ بِلا وَتَر فَإِنَّ سِهامُه لا یَنفَذ
بی عمل مانند کماندارى است که با کمان بدون زه مى خواهد تيراندازى کند.

⏪برای این حکمت دو معنا قابل بیان است:

◀️ الف. دعوت کننده بدون عمل، تیرش به سنگ میخورد
برای آنکه حرفمان روی دل دیگران اثر بگذارد و بتوانیم قلوب را با خود همراه کنیم باید اهل عمل باشیم. عمل گرایی لازم است
هرگاه مردم كسى را ببينند كه پيوسته ديگران را به نيكى ها دعوت مى كند اما خودش عامل نيست سخن او را باور نمى كنند وهنگامى كه باور نكردند عمل نمى كنند؛ اما اگر ببينند او پيش از ديگران به گفتار خود عمل مى كند يقين پيدا مى كنند كه گوينده به سخن خود ايمان دارد و از دل مى گويد ولاجرم و بر دل مى نشيند و ديگران به آن عمل مى كنند.

💎امیرالمومنین نیز باید اول عمل کند، بعد به دیگران توصیه کند.
در خطبه ۱۷۵ فرمود:
أَيُّهَا النَّاسُ، إِنِّي وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّكُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُكُمْ إِلَيْهَا
اى مردم، به خدا سوگند! من شما را به هيچ طاعتى ترغيب نمى کنم، مگر اين که خودم پيش از شما به آن عمل مى نمايم،
وَ لَا أَنْهَاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَى قَبْلَكُمْ عَنْهَا
و شما را از هيچ معصيتى باز نمى دارم، مگر اين که خودم پيش از شما از آن دورى مى جويم.

🌀با حلوا حلوا گفتن دهن شیرین نمیشود، باید اقدام کرد
در حکمت ۲۷۴ فرمود:
إِذَا عَلِمْتُمْ فَاعْمَلُوا وَ إِذَا تَيَقَّنْتُمْ فَأَقْدِمُوا
آنگاه كه عالم و آگاه شديد عمل كنيد و زمانى كه يقين كرديد اقدام نماييد تا علم و يقين شما پايدار بماند.

❄️برای رسیدن به هدف، و رساندن به حق کار جدی لازم است. حضرت
در خطبه ۲۹ فرمود :
لَا يَمْنَعُ الضَّيْمَ الذَّلِيلُ
فقط افراد ذلیل هستند که نمی توانند ظلم را از خود دور کنند و زیر بار آن میروند.
وَ لَا يُدْرَكُ الْحَقُّ إِلَّا بِالْجِد
و حق جز با تلاش و کوشش به دست نمى آيد.

💎برای به هدف رسیدن، کار دو چندان لازم است.
درخطبه ۱۷۶ فرمود :
الْعَمَلَ الْعَمَلَ
در مسیر خدا دوبار عمل ،
ثُمَّ النِّهَايَةَ النِّهَايَةَ
دوبار اهداف بزرگ در نظر گرفتن ،
وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ
دوباراستقامت ،
ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَع‏
دو باز صبر و دوبار ورع نیاز است.

🌀اگر اهل عمل نباشیم، حرفمان اثر گذار نیست. امام صادق علیه السلام :
إنَّ الْعالِمَ إذا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلْمِهِ زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ الْقُلُوبِ
هرگاه عالم به علمش عمل نكند موعظه و اندرز او از دلها فرو مى ريزد،
كَما يَزِلُّ الْمَطَرُ عَنِ الصَّفا
آنگونه كه دانه هاى باران از سنگ سخت فرو مى ريزد.
اگر کسی میخواهد در قلب دیگران نفوذ کند، راهش عمل کردن است. در غیر این صورت او حرف میزند. دیگران هم می شنوند و بدون هیچ تاثیری می گذرند. حرف اثر نمی کند.

🌀داعی بلا عمل، خدا را به خشم در می آورد.
قرآن مجيد مى فرمايد:
《يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لاَ تَفْعَلُونَ * كَبُرَ مَقْتآ عِنْدَ اللهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لاَ تَفْعَلُونَ؛ صف – ۲،۳》
اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چرا سخنى مى گوييد كه عمل نمى كنيد؟!
نزد خدا بسيار موجب خشم است كه سخنى بگوييد كه عمل نمى كنيد!

❄️اثر گذاری متوقف بر عمل به دانسته هاست. در خطبه ۱۲۹ فرمود :
لَعَنَ اللَّهُ الْآمِرِينَ بِالْمَعْرُوفِ التَّارِكِينَ لَهُ،
نفرين خدا بر كسانى كه به خوبى فرمان مى دهند و خود آن را فرو مى گذارند،
وَ النَّاهِينَ عَنِ الْمُنْكَرِ الْعَامِلِينَ بِهِ.
و بر كسانى كه از زشتى باز مى دارند و خود مرتكب آن مى شوند.

🌀 اگر چه امر به معروف و نهی از منکر حتی در صورتی که خود انسان عامل به معروف یا تارک از منکر نباشد، واجب و لازم است؛ ولی شرط کمال آن عمل خود انسان است. اگر انسان عمل به معروف کرد حرفش اثر گذار میشود. اگر خودش ترک منکر کرد، حرفش اثر گذار میشود.

‌❄️اگر اینگونه باشی، حرفت اثر گذار نخواهد بود. در حکمت ۱۵۰ شخص از امیرالمومنین طلب نصیحت و موعظه کرد، حضرت نیز موعظه های فراوانی به او فرمود:
لَا تَكُنْ مِمَّنْ … يَصِفُ الْعِبْرَةَ وَ لَا يَعْتَبِرُ
از کسانی نباش که عبرت آموختن را مى ستايد و به ديگران آموزش مى دهد ولى خود عبرت نمى گيرد،
وَ يُبَالِغُ فِي الْمَوْعِظَةِ وَ لَا يَتَّعِظُ
و بسيار موعظه مى كند اما خود موعظه و اندرز نمى پذيرد.
فَهُوَ بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ
در گفتار به خود مى نازد و در عمل بسيار كوتاهى مى كند.

❄️حرف کسی اثر میگذارد که خودش صاحب نور باشد. درخطبه ۱۰۵ فرمود:
‏أَيُّهَا النَّاسُ، اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَةِ مِصْبَاحٍ وَاعِظٍ مُتَّعِظٍ
اى مردم! چراغ قلب خود را، از شعله پر فروغ واعظ با عمل، روشن سازيد.

❄️اگر انتظار تاثیر گذاشتن بر دیگران را داریم، اول خودمان را اصلاح کنیم.
حضرت در حکمت ۷۳ فرمود:
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً، [فَعَلَيْهِ أَنْ يَبْدَأَ] فَلْيَبْدَأْ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ كسى كه خود را در مقام پيشوايى و امامت بر مردم قرار مى‌دهد بايد پيش از آنكه به تعليم ديگران مى‌پردازد به تعليم خويش بپردازد.

❄️انتظار پاداش از خدا بدون عمل، انتظاری گزاف است.
ابن میثم بحرانی در روایتی که از پیامبر نقل میکند، میفرماید:
اَحمَقُ النَاسِ مَن تَرَکَ العَمَلَ وَ تَمَنَی عَلَی الله
نادان ترین مردم کسی است که بندگی و طاعت را ترک گوید اما از خدا آرزوی پاداش کند.
همین مورد در مورد اثر گذاری بر قلوب مردم نیز هست. دیوانه است کسی که خودش به حرفهایش عمل نمیکند ولی انتظار تاثیر دارد.

💠الدَّاعِي بِلَا عَمَلٍ، كَالرَّامِي بِلَا وَتَرٍ
برای این حکمت دو معنا قابل بیان است:
الف. دعوت کننده بدون عمل، تیرش به سنگ میخورد
ب. دعا کننده بدون عمل، دعایش به اجابت نمیرسد

⏪با توجه به لفظ داعی که هم معنای دعوت کننده میدهد، هم معنای دعا کننده، امیرالمومنین میفرماید اگر کسی مدام دعا کند، ولی مطابق با درخواست و دعایش عمل نکند؛ او مانند کسی است که با کمان بدون زه میخواهد شکار کند. هرگز چنین چیزی پیش نخواهد آمد.

↙️ كسى كه براى فزونى روزى يا فزونى علم يا نجات در آخرت دعا میکند، ولى متناسب با آن كارى انجام نمى دهد؛ مانند تيراندازى است كه با كمان بدون زه مى خواهد تيراندازى كند.
این دعا هرگز به اجابت نخواهد رسید.

⏪دعا موثر است ولی ایجاد ظرفیت و شرایط نیز مهم است
شكی نيست كه دعا بسيار مؤثر است؛ اما دعا كننده بايد آنچه را در توان دارد به كار گيرد و آنچه را در توان ندارد از خدا بخواهد. ولی اینکه شخصی دعا را به منزله ی برداشته شدن بار از دوش خود بداند کاملا خطا و اشتباه است.
همان چیزی که از قدیم گفته اند،
” از تو حرکت، از خدا برکت”
از تو تلاش و کوشش و برنامه ریزی، و در کنار آن دعا برای به ثمر نشستن آن تلاش ها و کمک الهی جهت رسیدن به مقصود.

🌀 دعای چند نفر مستجاب نیست.
امام صادق علیه السلام فرمود:
أَرْبَعٌ لا يُسْتَجَابُ لَهُمْ
چهار گروهند كه دعاى آنها مستجاب نمى شود.
دُعَاءٌ رَجُلٌ جَالِسٌ فِي بَيْتِهِ يَقُولُ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي
۱. كسى كه در خانه اش نشسته و دنبال تلاش براى معاش نمى رود و عرض مى كند:
فَيَقُولُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالطَّلَبِ؟
پروردگارا! به من روزى ده. خدا در پاسخ او مى گويد : آيا به تو دستور نداده ام كه بايد به دنبال كار و طلب روزى بروى؟
وَ رَجُلٌ كَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ قَدْ غَالَبَهَا فَدَعَا عَلَيها،
۲. و كسى كه همسرى دارد و پيوسته از دست او ناراحت است و دعا مى كند تا از شر او خلاص شود،
فَيَقُولُ أَلَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِيَدِکَ؟
خدا مى فرمايد: مگر به تو حق طلاق ندادم؟
وَرَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَيَقُولُ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي
۳. و كسى كه اموال فراوانى داشته و آنها را بيهوده خرج كرده سپس عرضه مى دارد: خدايا! به من روزى ده.
فَيَقُولُ لَهُ أَلَمْ آمُرْکَ بِالاِْقْتِصَادِ أَلَمْ آمُرْکَ بِالاِْصْلاحِ؟
خداوند به او پاسخ مى دهد: مگر به تو دستور ميانه روى و هزينه كردن از روى حساب و كتاب ندادم و آيا به تو دستور ندادم كه در اصلاح مال بكوشى؟
وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَيْرِ بَيِّنَةٍ
۴. و كسى كه اموالى داشته و آن را بدون گرفتن شاهد و گواه وام داده است و گيرنده وام آن را انكار مى كند و او پيوسته دعا مى كند كه خداوندا! به قلب او بينداز كه بدهى من را بدهد.
فَيَقُولُ أَلَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ ؟
خداوند به او مى فرمايد: آيا به تو دستور ندادم كه گواه بگيرى؟

⬇️ نکته ۱:
اگر دنبال تاثیر گذاری روی فرزندانمان هستیم، اهل رعایت باشیم
از آنجایی که فرزندان ما چیزی میشوند که ما هستیم، نه چیزی که ما میخواهیم؛ باید برای تاثیر گذاشتن روی فرزندانمان به اصلاح خودمان روی بیاوریم. هر چه ما عفیف تر و مودب تر و متدین تر بشویم تاثیرش بر فرزندانمان بیشتر خواهد بود.

↙️کسانی که دنبال کار فرهنگی اند و داعیه تربیت دارند باید خودشان را اصلاح کنند تا تاثیر بگذارند.
هر جا در جامعه ما با عده ای روبرو شدیم که در مواجهه با حرف ما تاثیر نمی پذیرند و متحول نمیشوند،
قبل از آنکه آنها را متهم کنیم به بی دینی، به قسی القلب شدن و …
باید خودمان را متهم کنیم به ” بی عملی”

📘در حالات مرحوم موذن زاده اردبیلی نوشته اند او در هنگام ضبط اذان معروفش روزه بود و با حالت توجه اذان گفت.
در حالات مرحوم شیخ عباس قمی دارد که بعد از نگارش مفاتیح، وقتی از او درخواست کردند کتاب را چاپ کند، قرمود یک سال صبر کنید. بعد از یک سال که ایشان اجازه داد. فرمود خودم میخواستم یک سال به این دستورات عمل کنم.

⬇️ نکته ۲:
دعا لازم است ولی کافی نیست.
یکی از اسباب مهم رسیدن به اهداف و حاجت ها، خود دعا کردن است.
ولی دعا نیز باید همراه با شرایط و آدابی باشد تا اثر گذار شود.

1⃣ دعا باید موحدانه باشد.
قَالَ قَوْمٌ لِلصَّادِقِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : نَدْعُوهُ فَلاَ يُسْتَجَابُ لَنَا؟
گروهی از امام صادق پرسیدند چرا دعای ما مستجاب نمیشود؟
قَالَ: لِأَنَّكُمْ تَدْعُونَ مَنْ لاَ تَعْرِفُونَهُ.
حضرت فرمود شما خدا شناس نیستید.

2⃣دعا باید همراه با کسب حلال باشد.
پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْیُطَیِّبْ مَطْعَمَهُ وَ مَکَسْبَهُ
فرمود: هر کس دوست دارد دعایش مستجاب شود، آنچه را می خورد و کسب می کند، پاکیزه نماید.

3⃣حضور قلب و توجه به درخواست.
پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم:
لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ سَاهٍ خدای عزوجل دعای برخاسته از قلب غافل را مستجاب نمی کند.

4⃣واقعی بودن نیاز:
در بسیاری از مواقع، انسان چیزی را با پافشاری و با تمام وجودش از خداوند می خواهد در حالی که به سود و نیاز واقعی او نیست. و چه بسا احساس نیاز است نه نیاز واقعی.
امیرالمومنین صلواه الله علیه :
رُبَّ أَمْرٍ حَرَصَ الْإِنْسَانُ عَلَیْهِ فَلَمَّا أَدْرَکَهُ وَدَّ أَنْ لَمْ یَکُنْ أَدْرَکَه
بسیار است که انسان بر کاری حریص است و همین که آن را یافت، دوست دارد که ای کاش آن را نمی یافت.

5⃣دعا باید همراه قرارداد بستن باشد:
انسان اگر میخواهد دعایش مستجاب بشود باید یک عهدی با خداوند ببندد، قول ترک گناهی بدهد، قول دستگیری از خلقی بدهد، قول اصلاح اخلاق و رفتاری بدهد تا دعایش مستجاب شود
حضرت درحکمت ۸۹ فرمود :
مَنْ أَصْلَحَ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النَّاسِ؛
كسى كه ميان خود و خدا را اصلاح كند خداوند ميان او و مردم را اصلاح خواهد كرد،
وَ مَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ لَهُ أَمْرَ دُنْيَاهُ
و كسى كه امر آخرتش را اصلاح كند خداوند امر دنيايش را اصلاح مى‌كند.

6⃣ دعا باید همراه با صلوات باشد:
حضرت در حکمت ۳۶۱ فرمود:
إِذَا كَانَتْ لَكَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ، فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ (صلى الله عليه وآله)،
هرگاه حاجتى به درگاه حق داشتى، نخست با صلوات بر پيامبر شروع كن،
ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ،
سپس حاجت خود را بخواه ،
فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ، فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى.
زيرا خداوند، كريم تر از آن است كه دو حاجت از او بخواهند، يكى را قبول و ديگرى را رد كند.
[ صلوات نیز باید همراه با ” و آل محمد” باشد وگرنه دعا مستجاب نیست.]

‌📘مرحوم شیخ صدوق در امالی از پیامبر نقل میکند:
روزى رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم به امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود: آيا نمى‌خواهى به تو مژده‌اى بدهم‌؟!
عرض كردند: پدرم و مادرم فداى تو گردند،آرى!شما كه هميشه مژده دهنده به همۀ خوبيها بوده‌ايد.
رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم فرمود: جبرئيل مرا خبر داد به چيز عجيبى،
امير مؤمنان على عليه السّلام پرسيدند:يا رسول اللّٰه!شما را از چه چيزى با خبر ساخت‌؟
أَنَّ الرَّجُلَ مِنْ أُمَّتِي إِذَا صَلَّى عَلَيَّ وَ أَتْبَعَ بِالصَّلَاةِ عَلَيَّ أَهْلَ بَيْتِي
فرمود:اگر كسى بر من صلوات بفرستد،و پس از آن بر اهل بيت من نيز صلوات خود را نثار كند،
فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ صَلَّتْ عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ سَبْعِينَ صَلَاةً
درهاى آسمان بر روى او گشوده مى‌شود،و فرشتگان هفتاد بار صلوات بر او مى‌فرستند
وَ إِنْ كَانَ مُذْنِباً خَطَّاءً
حتى اگر گنهكار خطاكار باشد.
ثُمَّ تَتَحَاتُّ عَنْهُ الذُّنُوبُ كَمَا يَتَحَاتُّ الْوَرَقُ مِنَ الشَّجَرِ
آنگاه گناهان او چون برگ درختان فرو مى‌ريزند،
وَ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَبَّيْكَ يَا عَبْدِي وَ سَعْدَيْكَ
و خداوند تبارك و تعالى به او خطاب مى‌فرمايد كه: اى بندۀ من!تو را پذيرفتم،شاد و سعادتمند باش،
وَ يَقُولُ اللَّهُ لِمَلَائِكَتِهِ يَا مَلَائِكَتِي أَنْتُمْ تُصَلُّونَ عَلَيْهِ سَبْعِينَ صَلَاةً وَ أَنَا أُصَلِّي عَلَيْهِ سَبْعَمِائَةِ صَلَاةٍ
اى فرشتگان من!شما بر او هفتاد صلوات مى‌فرستيد و من هفتصد صلوات.
وَ إِذَا صَلَّى عَلَيَّ وَ لَمْ يُتْبِعْ بِالصَّلَاةِ عَلَى أَهْلِ بَيْتِي كَانَ بَيْنَهَا وَ بَيْنَ السَّمَاءِ سَبْعُونَ حِجَاباً
پس اگر تنها بر من صلوات بفرستند و پس از آن بر اهل بيتم صلوات نفرستد،
ميان صلوات وى و آسمان هفتاد حجاب قرار مى‌گيرد.
وَ يَقُولُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ لَا لَبَّيْكَ وَ لَا سَعْدَيْكَ
و خداوند بزرگ مى‌فرمايد:تو را نمى‌پذيرم و خجسته و شاد مباش.
يَا مَلَائِكَتِي لَا تُصْعِدُوا دُعَاءَهُ إِلَّا أَنْ يَلْحَقَ بِنَبِيِّهِ عِتْرَتَهُ
اى فرشتگانم، دعايش را بالا مبريد تا آنكه در صلوات،اهل بيت رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم را به او ملحق سازد،
فَلَا زَالَ مَحْجُوباً حَتَّى يُلْحِقَ بِي أَهْلَ بَيْتِي
و دعاى او همچنان معلّق خواهد ماند تا وقتى كه در صلوات،اهل بيت را به من ملحق كند.

اللهم استجب دعانا بالقران